ਸ਼ਹੀਦ ਜਥੇਦਾਰ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ : ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਨਿਡਰ ਜਰਨੈਲ
Jathedar Avtar Singh Brahma, ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਨਿਡਰ ਜਰਨੈਲ, ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੜ੍ਹੋ
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ: Bhai Avtar Singh
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਹ ਅਣਮੁੱਲੇ ਪੰਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ, ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਬਸਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੈ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ। ਇਹ ਉਹ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੌੜ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। Jathedar Avtar Singh Brahma ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਜਰਨੈਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਅਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਉਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸੱਚੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਥ ਦੀ ਲੋੜ ਸਮੇਂ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਤੱਕ ਭੇਟ ਕਰ ਦੇਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜਰਨੈਲ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਿੱਖ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਮਲਾਂ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਜਿਊਂਦਾ ਰੱਖਿਆ। Jathedar Avtar Singh Brahma ਦਾ ਸਬੰਧ ਕੇਵਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆ ਕੇ ਜੁੜੇ।
ਇਹ ਲੇਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿਲ ਦੀਪਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। Jathedar Avtar Singh Brahma ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਧਿਆਏ ਹੈ, ਜੋ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸੋਮਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਿਰਫ਼ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਿੱਖ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਜੀਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਦਿਖਾਈ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੱਕ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੇਖਾਂਗੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ, ਸੰਘਰਸ਼, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰੇਗੀ।
ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ
Jathedar Avtar Singh Brahma ਦਾ ਜਨਮ 1951 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੇ ਪਿੰਡ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਪਿੰਡ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵਰਗੇ ਰਤਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਚਨਨ ਕੌਰ ਸਨ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। Jathedar Avtar Singh ਚਾਰ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਭਰਾ—ਸਰਦਾਰ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ, ਸਰਦਾਰ ਸਾਧਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ। —ਅੱਜ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਗੂੜ੍ਹਾ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ Jathedar Avtar Singh ਦਾ ਬਚਪਨ ਬੀਤਿਆ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰੂਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦੇ ਗੁਣ ਪੱਕੇ ਹੋਏ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਹ ਪੜਾਅ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਰਹੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਜੋਤ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਚਿਸ਼ਤੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਉਡੀਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੰਬੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ, ਕਿਉਂਕਿ 1966 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੋੜ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ।
ਗੁਰਮਤਿ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ
1966 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ Jathedar Avtar Singh ਦੀ ਉਮਰ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ, ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸੁਰਸਿੰਘ ਵਾਲੇ, ਜੋ ਬਾਬਾ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਲੋਹਾਰ ਆਏ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਤੋਂ ਨੇੜੇ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਗੁਰਮਤਿ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਹੋਇਆ, ਗੱਤਕੇ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਰਸਮ ਰੱਖੀ ਗਈ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਸਾਧਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੁਪਹਿਰ ਤੱਕ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਗੱਤਕਾ ਦੇਖਣ ਲਈ ਲੋਹਾਰ ਪਿੰਡ ਚਲੇ ਗਏ।
ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਖਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਗੱਤਕੇ ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਅਡੋਲ ਰਹਿਣੀ-ਬਹਿਣੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਹ ਉਹ ਪਲ ਸੀ ਜਦੋਂ Jathedar Avtar Singh ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰਾਹ ਬਦਲ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਗੁਰੂ ਦੇ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਰੰਗੇ ਗਏ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Avtar Singh ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਜੀਵਨ ਅਪਣਾ ਲਿਆ।
ਉਹ ਬਾਬਾ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਬਿਤਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਉਹ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹੀ ਦਲ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਿਮਰਨ ਵਿੱਚ ਰਮ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੇਵਾ, ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਪ੍ਰਤੀ ਲਗਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ। ਚੂੰਕਿ ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ “ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਸਿੰਘ” ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ।
