ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ: ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲ ਦਾ ਜੀਵਨ, ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ
Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦੀ ਜੀਵਨੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਕੌਮ ਲਈ ਅਥਾਹ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਗੋਲੀ ਨਹੀਂ, ਸਾਡੀ ਅੰਦਰਲੀ ਗੱਦਾਰੀ ਨੇ ਮਾਰਿਆ।
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ: Baba Gurbachan Singh
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਣਗਿਣਤ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ, ਬੇਮਿਸਾਲ ਜੁਰੱਅਤ ਅਤੇ ਅਡੋਲ ਨਿਸ਼ਚੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਨਾਮ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਅਜਿਹੇ ਹੀ, ਇੱਕ ਅਣਖੀਲੇ ਸਪੂਤ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ 25 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ 45 ਛਾਪੇਮਾਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਹਰ ਵਾਰ ਬਚ ਨਿਕਲਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਲਈ ਇੱਕ ਦਰਦਨਾਕ ਕੰਡੇ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਫੋਰਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਲੁਕਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ‘ਤੇ ਥੁੱਕ ਦਿੱਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ ਅਸੰਭਵ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਉਹ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਮਝਦੇ ਸਨ। Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਇੱਕ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਜਰਨੈਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਰ ਪਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਲਈ ਜੀਇਆ।
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ
Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦਾ ਜਨਮ 6 ਜੂਨ, 1954 ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਵਿੱਚ ਬਾਪੂ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਰਮੇਜ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਸਾਧਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਵਿਰਾਸਤੀ ਪਿਛੋਕੜ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਪੂ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚਾ ਜੈਤੋ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਰਚ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ।
Baba Gurbachan Singh ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਤਕੜੇ ਮੁੰਡੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਅਜੇ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਤੋਂ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਭਰਾ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖੇਤ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ।
‘ਬਾਬਾ’ ਨਾਮ ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ
ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਇੱਕ ਵਾਰ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਣਉਚਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਛੇੜਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁੱਟਿਆ। ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨੌਜਵਾਨ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਦੂਜੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਕੁੱਟਿਆ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, “ਸਰ, ਉਹ ਬੀਬੀਆਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ, ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ, ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਹ ਕੀਤਾ ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।” Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸਕੂਲੀ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ “ਬੀਬੀਆਂ” ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਰੀ ਜਮਾਤ ਹੱਸਣ ਲੱਗੀ। ਅਧਿਆਪਕ ਹੱਸਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ! ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ‘ਬੀਬੀਆਂ’ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ‘ਬਾਬਾ ਜੀ’ ਹੋਵੋਗੇ। ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਓ! ਅੱਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਰ ਕੋਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਹੇਗਾ!” ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, “ਬਾਬਾ” ਦਾ ਉਪਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹਰ ਕੋਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ। ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਬਾਬਾ ਜੀ” ਵਜੋਂ ਜਾਣਨ ਲੱਗੇ।
ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਦਿਨ
Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ‘ਤੇ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 6 ਫੁੱਟ 1 ਇੰਚ ਅਤੇ ਭਾਰ 200 ਪੌਂਡ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਫੌਜ ਨੇ ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਏ ਲੈਵਲ” ਭਰਤੀ ਵਜੋਂ ਭਰਤੀ ਕਰ ਲਿਆ। ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਵੀ, “ਬਾਬਾ” ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਪਾਠ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਿੱਖ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਅਜੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਉਹ ਸਮਰਪਣ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਨਿਤਨੇਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਇੱਕ ਦਿਨ, ਜਦੋਂ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨਿਤਨੇਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਹ ਡੂੰਘੀ ਸਮਾਧੀ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਫੌਜੀ ਪਰੇਡ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਇਆ ਅਤੇ ਲੰਘ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਰੇਡ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ Baba Gurbachan Singh ਕਿੱਥੇ ਸਨ। ਦੂਜੇ ਸਿਪਾਹੀ ਨੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਹਿੰਦੂ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪੱਖਪਾਤ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕੋਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਪਰੇਡ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾ ਕੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਕਾਬੂ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁੱਕੀਆਂ ਚੱਲੀਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਮਦਦ ਲਈ ਚੀਕਿਆ। ਦੂਜੇ ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਕੁੱਟਮਾਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਆਖਰਕਾਰ ਦੂਜੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਏ ਅਤੇ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਬਾਂਹ ਅਤੇ ਨੱਕ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੋਰਟ ਮਾਰਸ਼ਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਫੌਜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਘਰ ਪਰਤ ਆਏ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ
