ਜਾਣੋ ਸ਼ਹੀਦ Bhai Davinder Singh ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਦੀ ਵੀਰਤਾ, ਜਿਸਨੇ 1991 ‘ਚ ਮਾਗਾ ਸਰਾਏ ‘ਚ 8 ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਪੜ੍ਹੋ ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਦੇ ਇਸ ਸੂਰਮੇ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਅਮਰ ਬਲਿਦਾਨ ਬਾਰੇ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਪਿਛੋਕੜ: ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸੂਰਬੀਰ ਪਰਿਵਾਰ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਣਸ਼ਾਹੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੁਕੰਦਪੁਰ (ਮੇਹਤਾ ਰੋਡ ਨੇੜੇ) ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸੂਰਬੀਰ ਯੋਧੇ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨਾਲ ਦਰਜ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਵਾਰ ਦਿੱਤੀ। Bhai Davinder Singh, ਜਿਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1969 ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ।
Bhai Davinder Singh ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗੀ ਭਾਈ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਢੱਪਾਈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਣ, ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਪਲ਼ਿਆ-ਬਢ਼ਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁੱਲਾਂ ਲਈ ਡੂੰਘਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਕੂਟ-ਕੂਟ ਕੇ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਰਾਹਵੀਂ: ਬੱਬਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ
ਸੰਨ 1989 ਦਾ ਸਾਲ Bhai Davinder Singh ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਮੋੜ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ। ਇਸੇ ਸਾਲ ਉਸਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਬੱਬਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਝੂਝਾਰੂ ਨੇਤਾ, ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਚੱਬਾ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ, ਸਿੱਖੀ ਲਈ ਸਮਰਪਣ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੇ Bhai Davinder Singh ਦੇ ਦਿਲ-ਦਿਮਾਗ਼ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਛੱਡਿਆ।
ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੇ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਲਗਾਵ ਕਾਰਨ, ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਨਿਰਣਯ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਲਈ ਚੱਲ ਰਹੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਬੇਚੈਨ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, Bhai Davinder Singh ਬੱਬਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਝੂਝਾਰੂ ਦਸਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।
ਭਾਈ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਰੂਪੋਵਾਲੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਸੰਘਰਸ਼
ਝੂਝਾਰੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, Bhai Davinder Singhਨੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਜਾਣੇ-ਮਾਣੇ ਅਤੇ ਨਿਡਰ ਯੋਧੇ, ਭਾਈ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਰੂਪੋਵਾਲੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਭਾਈ ਸ਼ੋਟੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਸਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਭਨਕ ਪੈ ਗਈ।
ਇਸ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਭਾਂਪਦੇ ਹੋਏ, Bhai Davinder Singh ਨੇ ਇੱਕ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪਰ ਅਟੱਲ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ: ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪਿਆਰਾ ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਛੱਡ ਕੇ ਅੰਡਰਗ੍ਰਾਊਂਡ ਜੀਵਨ ਅਪਣਾ ਲਿਆ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਹੁੰਗਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਝੂਝਾਰੂ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਜੰਗਲਾਂ, ਖੇਤਾਂ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਅੱਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।
ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਰੱਖਿਅਕ: ਦੁਸ਼ਟਾਂ ਦਾ ਦਮਨ ਅਤੇ ਨਿਮਾਣਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ
Bhai Davinder Singh ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰੱਖਿਅਕ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰੀਆਂ, ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਲੁੱਟੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੌਫ਼ ਦੀ ਲਹਿਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਭਾਈ ਸ਼ੋਟੂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ-ਜਾਇਦਾਦ ਹਥਿਆਉਂਦੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਢਾਹੁੰਦੇ।
ਉਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਦੰਡ ਦੇਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਨੈਤਿਕ ਆਦਰਸ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਨਿਮਾਣੇ ਵਰਗ ਨੂੰ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਉਸਦੀ ਦਿਆਲਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ-ਭਾਵਨਾ ਇਸ ਤੱਥ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਅਸਹਾਇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਸਹਾਇਤਾ (ਰੁਪਏ-ਪੈਸੇ) ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਗੁੰਡਿਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ। ਉਸਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆਦਾਇਕ ਸ਼ਬਦ ‘ਮੀਰੀ-ਪੀਰੀ’ ਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਜਾਗਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਸੀ – ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ (ਮੀਰੀ) ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ (ਪੀਰੀ) ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੋਇਆ।