ਇਹ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ—ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਿੰਘ ਜੋ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਅਡੋਲ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਦਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਲ ਦੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮਾ ਵੀ ਸੰਭਾਲਿਆ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਪਛਾਣ ਉਦੋਂ ਬਣੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਗੱਤਕੇ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। Bhai Jathedar Avtar Singh ਦੀ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਅਜਿਹੀ ਸੀ, ਕਿ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਇਕੱਲੇ ਗੱਤਕਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਸਿਰਫ਼ ਗੱਤਕੇ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਭਾਲੇ, ਪਿਸਤੌਲਾਂ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰਾਂ ਵਰਗੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਵੀ ਮਾਹਿਰ ਸਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਦੋ ਘੋੜਿਆਂ ’ਤੇ ਸਵਾਰੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਹਰ ਘੋੜੇ ’ਤੇ ਇੱਕ ਪੈਰ ਰੱਖ ਕੇ ਚੱਲ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੋ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪਿੱਠਾਂ ’ਤੇ ਲੇਟ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਦੌੜਾਉਂਦੇ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਣ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਤਰਨਾ ਦਲ (ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ) ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਨ, ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਛਪੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਘੋੜਸਵਾਰ ਕੋਲ ਇੰਨੀ ਮੁਹਾਰਤ ਸੀ, ਕਿ ਉਹ ਘੋੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ’ਤੇ ਦੌੜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨੂੰ ਭਾਲੇ ਨਾਲ ਵਿੰਨ੍ਹ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਬਹਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ Jathedar Avtar Singh ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।
ਉਹ ਚੁੱਪਚਾਪ ਬੈਠੇ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਬੋਲ ਪਏ, “ਜੇ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਇਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿੰਘ ਦੋ ਘੋੜਿਆਂ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਇਹੀ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।” ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਸਿੰਘ ਹੈਰਾਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਣ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੋ ਘੋੜੇ ਲਿਆਂਦੇ, ਇੱਕ ’ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋਏ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਲਗਾਮਾਂ ਫੜ ਲਈਆਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੌੜਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੂਰੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਦੋਵਾਂ ਘੋੜਿਆਂ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਨੇਜੇ (ਭਾਲੇ) ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਇੱਕ ਖੂੰਟੇ ਨੂੰ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸੀ, ਵਿੰਨ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ੋਹਰਤ ਨਿਹੰਗ ਦਲਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਮ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਤੱਕ ਫੈਲ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਮੁਹਾਰਤ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਤਾਕਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰੂਹ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹੇ ਸਬੰਧ ਦਾ ਸਬੂਤ ਸੀ।
ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਸੁਰਸਿੰਘ ਵਾਲੇ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲਾ ਸਬੰਧ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਅਕਸਰ ਮਿਲਦੇ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਲਈ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਿੱਖ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਣ ਨੂੰ ਜਗਾਇਆ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਰੂਹ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। Jathedar Avtar Singh ਨੇ ਵੀ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਚਨ ਸੁਣੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਅੱਗ ਜਾਗੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀਆਂ ਜੰਜੀਰਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
1984 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਘੇਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। 30 ਮਈ, 1984 ਨੂੰ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਮਰਿਕ ਸਿੰਘ ਜੌੜਾ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਖਾਲਸਾ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਮੰਗੀ, ਜੱਥੇ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਫ਼ਤਿਹ ਕਹੀ, ਅਤੇ ਸੁਰਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਥ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਇਸ ਸੱਦੇ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।
ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਹੋਰ ਸਿੰਘ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਠਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਅਮਰਿਕ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਭਾਈ ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ, ਪਰ ਚਰਚਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਇੱਥੇ ਉਨੀ ਕੀਮਤੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿੰਨੀ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਕੌਣ ਜਾਣਦਾ ਹੈ? ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਓ ਅਤੇ ਸਿਮਰਨ ਕਰੋ। ਜਦੋਂ ਸਮਾਂ ਆਵੇਗਾ, ਸਿੰਘ ਖ਼ੁਦ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੈਣ ਆਉਣਗੇ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੰਪਲੈਕਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਜਥੇਦਾਰ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੈਣ ਆਉਣਗੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੁਣ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕੇ।”ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਲਾਉਂਦਿਆਂ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਮਰਿਕ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਗਏ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੀ ਤਾਂਘ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਗੁਰੂ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਗਏ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, 3 ਜੂਨ, 1984 ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 37 ਹੋਰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ’ਤੇ ਵੀ ਹਮਲੇ ਹੋਏ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਲਾ ਅਧਿਆਏ ਬਣ ਗਈ। Bhai Avtar Singh ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੀ ਅੱਗ ਹੋਰ ਭੜਕ ਉੱਠੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਸਮੇਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਏ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਰ ਲਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ, ਸ਼ਹੀਦ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇਰੂ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਨੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ, ਭਾਈ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨਵਾਲਾ ਵਰਗੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਈ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ ਨੇ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ।
ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦਾ ਗਠਨ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ” (ਕੇ.ਐਲ.ਐਫ)। ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੰਘ ਸਨ ਭਾਈ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁੱਛਲ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵਕੀਲ, ਭਾਈ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨਵਾਲਾ। ਇਹ ਜਥੇਬੰਦੀ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਗੁਰੀਲਾ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। Bhai Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਸਨ।
ਉਹ ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਸ਼ੋਹਰਤ ਹੋਰ ਵਧ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਜਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅਹੁਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਇਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਕੇਂਦਰੀ ਫ਼ੌਜ, ਸੀਆਰਪੀਐਫ (ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ), ਨੈਸ਼ਨਲ ਗਾਰਡ, ਬੀਐਸਐਫ (ਬਾਰਡਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ), ਅਤੇ ਰਾਅ( RAW) ਵਰਗੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।
ਇਹ ਬਾਹਰੀ ਬਲ ਸਿੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਨਫ਼ਰਤ ਰੱਖਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅਪਮਾਨਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਸ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ। ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਆਮ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਜੀਪਾਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ Jathedar Avtar Singh ਦਾ ਖ਼ੂਨ ਖੌਲ ਉੱਠਿਆ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਮਲਾਵਰ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਸੀਆਰਪੀਐਫ, ਬੀਐਸਐਫ ਜਾਂ ਫ਼ੌਜ ਦੀਆਂ ਜੀਪਾਂ ਗਸ਼ਤ ’ਤੇ ਨਿਕਲਦੀਆਂ, ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਜੀਪ ਨੂੰ ਬੰਬ ਨਾਲ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭੁੰਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਫ਼ ਜੀਪ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲੈਂਦੇ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਇੰਨੇ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਸਟੀਕ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਹੱਕੇ-ਬੱਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਪਿੰਡ ਬਲੇਰ ਵਿੱਚ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਦੀ ਜੀਪ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਮਾਰ ਸੁੱਟਿਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਗੋਲੀ-ਸ਼ਸਤਰ ਖੋਹ ਲਏ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਨੇ ਬਲੇਰ ਪਿੰਡ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੇਤਰਤੀਬੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੋ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਚੱਤਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ।
ਆਪਣੀ ਨਾਕਾਮੀ ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਲਈ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਨੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਮੁਠਭੇੜ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋ “ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ” ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਹੈ। Jathedar Avtar Singh ਨੇ ਇਸ ਝੂਠ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ, ਉਹ ਮਾਸੂਮ ਕਿਸਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਦੀ ਸਾਖ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚੀ।
ਪਹਿਲਾਂ ਜਿੱਥੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਹਿਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸੀ ਡਰਨ ਦੀ। ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਜੀਪਾਂ ਨੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਸ਼ਤ ਕਰਨੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗਸ਼ਤਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵੱਡੇ ਇਲਾਕੇ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਹੇਠ ਆ ਗਏ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਬਲਾਂ ਦੀ ਬੇਬੱਸੀ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਛਾਪਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸਤਲੁਜ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਹਰੀਕੇ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਤਿੰਨ “ਬਾਬੇ” (ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸ਼ਬਦ) ਨੂੰ ਦਰਿਆ ਦੇ ਰੇਤਲੇ ਟਾਪੂ ’ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਸਿੰਘ ਭੱਜਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬੈਠ ਗਏ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੁੜੇ, ਤਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਅਕੜ ਨਾਲ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ।
ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਪਾਂ ਤਬਾਹ ਹੁੰਦੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਖੇਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੇ ਗਏ, ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਡਰ ਸਤਾਉਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਜਗਾਈ।
ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਸ਼ੋਹਰਤ ਹੁਣ ਸਰਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਰਕਾਰੀ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਲੋਕ ਨਾਇਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਅਸੰਭਵ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਏ ਸਨ।
ਪੁਲਿਸ ਲਈ ਹਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰ ਨਿਹੰਗ “ਬ੍ਰਹਮਾ” ਵਰਗਾ ਦਿਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਹਰਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਘਟੀਆ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੋਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਤਲਾਂ ਦੇ ਗਿਰੋਹ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਸਿੰਘਾਂ ਵਰਗਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨਦੇ ਅਤੇ ਮਾਸੂਮ ਸਿੱਖ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ’ਤੇ ਭਿਆਨਕ ਅਪਰਾਧ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਗ਼ਲਤਫਹਿਮੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਪਰ Jathedar Avtar Singh ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਮਾਸੂਮਾਂ ਦਾ ਖ਼ੂਨ ਵਹਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ ਜੇ.ਐਫ. ਰਿਬੇਰੋ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਕਿ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਮੰਡ ਖੇਤਰ ਦਾ ਰਾਜਾ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੋਕ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਉਹ ਫਿਰ ਵੀ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਰਿਬੇਰੋ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਰੋਹਾਂ ਨੂੰ “ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਆਦਮੀ” ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਖੋਹਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕ “ਬ੍ਰਹਮਾ” ਨਾਮ ਤੋਂ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨ ਲੱਗਣਗੇ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ। ਪਰ ਰਿਬੇਰੋ ਨੇ Jathedar Avtar Singh ਨੂੰ ਘੱਟ ਸਮਝਿਆ। ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜਬਰਦਸਤੀ ਅਤੇ ਅਨਿਆਂ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਕੇਐਲਐਫ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਪਹਾੜ ਸਿੰਘ ’ਤੇ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗੇ, ਤਾਂ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਪੂਰੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਸਬੂਤ ਮਿਲਣ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਪਹਾੜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੇ ਕੋਈ ਮਾਸੂਮਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਦਾ ਜਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਗ਼ਲਤ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, “ਸਾਡੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਗੁੰਡਿਆਂ ਵੱਲ ਤਾਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫ਼ਰਜ਼ੀ ਮੁਠਭੇੜਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਲੜਾਈ ਅਨਿਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ।” ਇਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਰ ਵਧ ਗਿਆ।
ਮਨਕਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਮਨਕਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲ ਗਈ। ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਨੇ ਪੱਟੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 20,000 ਸਿਪਾਹੀ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਮਨਕਪੁਰ ਵੱਲ ਵਧਣ ਲੱਗੇ। ਸਿੰਘ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ, ਪਰ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਹਾਰ ਨਾ ਮੰਨੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਦੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਹੀ ਰਾਹ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਇੰਨੀ ਬਾਰਸ਼ ਹੋਈ ਕਿ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਤੇਜ਼ ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਗੋਲੀ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਾਬਾ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ ਦੇ ਸਿੰਘ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਸੀ।
ਇਹ ਉਹ ਪਲ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀ। Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਅਤੇ ਦਸਤਾਰ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਨਿਸ਼ਾਨ ਪਏ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਘੇਰਾ ਤੋੜਿਆ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਬਚ ਨਿਕਲੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਦਸਤਾਰ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ। ਲੋਕ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ, “ਗੁਰੂ ਅੱਜ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।” ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਬਚੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕਣ।
ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਘਟਨਾ
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਰੌਬਿਨ ਹੁੱਡ ਬਣ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਲੋਕ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੜ੍ਹ ਸਕਣ। ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਕਈਆਂ ਨੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੀਲਾ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਸਿੰਘ, ਜਿਵੇਂ ਭਾਈ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪਾਰਾ (ਟੋਰਾਂਟੋ), ਭਾਈ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਖੇੜਾ (ਕੈਲਗਰੀ), ਅਤੇ ਭਾਈ ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ‘ਬਾਪੂ’ (ਯੂਕੇ), ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ’ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਧਾ ਦਿੱਤੇ।
ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਦੀ ਇੱਕ ਪਲਟੂਨ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 27 ਦਸੰਬਰ, 1986 ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਰਾਤ 12 ਵਜੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਏ। ਉਹ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਗਏ, ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਸਪੀਕਰ ਚਾਲੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, “ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਦੇ ਵਸਨੀਕੋ, ਮੈਂ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਮੇਰੇ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ—ਜੇ ਹਿੰਮਤ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਫੜੋ। ਬੇਕਸੂਰਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਹਾਦਰੀ ਨਹੀਂ।