ਭਾਵੇਂ Baba Gurbachan Singh ਨਿਤਨੇਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਰੱਖਦੇ ਸਨ, ਉਹ ਅਜੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਥਾ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਬਣਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਲਿਆ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਦਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਜਥਾ ਭਿੰਡਰਾਂ ਨਾਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਥਿਆ ਅਤੇ ਕਥਾ ਵੀ ਸਿੱਖੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਜ਼ਬਾਨੀ ਯਾਦ ਕਰ ਲਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਨਿਤਨੇਮ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਜਥੇ ਦੇ ਅਗਲੇ ਜਥੇਦਾਰ ਬਣੇ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਸਨ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਅਗਵਾਈ
1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਯੋਜਿਤ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਕਲਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕਲਟ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਗੁਰਬਚਨਾ ਨੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਗੱਲਾਂ ਕਹੀਆਂ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ “ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਬਣਾਏ, ਮੈਂ ਸੱਤ ਸਿਤਾਰੇ ਬਣਾਵਾਂਗਾ”। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਵੀ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ।
13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1978 ਨੂੰ, ਨਿਰੰਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਰੁੱਧ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ ਗਏ। ਅਖੰਡ ਕੀਰਤਨੀ ਜਥਾ ਅਤੇ ਜਥਾ ਭਿੰਡਰਾਂ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਨਿਰੰਕਾਰੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 13 ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ। Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਂਹ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਲੱਗੀ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਨਿਰੰਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਨਿਰੰਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ Baba Gurbachan Singh ਵੀ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗੀ, ਤਾਂ ਸੰਤ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਰਹੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅਜੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੇਵਾ ਲੈਣੀ ਸੀ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ ਕਵੀਰਾਜ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਹੁਕਮ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਰਹੇ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦਾ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਨੇੜਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ, ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਹ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਵਰਤ ਰਹੇ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਗਏ।
ਬੰਬਈ ਯਾਤਰਾ
ਬਾਬਾ ਜੀ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਦਾਸ ਲੰਗਰ ਦੀ ਛੱਤ ‘ਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮੇਰੇ ਇੰਨੇ ਨੇੜੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਕੱਟ ਕੇ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।” ਜਦੋਂ 1982 ਵਿੱਚ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਬੰਬਈ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ, ਤਾਂ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦਾ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਚਲਾਕ ਚਾਲ ਸੋਚੀ।
Baba Gurbachan Singh, ਜੋ ਜਥੇ ਨਾਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਲਗਭਗ ਬਰਾਬਰ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਢੱਕ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ ਵਿੱਚ ਲੇਟ ਗਏ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਧੋਖਾ ਖਾ ਜਾਣ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸੰਤ ਜੀ ਫਰਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਏ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਬਿਸਤਰੇ ਵਿੱਚ ਲੇਟੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਉੱਠੇ, ਤਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਟ ਹੈਰਾਨ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਸਨ ਕਿ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੌਕਾ ਖੁੰਝ ਗਿਆ ਸੀ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ Baba Gurbachan Singh ਪੰਥ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਜਨ ਲਾਲ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਵਲੰਟੀਅਰ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, “ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਛੋਟੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਸੇਵਾ ਲੈਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।” ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
1984 ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼
ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਹਮਲੇ ਦੇ ਦਿਨ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ Baba Gurbachan Singh ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਮਿਲਣ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਇਸ ਮੌਕੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸੰਤ ਜੀ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨਿੱਘ ਨਾਲ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ । ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਆਖਰਕਾਰ ਇਸ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਹ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਪਰ ਸੰਤ ਜੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇੱਕ ਜਰਨੈਲ ਬਣੇਗਾ ਜੋ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਦੇਵੇਗਾ।
ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਕਿ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵੱਧ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਰਿਆਇਤਾਂ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਲਈ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਪੰਥ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਲਈ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਦੇਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ Baba Gurbachan Singh ਨੂੰ ਸਰੋਪਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਅਤੇ ਬੁਲਾਏ ਜਾਣ ਤੱਕ ਵਾਪਸ ਨਾ ਆਉਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਖਰੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ‘ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। Baba Gurbachan Singh ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਜਿਸ “ਵੱਡੀ ਸੇਵਾ” ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਹ ਹੁਣ ਆ ਗਈ ਸੀ। 1984 ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਲੋੜੀਂਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਪ੍ਰਤੀ ਵਚਨਬੱਧ ਸਨ।
1980 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਬਾ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਬਦਲਣਗੇ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਗਏ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕਿਰਪਾਨ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਆਏ। ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿਆਨ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ, Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਗਰਜਿਆ, “ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਿੰਮਤ ਹੈ ਉਹ ਆਵੇ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰੇ।”
ਪੁਲਿਸ ਪਾਰਟੀ ਡਰੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪਿੰਡ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵੀ ਇਕੱਠੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਆਪਣੇ ਥਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣਾ ਪਿਆ। 1981 ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਰਿਵਾਲਵਰ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਣ, ਪਰ ਉਹ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਬੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ…
Baba Gurbachan Singh ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸੰਤ ਜੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ। ਜਦੋਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਸਮਝ ਗਏ, ਪਰ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਬੇਕਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਉੱਠੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਭੇਜੇ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹਥਿਆਰ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕਰਨਾ ਬੇਕਾਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਕੱਠੇ, ਇੱਕ ਨਿਰਧਾਰਤ ਰਣਨੀਤੀ ਨਾਲ, ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਲੜਨਗੇ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਕਈ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਈਆਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸਿੰਘ ਜੋ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਪਤ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਰਿਪੋਰਟਰ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ ਜੋ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਬਾਕੀ ਸਿੰਘਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹੇਰੂ (ਜਰਨੈਲ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ) ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਈ ਲੜਾਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ।
ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੜਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਇੰਨੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਏ ਪੁੱਛੀ ਗਈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਫ਼-ਸਾਫ਼ ਕਿਹਾ, “ਭਾਜੀ, ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਏਜੰਟਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਇਨਸਾਫ਼ ਲੈਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦੇ ਹੋ।” ਕੋਈ ਚਰਚਾ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਸਨ।
ਆਰੰਭਿਕ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਗਵਾਈ
1985 ਦੌਰਾਨ, Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਲਈ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਮਰਥਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਈ। ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐੱਫ. (ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸ) ਨੇ ਇੱਕ ਰਾਤ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਨੂੰ ਟੱਕਰ ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜੀਪ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਧੱਕਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚਲਦੀ ਜੀਪ ਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭੱਜੇ ਅਤੇ ਬਚ ਨਿਕਲਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਏ।
ਇਹ ਸਿਰਫ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ। Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਆਊਟਲਾਅ ਵਜੋਂ ਅਸਲ ਜੀਵਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਝੌਂਪੜੀ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਬਿਤਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਝੌਂਪੜੀ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਪੁਲਿਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਇਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਲਈ ਚੀਕਿਆ।
ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਥਿਤੀ ਗੰਭੀਰ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਖਰੀਦਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਤਦ ਹੀ ਉਹ ਬਾਹਰ ਆਉਣਗੇ। ਪੁਲਿਸ ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਲੈ ਆਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸਰਪੰਚ Baba Gurbachan Singh ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਝੌਂਪੜੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਣ। ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਹਟਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ।
ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਅੰਦਰੋਂ ਚੀਕਿਆ, “ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਫਲੈਸ਼ਲਾਈਟ ਦਿਓ!” ਪੁਲਿਸ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਈ ਅਤੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸਦੀ ਕਿਉਂ ਲੋੜ ਹੈ?” ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਅਸੀਂ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਤਾਲਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਇਸਦੀ ਲੋੜ ਹੈ!” ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਟਾਰਚ ਅੰਦਰ ਕੀਤੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅਸਾਲਟ ਰਾਈਫਲਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਬਰਸਟ” ‘ਤੇ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਦਰਵਾਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐੱਫ. ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੁਰੰਤ ਡਿੱਗ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ। ਬਿਹਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਚੀਕਦੇ ਹੋਏ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਭੱਜਣ ਲੱਗੇ, “ਦੌੜੋ! ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਗੇ!” Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਅਜੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਏ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਉੱਪਰੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਗਏ। ਇੱਕ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੌੜਦੇ ਹੋਏ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ‘ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਚ ਨਿਕਲੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਉਸਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਦੌੜਿਆ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗਰੀਬ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ।
ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰਜ਼ ਫੋਰਸ
1986 ਤੱਕ, ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਸਿੰਘ ਵੀ ਟਕਸਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚੁਣੇ ਸਨ। Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਚੁਣਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਜੇ ਲੋੜ ਪਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਛੱਡ ਦੇਣਗੇ। ਦੂਜੇ ਸਿੰਘ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਕਮੇਟੀ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗੀ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਜਾਰੀ ਰਹੇ। 26 ਜਨਵਰੀ, 1986 ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੂੰ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪੰਜ ਮੈਂਬਰ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਵਾਸਨ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫ਼ਰਵਾਲ, ਭਾਈ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਅਰੂਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਓਸਮਾਨਵਾਲਾ ਸਨ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੌਣਕੇ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਜਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਸਰਕਾਰ ਤਖ਼ਤ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਹੋਏ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਵੀ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਵੀਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਇਮਾਰਤ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। 29 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1986 ਨੂੰ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਬੁਲਾਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਸਿੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। Baba Gurbachan Singh ਹੋਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਭੇਸ ਬਦਲ ਕੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦਾੜ੍ਹੀ ਬੰਨ੍ਹ ਲਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬ੍ਰੀਫਕੇਸ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
30 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ Baba Gurbachan Singh ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਜਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਲਝਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਕਿ ਕੌਣ ਜਥੇਦਾਰ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਅਕਸਰ ਬਦਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ 23 ਅਕਤੂਬਰ, 1987 ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਹੀ Baba Gurbachan Singh ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸੰਗਠਨ: ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰਜ਼ ਫੋਰਸ (ਬੀ.ਟੀ.ਐੱਫ.ਕੇ.) ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੇ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਚੋਟੀ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਭਾਈ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਾਂਘਾ, ਭਾਈ ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸ਼ੀਨਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਹਿਲਾ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੀ ਇੱਕ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਥੀ ਸਨ।
ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ
- ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ (BTFK) ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਅਗਵਾਈ।
- ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਈ ਅਥਾਹ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ।
- ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ।
- ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਨਾ।
- ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾ ਕੇ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੂੰ ਬੜ੍ਹਾਵਾ ਦੇਣਾ।
- ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ।
- 1992 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਸਲਾਹ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਦੁਖਾਂਤ
Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਹਥਿਆਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਬਾਰੇ ਮਤਭੇਦ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਏ। ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁਖਬਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਤਭੇਦ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਂਘਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਕੁਝ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਲਈ ਧੋਖਾ ਦਿੱਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਗੁੰਡਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਜਾਂਚ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਨਾ-ਸਮਝ ਭਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। Baba Gurbachan Singh ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਪਰਤੇ ਕਿ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਂਘਾ ਨੂੰ ਮੌਤ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਮੰਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਸ ਕਿਹਾ, “ਜੋ ਹੋਣਾ ਸੀ ਉਹ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ।” ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਸਿੰਘ ਹੈਰਾਨ ਸਨ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਕਿਵੇਂ ਜਾਣ ਦੇਣਗੇ, ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮਿਸ਼ਨ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸਣਾ ਸਵੈ-ਹਾਰ ਸੀ।
