ਜਾਣੋ 1992 ਵਿੱਚ Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਬਾਰਡਰ ’ਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਵੱਲੋਂ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਉਹਦੀ ਹਿੰਮਤ ਅੱਜ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਪਿਛੋਕੜ: Bhai Amrik Singh
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਝੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡ ਰਸੂਲਪੁਰ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਰ ਕਿਰਦਾਰ ਦਾਰ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ। ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ, ਸਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ Bhai Amrik Singh। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਛੇ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਛੇਵੇਂ ਨੰਬਰ ‘ਤੇ ਸਨ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਜੁਝਾਰੂ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਕੇ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਉਸ ਦੌਰ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਸੀ। ਘਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸਾਦਗੀ, ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਰੰਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। Bhai Amrik Singh ਦਾ ਬਚਪਨ ਵੀ ਇਸੇ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਮੌਕੇ ਸੀਮਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਅਨਪੜ੍ਹ ਸਨ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਲਿਖਣਾ ਜਾਣਦੇ ਸਨ – ਇੱਕ ਹੁਨਰ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਆਮ ਸੀ। ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਹੱਥ ਬਟਾਉਂਦੇ, ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ, ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਮੁੱਲ ਸਿੱਖਦੇ।
ਜਵਾਨੀ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼: ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਹਾਦਸਾ
ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੰਵਾਰਨ ਦੀ ਚਾਹ ਲੈ ਕੇ, Bhai Amrik Singh ਲੁਧਿਆਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਆ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉਸ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਭੋਗਿਆ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਕਾਰਾਂ ਵੱਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
ਇਹੀ ਵੇਲਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Bhai Amrik Singh ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਮੋੜ ਆਇਆ। ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੈਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦਾ ਅਸਰ ਇੰਨਾ ਗਹਿਰਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਲੰਗੜਾਹਟ (slight limp) ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਸਰੀਰਕ ਚੁਨੌਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮਾਹੌਲ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਨਾ ਬੈਠਾ ਪਾਉਣ ਕਾਰਨ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਰਸੂਲਪੁਰ (ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ) ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਲੱਗੇ।
ਜੂਨ 1984: ਕਰੋੜਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਚੀਰਨ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ
Bhai Amrik Singh ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸੋਚ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾ ਅਤੇ ਕਾਟਵਾਂ ਅਸਰ ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀ ਉਸ ਭਿਆਨਕ ਘਟਨਾ ਨੇ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਲਹੂ-ਲੁਹਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਤਕਾਲੀਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ‘ਤੇ, ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ (ਸੁਨਹਿਰੀ ਮੰਦਰ), ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਭਿਆਨਕ ਕਾਰਵਾਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ’ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਕਸੂਰ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ, ਬੁੱਢੇ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਸਮੇਤ ਅਨੇਕਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਢਾਂਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਕੋਈ ਸਧਾਰਨ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਇਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਅਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਸੀ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨੇ ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਦਮੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ।
Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬੇਹੱਦ ਦੁਖੀ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਇਸ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਅਪਮਾਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਦਲੇ ਦੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਭੜਕ ਉੱਠਿਆ। ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਅਤੇ ਮਾਸੂਮ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਉਹ ਪਲ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਜੁਝਾਰੂ ਮਾਰਗ ‘ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਕਦਮ: ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਨਾਲ ਜੁੜਾਪ
1984 ਦੇ ਸਦਮੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ, Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਦੀ ਠਾਣ ਲਈ। ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ (Khalistan Liberation Force – KLF) ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਜਥੇਦਾਰ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾਹਮਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਚੋਣੀਂ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਜੁਝਾਰੂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ (Jhujaru actions) ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ।
ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਟੀਚਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਢਾਹਣ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ, ਜਿਸ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਤੰਤਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਸੀ, ਨੂੰ Bhai Amrik Singh ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਖ਼ਬਰ ਲੱਗ ਗਈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਚਾਲ ਚਲੀ।
Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਤਲ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਫੜ੍ਹਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਮੁਕੱਦਮਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨਿਆਂ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪੱਖਪਾਤ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਬਿਨਾਂ ਪੁਖ਼ਤਾ ਸਬੂਤ ਜਾਂ ਨਿਰਪੱਖ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੇ, ਸਿਰਫ਼ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਜਾਂ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ:
ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕੈਦ ਕਾਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1989 ਵਿੱਚ, Bhai Amrik Singh ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਰਸੂਲਪੁਰ (ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ) ਵਾਪਸ ਪਰਤੇ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਦਲ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਪੂਰੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ।
Bhai Amrik Singh ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਦੀ ਲਗਨ ਅਜੇ ਵੀ ਜੀਵਿਤ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ (Injustices) ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪੱਕਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਬੇਚੈਨ ਸਨ।
ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਤਜਰਬੇ (KLF) ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜੁਝਾਰੂ ਸੰਗਠਨ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF), ਜਿਸ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹਾਦਰ ਜੁਝਾਰੂ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਢੋਲਾ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। KCF ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਜੁਝਾਰੂ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਢੋਲਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ KCF ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਭਾਈ ਢੋਲਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ: ਭਾਈ ਪਾਲਾ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਏਕਤਾ
ਜੁਝਾਰੂ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਇੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, KCF ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਢੋਲਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਗਏ। ਇਹ ਜੁਝਾਰੂ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਰੁੱਪਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ।
ਭਾਈ ਢੋਲਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੁਝਾਰੂ ਗਰੁੱਪ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਜੁਝਾਰੂ ਭਾਈ ਪਾਲਾ ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਭਾਈ ਪਾਲਾ ਪਿੰਡ ਟੂਟ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਗਰੁੱਪ ਵੀ KCF ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਏਕਤਾ ਨਾਲ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਭਾਈ ਪਾਲਾ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇਹ ਮਿਲਾਪ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਸਾਝੇ ਟੀਚਿਆਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸੀ।
16 ਮਾਘ 1992: ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਅੰਤਮ ਬਲਿਦਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ
ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਸਾਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਕਸਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਾਰਵਾਈ ਸੀ। 16 ਮਾਘ, ਸੰਮਤ 2048, ਜੋ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜਨਵਰੀ 1992 ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਗੁਪਤ ਅਤੇ ਜੋਖਮ ਭਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਰਾਹੀਂ ਦਾਖਲ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਪਿੰਡ ਰਤੀਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤੀ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ (Border Security Force – BSF) ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਭਨਕ ਲੱਗ ਗਈ। BSF ਦੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਘਿਰੇ ਹੋਣ ਦੀ ਇਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਜਾਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ, Bhai Amrik Singh ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ।
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਰੱਖੀ ਸਾਇਨਾਈਡ ਦੀ ਇੱਕ ਗੋਲੀ (ਕੈਪਸੂਲ) ਨਿਗਲ ਲਈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਡੀਸੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਣਾਂ ਦੀ ਆਖ਼ਰੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਬਹਾਦਰ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਬਲਿਦਾਨਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰ ਬਣ ਗਈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਸਿੱਟਾ: ਇੱਕ ਅਡੋਲ ਜੁਝਾਰੂ ਦੀ ਅਮਰ ਯਾਦ
ਸ਼ਹੀਦ Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਮ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼, ਦਰਦ, ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਬਲਿਦਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ 1984 ਦੇ ਸਦਮੇ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਮਨ ਨੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ। ਰਸੂਲਪੁਰ (ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ) ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਤੱਕ ਦਾ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਫਰ, ਉਸ ਦੌਰ ਦੀ ਕਠੋਰ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵੇਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਸਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਪਸ਼ਟ ਦਰਜ ਨਹੀਂ, ਪਰ 16 ਮਾਘ 1992 (ਲਗਭਗ ਜਨਵਰੀ 1992) ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਸਾਇਨਾਈਡ ਦੀ ਗੋਲੀ ਨਿਗਲ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਦਿਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਡੋਲ ਸਿੱਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਲਈ ਸ਼ੁੱਧ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਬਲਿਦਾਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਅਣਸੁਣੇ, ਅਣਜਾਣੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਮਬੱਤੀ ਦੀ ਲੋ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ, ਭਾਵੇਂ ਕੁੱਝ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵੇਰਵੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਧੂੜ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਏ ਹੋਣ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਾਦਤ-ਭਰਿਆ ਅੰਤ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਅਤੇ ਆਖ਼ਰੀ ਪਲ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੂੰ ਸਦਾ-ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਰੱਖੇਗਾ। ਸ਼ਹੀਦ Bhai Amrik Singh ਡੀਸੀ ਦਾ ਨਾਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਦਾ ਪਰ ਸਦਾ-ਚਮਕਦੇ ਨਗੀਨੇ ਵਜੋਂ ਦਰਜ ਰਹੇਗਾ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bibi Harpreet Kaur Rano (1977–1992): ਘਿਓ ਮੰਡੀ ਦੀ 15 ਸਾਲਾ ਸ਼ਹੀਦ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
- ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਡੀਸੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ? Bhai Amrik Singh ਦਾ ਜਨਮ ਪਿੰਡ ਰਸੂਲਪੁਰ (ਹੁਣ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ), ਤਹਿਸੀਲ ਕੇਮਕਰਨ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਜਨਮ ਸਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸਪਸ਼ਟ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
- ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਸ ਜੁਝਾਰੂ ਸੰਗਠਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ? ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਫ਼ਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ (KLF) ਵਿੱਚ ਜਥੇਦਾਰ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾਹਮਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਕੀਤੀ। ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਢੋਲਾ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਭਾਈ ਢੋਲਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਪਾਲਾ (ਪਿੰਡ ਟੂਟ) ਦੇ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।
- ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਕਿਉਂ ਹੋਈ? ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ KLF ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਦੇ ਸ਼ੱਕ ‘ਤੇ, ਇੱਕ ਕਤਲ ਦੇ ਮੁਕਦਮੇ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1989 ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਕੈਦ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਹਾ ਹੋਏ।
- ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਡੀਸੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ, ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ? ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 16 ਮਾਘ 1992 ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰਤੀਆ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਈ। ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ-ਬਾਰੂਦ ਲੈ ਕੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਹੱਦ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ (BSF) ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਘਿਰੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਾਇਨਾਈਡ ਦੀ ਗੋਲੀ ਨਿਗਲ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
- ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ?
ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਰਦਾਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ (ਪਿਤਾ) ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਲੀਪ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮੇ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਛੇ ਭਰਾਵਾਂ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹ ਛੇਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਸਨ) ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਰਸੂਲਪੁਰ (ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ) ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ।
#SikhHistory #ShaheedBhaiAmrikSingh #KhalistanCommandoForce #PunjabHeroes #TrueSacrifice #IndianHistory #NeverForget1984
ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ, ਯਾਦ ਕਰੋ, ਸਨਮਾਨ ਕਰੋ!
ਕੀਰਤਨੀ ਯੋਧੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਅਮਰੀਕ ਸਿੰਘ ਡੀਸੀ ਦੀ ਅਮਰ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਸਾਥ ਦਿਓ। ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025