ਆਓ, ਅੱਜ ਰਾਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰੀਏ।” 25 ਮਿੰਟ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਬਾਹਰ ਨਾ ਆਈ। ਸਿੰਘ ਜੈਕਾਰੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਚਲੇ ਗਏ। ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਨੇ ਪਿੰਡ ’ਤੇ ਬਦਲਾ ਲਿਆ। ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਹੋਏ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਰੂਪ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਹੋਈ। ਰਿਬੇਰੋ ਨੇ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ, ਪਰ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਹੋਈ।
ਅੰਤਮ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ, ਜਦੋਂ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਉਣਗੇ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਨੇੜੇ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਦਿਨ ਅੰਤ ਵਿੱਚ 22 ਜੁਲਾਈ, 1988 ਨੂੰ ਆ ਗਿਆ।ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਡੀਸੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸਨ।
Jathedar Avtar Singh ਨੇ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੁਰਸਿੰਘ ਜਥੇ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਿੰਘ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਫਿਰ, ਇੱਕ ਸੂਚਨਾ ‘ਤੇ, ਬੀਐਸਐਫ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਿੰਘ ਬਚ ਨਿਕਲੇ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਅਜੇ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਘੇਰਿਆ ਗਿਆ।
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਭੱਜ ਜਾਣ ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਬੀਐਸਐਫ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਣ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਹਰੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਬੀਐਸਐਫ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਘੇਰਾ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ। ਬੀਐਸਐਫ ਨੇ ਹੁਣ ਖੇਤ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕੀਤੀ।
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਲੱਗੀ, ਪਰ ਦਰਦ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਲੜਦੇ ਰਹੇ। ਬੀਐਸਐਫ ਕੋਲ ਇਕੱਲੇ ਬਾਘ ਕੋਲ ਜਾਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਭਾਈ ਬ੍ਰਹਮਾ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਬੀਐਸਐਫ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਸਿਰ ਤੋਂ ਦਸਤਾਰ ਪਾੜ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਕੱਪੜੇ ਲਾਹ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲੈ ਗਏ। ਉਹ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਤੋਂ ਇੰਨੇ ਡਰੇ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਹੈ।
ਲਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪੰਜਾਬ ਭੇਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਲਾਸ਼ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਆਦਮੀ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਈ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
Jathedar Avtar Singh ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਬਾ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਬਾਬਾ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਨੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਵਕੀਲ ਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਜੱਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। Jathedar Avtar Singh ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਜਥਾ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਸੁਪਨਾ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ।
Jathedar Avtar Singh ਬ੍ਰਹਮਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਹਸਤੀ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਇਲਾਕੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੰਪੰਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦ੍ਰਿੜ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਏ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਫੈਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਂ ਬੀਤਦਾ ਗਿਆ, ਅਜਿਹੇ ਸਿੰਘ ਹੋਰ ਵੀ ਦੁਰਲੱਭ ਹੁੰਦੇ ਗਏ ਅਤੇ ਲਹਿਰ ਹੌਲੀ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਰੁਕ ਗਈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅੱਜ ਦੇ ਭਿਆਨਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਭੇਜੋ।
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵ
ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਦਿੱਤੀ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜੋ ਗੁਰੂ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਰੱਖਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜੀਏ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਸਦਾ ਜਿਊਂਦਾ ਰੱਖੀਏ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਉਰਫ Jathedar ਭਾਈ Arur Singh
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ:
- ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਕੌਣ ਸਨ?
Jathedar Avtar Singh ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਨਿਡਰ ਜਰਨੈਲ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। - ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ?
Jathedar Avtar Singh 1951 ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ, ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ। - ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ?
Jathedar Avtar Singh ਨੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਬਲਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜੇ। - ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਕਦੋਂ ਹੋਈ?
Jathedar Avtar Singh 22 ਜੁਲਾਈ, 1988 ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। - ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਾਹਿਬ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਜਥੇਦਾਰ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#SikhHistory #FearlessGeneral #ShaheedLegacy #PunjabHero #TrueStory #KhalsaWarrior #SikhFreedom