ਭਾਈ ਸਾਂਘਾ ਆਖਰਕਾਰ ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ ਛੱਡ ਗਏ ਅਤੇ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਮਾਲਵਾ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਆਖਰਕਾਰ ਭਾਈ ਸਾਂਘਾ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਦਾਸੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਦੂਜੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਂਘਾ ਨੇ ਜਥੇਬੰਦੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਾਡਾ ਟੀਚਾ ਇੱਕੋ ਸੀ। ਹਰ ਕੋਈ ਗਲਤੀਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।”
ਨਿੱਤ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਅਤੇ ਰਹਿਤ
ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, Baba Gurbachan Singh ਨੇ ਮੰਡ ਖੇਤਰ ਦੇ ਦਲਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੁਪਣਗਾਹ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਝੌਂਪੜੀ ਵੀ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਸੌਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਉੱਠਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਨਾਮ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣਾ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਨਿਤਨੇਮ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਸਹਿਜ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਪੂਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਭਾਵੇਂ ਲੜਾਈ ਜ਼ੋਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੋਵੇ।
ਸਵੇਰ ਦੇ ਪਾਠ ਤੋਂ ਬਾਅਦ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸੱਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਖਬਾਰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਰਣਨੀਤਕ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਕੜ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋੜਨਗੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਕੀਤੇ ਜੋ ਖਾਲਸਾ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।
ਜੇ ਕੋਈ ਪੰਜਾਬ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਦੇਖੇਗਾ ਕਿ ਹਰ ਅੱਧੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ‘ਤੇ, ਇੱਕ ਮੁਸਲਿਮ ਪੀਰ (ਸੰਤ) ਦੀ ਕਬਰ ਹੈ। ਇਹ ਕਬਰਾਂ ਅਕਸਰ ਅਸਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਗਿਆਨੀ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਕਬਰਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਡਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ Baba Gurbachan Singh ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿੰਘ “ਗੈਂਡਾ ਸ਼ਾਹ” ਦੀ ਕਬਰ ਕੋਲੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਕਬਰ ‘ਤੇ ਰੁਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਸਤਿਕਾਰ ਭੇਟ ਕੀਤਾ।
ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੂਰ ਖੜ੍ਹੇ ਇਹ ਸਭ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਤਾਂ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੁੱਤਾ ਉਤਾਰਿਆ, ਕਬਰ ‘ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੂਜਾ ਸਿੰਘ ਡਰਿਆ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ ਚਲੇ ਗਏ, ਉਹ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਜੋ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ, ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਕਬਰਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ਕਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪੀਰ ਦੀ ਕਬਰ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਮਾਈ ਕਬਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਦੀ ਮਾਤਾ ਵੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਬਰ ‘ਤੇ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 500 ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਰਾਤ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਘਰ ਗਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਰਜਾਈ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ?” ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਮੁਸਲਮਾਨ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਮੂਰਖ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਪੂਜਾ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਹੋਰ ਕਿਤੇ ਭਟਕਦੇ ਹਨ।” ਪਰਿਵਾਰ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਿਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨਕਲੀ ਸੰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਬੋਲਦੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੇ ਇੱਕ ਸੰਤ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਜਾਦੂਈ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਸੰਤ ਬਾਰੇ ਬੁਰਾ ਬੋਲਣ ਤੋਂ ਡਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ? ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਰਾਪ ਲੱਗਣ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੈ?” ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਜੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿੰਘ ਇਹਨਾਂ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਸਰਾਪਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪੈਣ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਿੰਘ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ? ਜੇ ਇਹ ਸਰਾਪ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾਨ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਕਿ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਨਕਲੀ ਸਾਧਾਂ ਤੋਂ ਡਰਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿੰਘ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਸੀ।”
Baba Gurbachan Singh ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਣ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸੰਭਵ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਗੁਰੀਲਾ ਅੰਦੋਲਨ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਲੋਕ ਲੜਾਕੂਆਂ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਣ ਅਤੇ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਾ ਹੋਣ। ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਵੀ ਡਰਦੇ ਸਨ।
ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ
Baba Gurbachan Singh ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਿਆਣੇ ਜਰਨੈਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਵਿਰੋਧੀ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਹੀ ਫਾਇਰ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਗੋਲੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਾਈ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬਹਿਲਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕੁੱਲ 150 ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ।
ਤੁਸੀਂ ਸਿੰਘ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋ।” ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵੱਖਰੇ ਸਮੂਹ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਮੁਖਬਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਨੇ ਸਮੂਹ ਦੇ ਆਗੂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਜੇ ਉਹ ਇੱਕ ਮੁਖਬਰ ਸੀ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਸਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਤੁਸੀਂ ਉਸਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਮਾਰਿਆ?” Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਹਿੰਦੂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੂ ਹੋਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ।
Baba Gurbachan Singh ਬੇਲੋੜੀ ਹੱਤਿਆ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸਨ। ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, “ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਆਦਮੀ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 18 ਸਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਲਏ ਗਏ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਮੌਕੇ ਦੇਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।”
ਚਰਿੱਤਰਕ ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ
ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਡਰ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੜਾਈ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਹੇਠ ਨਵੇਂ ਸਮੂਹ ਬਣਾਏ ਗਏ। ਇਹ ਸਮੂਹ ਸਿੰਘਾਂ ਵਾਂਗ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁੱਟਮਾਰ, ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਤਲ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਆਪਣੀਆਂ ਘਿਨਾਉਣੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਬਾਰੇ ਵੀ ਝੂਠ ਫੈਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਬਲਾਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੁੱਟਮਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਵੀ ਸਨ। ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਝੂਠੀਆਂ ਸਨ। Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਭੈਣਾਂ ਵਾਂਗ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਫੜੇ ਗਏ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ।
ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਔਰਤ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰਦੀ ਜਾਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਬਲਾਤਕਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਭੈਣ ਵਾਂਗ ਸਲੂਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਬਿਲਕੁਲ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਭਰਾ ਆਪਣੀ ਅਸਲ ਭੈਣ ਨੂੰ ਭੇਜਦਾ ਹੈ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸੂਟ ਦਿੱਤਾ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖੁਦ ਇਹ ਅਫਵਾਹ ਫੈਲਾਈ ਸੀ ਕਿ ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦੇ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ, ਇੱਕ ਕਾਂਗਰਸੀ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਸਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜੀ ਇਸ ਲਈ ਫੜੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਪਨਾਹ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। Baba Gurbachan Singh ਆਪਣੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਖੇਤਾਂ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਸਨ।
ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਈਕਲ ਜਾਂ ਪੈਦਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਾਧਾਰਨ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਇੱਕ ਗੰਨੇ ਦੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀ ਚਾਦਰ ਫੈਲਾਈ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਲੀਕ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਇਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਹੱਸੇ, “ਜੀ ਆਇਆਂ ਨੂੰ! ਆਓ ਅਤੇ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਦੇਖੋ। ਬਾਹਰ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਪੂੰਝੋ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਾਲੀਨਾਂ ਨੂੰ ਗੰਦਾ ਕਰ ਦੇਵੋਗੇ।”
ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭੋਗ
ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਕੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਲਈ 6 ਜਨਵਰੀ, 1989 ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਲੜਾਕੂਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਨੇ ਸ਼ਬਦ “ਸਾਜਨ ਮੇਰੇ ਰੰਗਲੇ” ਗਾਇਆ। ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਵੁਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ, ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਗਏ। ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਆਗੂ ਮੌਜੂਦ ਸਨ, ਭਾਈ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ, ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁਧਸਿੰਘਵਾਲਾ, ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਵੜ, ਭਾਈ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨੀ ਅਤੇ ਹੋਰ।
ਕੁਝ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਏਕਤਾ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਗੰਭੀਰ ਮਤਭੇਦ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਕੁਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਕਾਨਾਫੂਸੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਇਦ ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਟ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਨੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਲੁੱਟਮਾਰ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਜਾਰੀ ਸਨ, Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ, “ਮੇਰੇ, ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਲਤ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਟ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਲੁਟੇਰਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਦੋਸਤ ਵੀ ਹਾਂ। ਜ਼ਾਹਰਾ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੈਂ ਯੂ.ਪੀ. ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ ਹੈ (ਪੰਥ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ) ਪਰ ਮੈਂ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਮਿਲੇ, ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਮੇਰੀ ਲੜਾਈ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਾਂਗਾ, ਚਾਹੇ ਮੇਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਬੱਚੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਟੁਕੜੇ-ਟੁਕੜੇ ਹੋ ਜਾਣ। ਜੇ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਦਿਲ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ? ਮੈਂ ਵੀ ਉਸੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਚਖਿਆ ਹੈ। ਮੇਰੇ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੈਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇਹ ਪਰਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਕਲਗੀਆ ਵਾਲਾ ਮੇਰੇ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੈਨੂੰ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ, ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।”