ਅੰਤਿਮ ਲੜਾਈ: ਮਾਗਾ ਸਰਾਏ ਦੀ ਵੀਰਾਂ ਵਾਲੀ ਜੰਗ
21 ਫਰਵਰੀ 1991 ਦਾ ਦਿਨ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ Bhai Davinder Singh ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬੀ (ਪਿੰਡ ਚੱਤੀਵਿੰਡ ਲਹਿਰਾਲ) ਦੀ ਅਮਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਜ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। ਉਸ ਭਿਆਨਕ ਦਿਨ, ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘ ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਤੋਂ ਚੋਗਵਾਨ ਰੂਪੋਵਾਲੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ।
ਦੋਵੇਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਨ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੋੜ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਾਗਾ ਸਰਾਏ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ 6 ਜਾਂ 7 ਜੀਪਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦੋਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਜਾਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਯਤਨ ਦੇ, ਅਚਾਨਕ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਇਹ ਗੱਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਪਕੜਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਧਾ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਇਸ ਅਚਾਨਕ ਹਮਲੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ, Bhai Davinder Singh ਅਤੇ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬੀ ਨੇ ਵੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਸੰਭਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਭਾਰੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨਤਾ ਵਾਲ਼ੀ ਲੜਾਈ ਸੀ: ਦੋ ਸਿੰਘ ਬਨਾਮ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਜੀਪਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਕਈ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀ।
ਫਿਰ ਵੀ, ਆਪਣੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਬਹਾਦਰੀ, ਨਿਸ਼ਚਾ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਨਾਲ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸੂਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਡਟ ਕੇ ਲੜੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੜਿਆ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਵੀ ਡਟੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਘਮਸਾਣ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, Bhai Davinder Singh ਅਤੇ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬੀ ਨੇ 8 ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਗਿਰਾਇਆ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਵੀਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ: ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਕਰੂਰ ਪ੍ਰਹਾਰ
ਇਸ ਬੇਮਿਸਾਲ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਉਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਉੱਚ ਪਦਵੀ ‘ਤੇ ਨਿਵਾਜੇ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੂਨ ਨਾਲ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਅਮਰਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਰੂਰਤਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ।
ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਰੀਰ ਵੀ ਨਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅੱਗ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਨਾ ਹੋ ਸਕਣ ਅਤੇ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਨਾ ਵੇਖ ਸਕਣ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਹਾਰ ਸੀ।
Bhai Davinder Singh ਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਦੁੱਖ ਝੱਲਿਆ, ਉਹ ਇਸ ਸਦਮੇ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਹੀ, ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਚਲੇ ਗਏ। ਇੱਕ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟਣਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ, ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਰੂਰ ਅਤੇ ਦੁਖਦਾਈ ਅਧਿਆਇ ਸੀ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਅਮਰ ਵਿਰਾਸਤ: Bhai Davinder Singh
ਸ਼ਹੀਦ Bhai Davinder Singh ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਣ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਘਰੇਲੂ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਧਰਮ, ਕੌਮ ਅਤੇ ਨਿਮਾਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਕੰਧਕ ਰਾਹ ਚੁਣੀ। ਉਸਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਸਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਦਲਿਤਾਂ-ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ।
ਮਾਗਾ ਸਰਾਏ ਦੀ ਉਹ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ, ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਭਾਰੀ ਪੁਲਿਸ ਬਲ ਦਾ ਡਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 8 ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਲੜਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਆਤਮ-ਸਨਮਾਨ, ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਾ ਝੁਕਣ ਦੀ ਇੱਕ ਅਮਰ ਮਿਸਾਲ ਸੀ। Bhai Davinder Singh ਅਤੇ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਰੂਰ ਵਿਵਹਾਰ – ਸਰੀਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਸਸਕਾਰ ਕਰਨਾ – ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਹਕੀਕਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।
ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਹੋਈ ਮੌਤ ਇਸ ਸਮੁੱਚੇ ਸੰਤਾਪ ਦੀ ਪਰਾਕਾਸ਼ਟਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ੁਲਮ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਿਸ ਕਦਰ ਚੀਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਦਾ ਨਾਮ, ਉਸਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਉਸਦੀ ਸੇਵਾ-ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਅੰਤਿਮ ਕੁਰਬਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕ-ਸਮੂਹ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੂਰਜ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੌਮ ਨੂੰ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚਾਈ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਬਲਿਦਾਨ ਕਦੇ ਵਿਅਰਥ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ।
ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸਾਡਾ ਸ਼੍ਰੇਧਾਂਜਲਿ-ਭਰਪੂਰ ਸਲਾਮ:
ਹੇ ਸੂਰਮੇ ਸ਼ਹੀਦੋ, ਤੁਸੀਂ ਨਹੀਂ ਮਰੇ,
ਤੁਹਾਡਾ ਖੂਨ ਬਣਿਆ ਹੈ ਕੌਮੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਨੀਂਹ।
ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਤੇਰੇ ਜੱਸ ਦਾ ਗਾਉਂਦੀ,
ਹਰ ਧੜਕਣ ਵਿੱਚ ਜਿਊਂਦਾ ਹੈ ਤੇਰਾ ਨਾਂ ‘ਸ਼ੋਟੂ’।
ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਖੱਟੇ ਕੀਤੇ ਤੂੰ,
ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਬਣਿਆਂ, ਸੱਚ ਦਾ ਸੂਰਜ ਚਮਕਾਇਆ ਤੂੰ।
ਮਾਗਾ ਸਰਾਏ ‘ਚ ਜੋ ਅਮਰ ਲੜਾਈ ਲੜੀ,
ਉਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਹੈ ਤੇਰੀ ਵੀਰਤਾ ਦਾ, ਕੌਮ ਦੇ ਸੀਨੇ ‘ਚ ਅੰਕਿਤ।
ਪਿਤਾ ਦਾ ਦਿਲ ਤੇਰੇ ਵਿਛੋੜੇ ‘ਚ ਟੁੱਟ ਗਿਆ,
ਪਰ ਤੇਰੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਹਿੰਮਤ ਦਿੰਦੀ, ਸੱਚ ਦੀ ਰਾਹ ਤੁਰਨ।
ਸ਼ਹੀਦਾ, ਤੇਰਾ ਬਲਿਦਾਨ ਅਮਰ ਰਹੇ,
ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ‘ਚ ਸਦਾ ਤਾਜ਼ਾ ਰਹੇ।
ਰੱਬ ਤੇਰੀ ਅਤਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੇ,
ਤੇਰੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਦਕਾ, ਖ਼ਾਲਸਾ ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਰਹੇ।
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖ਼ਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹਿ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bhai Hardeep Singh (1968–1993): ਧਰਮਕੋਟ ਰੰਧਾਵਾ ਦਾ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
1. ਭਾਈ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
Bhai Davinder Singh ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1969 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ (ਪੰਜਾਬ) ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੁਕੰਦਪੁਰ (ਮੇਹਤਾ ਰੋਡ ਨੇੜੇ) ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਰਕਾਸ਼ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।
2. Bhai Davinder Singh ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਸੰਗਠਨ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਅਤੇ ਕਿਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕੀਤਾ?
ਉਹ ਸੰਨ 1989 ਵਿੱਚ ਬੱਬਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਝੂਝਾਰੂ ਨੇਤਾ ਭਾਈ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਰੂਪੋਵਾਲੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
3. Bhai Davinder Singh ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ?
ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਿਡਰ ਯੋਧਾ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਰੱਖਿਅਕ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰੀਆਂ, ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਲੁੱਟੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕਠੋਰ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਗੁੰਡਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਸੀ।
4. ਭਾਈ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ, ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 21 ਫਰਵਰੀ 1991 ਨੂੰ ਮਾਗਾ ਸਰਾਏ ਪਿੰਡ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਥਾਨਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇਲਾਕੇ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬੀ (ਚੱਤੀਵਿੰਡ ਲਹਿਰਾਲ) ਨਾਲ ਮੁਕੰਦਪੁਰ ਤੋਂ ਚੋਗਵਾਨ ਰੂਪੋਵਾਲੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ 6-7 ਜੀਪਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਡਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 8 ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
5. ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੀ ਹਾਲ ਹੋਇਆ?
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਸ਼ੋਟੂ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਸਰਦਾਰ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ, ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਸਦਮੇ ਨੂੰ ਸਹਾਰ ਨਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
#PunjabHistory #ShaheedBhaiDavinderSingh #BabbarKhalsa #SikhMartyr #IndianFreedomStruggle #MukandpurHero #NeverForget1984
ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਦਾ ਜੀਵੰਤ ਰੱਖੋ:
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ‘ਸ਼ੋਟੂ’ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