ਰਤੌਲ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਰਤੌਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ ਜਦੋਂ ਇਸਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਘਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਈ। ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਭੂਮੀਗਤ ਬੰਕਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ। ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੋਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਚਿੱਕੜ ਵਾਲੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਹੱਸਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਏ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਕੋਨੇ ‘ਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਆਟੇ ਦਾ ਇੱਕ ਡਰੰਮ ਹਟਾਇਆ, ਤਾਂ ਬੰਕਰ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਤੁਰੰਤ, ਅੰਦਰੋਂ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਾਇਰ ਭਾਰਤੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭੱਜਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਸਿੰਘ ਉਸ ਘਰ ਤੋਂ ਬਚ ਨਿਕਲਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ। Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਘਿਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚ ਨਿਕਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਆਪਣੇ ਬਾਡੀਗਾਰਡ ਨਾਲ ਘੇਰਾ ਤੋੜ ਕੇ ਬਚ ਨਿਕਲੇ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਅੰਦਰ, 5 ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਕੰਕਰੀਟ ਬੰਕਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫੌਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਤਰਨਤਾਰਨ ਅਤੇ ਬਟਾਲਾ ਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਨੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਸਿੰਘ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਸਨਾਈਪਰ ਰਾਈਫਲਾਂ ਵੀ ਸਨ।
ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਇੱਕ ਡੀ.ਆਈ.ਜੀ. ਆਪਣੇ ਆਦਮੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੜਨ ਲਈ ਹਿੰਮਤ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਜਿਹੇ ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਗੁਆਚਣ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡਰੇ ਹੋਏ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਡਿੱਗ ਗਿਆ। ਸਿੰਘ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਬੰਕਰ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਜੈਕਾਰੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਰਹੇ। ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਲਾਸ਼ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕਾਰਨ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਏ। ਉੱਥੇ ਪਈ ਲਾਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਡੇਗਦੀ ਰਹੀ।
ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਕੁੱਲ 72 ਘੰਟੇ ਲੜਾਈ ਲੜੀ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਇੰਨੇ ਆਦਮੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਹੋਰ ਲੜਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬੰਕਰ ‘ਤੇ ਬੰਬਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਬੰਕਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੰਜੇ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਬਦ “ਸਵਾ ਲੱਖ ਸੇ ਏਕ ਲੜਾਊਂ” ਅਜੇ ਵੀ ਸੱਚ ਹਨ।
ਚੋਣ ਬਾਈਕਾਟ ਅਤੇ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ
ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰ ਨੇ 19 ਫਰਵਰੀ, 1992 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਡਾ. ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਿੱਖ ਲੜਾਕੂਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। Baba Gurbachan Singh ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣ ਕੇ, ਇਹ ਦਿਖਾਉਣ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਥਕ ਸਰਕਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦੀ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਇੱਕ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਦਿਖਾ ਸਕਦੀ ਸੀ ਕਿ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸੀ।
ਭਾਵੇਂ ਅਜਿਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਤਾਂ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ। Baba Gurbachan Singh ਦੇ ਰੁਖ ਦੀ ਕਈਆਂ ਨੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਡਾ. ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਏਜੰਟ ਕਿਹਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਉਹ ਸਮਾਂ ਆਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਪੰਥ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗੇਗਾ ਕਿ ਕੌਣ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਟ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਣ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਉਹ ਸਮਾਂ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ।” ਡਾ. ਸੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅੱਜ ਵੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਗੁੰਮਰਾਹ ਹੋਏ ਲੜਾਕੂਆਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਤੱਕ ਦੀ ਹੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਪਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਸਿਰਫ ਕਿਹਾ, “ਜੇ ਉਹ ਗਲਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕੀ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਗਲਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ? ਸਰਕਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਲੜੀਏ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਾਰੀਏ। ਕੀ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਲੜ ਕੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?”
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਸਿੱਖ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਜਾਂਦੇ, ਪਰ ਜੇ ਉਹ ਨਾ ਲੈਂਦੇ, ਤਾਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਸਾਡੀ ਜੁੱਤੀ ਉਤਾਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਸਾਨੂੰ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਮਾਰਨ ਲਈ ਦੇਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਸਿੰਘੋ! ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਹ ਗਲਤੀ ਨਾ ਕਰੋ।” ਪਰ ਦੂਰਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਹੋਇਆ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਅਫਸੋਸ ਕੀਤਾ, “ਚੋਣ ਬਾਈਕਾਟ ਸਾਡੇ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਿੱਖ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਧੱਕ ਦੇਵੇਗਾ। ਬਸ ਦੇਖਿਓ, ਉਹ ਲੋਕ ਜੋ ਅੱਜ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਸਨਮਾਨ ਸਮਝਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਮੰਗਾਂਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦੇਣਗੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਣਗੇ। ਸਾਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਕਾਲੀ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪਿੱਛੇ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਸੀਂ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਾਂਗੇ…”
ਸ਼ਹੀਦੀ
Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ 28 ਫਰਵਰੀ, 1993 ਨੂੰ ਹੋਈ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਘਾਟਾ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਲਈ ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕੰਡਾ ਸਨ ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਕੱਢ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ। Baba Gurbachan Singh ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਹੀ ਕੁਝ ਨਜ਼ਦੀਕੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਆਖਰੀ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲ ਸਨ ਜੋ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ।
ਵਿਰਾਸਤ
ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦਾ ਜੀਵਨ, ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਇੱਕ ਅਟੁੱਟ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ, ਅਡੋਲ ਨਿਸ਼ਚਾ, ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੌਮ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਅਮਰ ਰਹੇਗਾ।
Baba Gurbachan Singh ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਧਰਮ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਲਈ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੇਣੀ ਪਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹ ਚੇਤੇ ਕਰਾਉਂਦੀ ਰਹੇਗੀ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ ਕਦੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਹਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਵੇ।
“ਜੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿੰਘ ਇਹਨਾਂ ਸਾਧਾਂ ਦੇ ਸਰਾਪਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪੈਣ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਿੰਘ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ? ਜੇ ਇਹ ਸਰਾਪ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾਨ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਕਿ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਨਕਲੀ ਸਾਧਾਂ ਤੋਂ ਡਰਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿੰਘ ਹੋਣ ਦਾ ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਸੀ।”
— ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫਤਿਹ!
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਹਲਾਂ Shaheed Bhai Gurbachan Singh Aahlaan (1955–1992)
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ?
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦਾ ਜਨਮ 6 ਜੂਨ, 1954 ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।
ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਨੂੰ “ਬਾਬਾ ਜੀ” ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲਿਆ?
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਨੂੰ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ “ਬਾਬਾ ਜੀ” ਕਿਹਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ।
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ?
ਬਾਬਾ ਜੀ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਵੀ Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਗੂੜ੍ਹਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਾਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ।
ਰਤੌਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਰਤੌਲ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ Baba Gurbachan Singh ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਜੀ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦਾ 72 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਬਾਬਾ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਨੇ 1992 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ?
Baba Gurbachan Singh ਜੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣ ਕੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#SikhHistory #ShaheedLegacy #PunjabHero #TrueStory #KhalsaSpirit #UnsungMartyr #BabaManochahal
