ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਨੇ 1992 ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸਨ।
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਘਰ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਜਿਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਰੱਖੀ ਸੀ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦੀ ਬਲੀ ਦੇ ਕੇ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨਾਲ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan, ਜਿਸ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।
ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਕੌਮ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼, ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹੈ। ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਕੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਾਕਤ ਦਿੱਤੀ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਹਲਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣਾਂਗੇ – ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੱਕ ਦੀ ਯਾਤਰਾ।
ਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦਾ ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1955 ਵਿੱਚ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗੰਗੂਬੁਹਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਸਰਦਾਰਨੀ ਪਰਸੀਨ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮੇ ਇਸ ਲਾਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਬੀਬੀ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਰਾਜਵੰਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਬੀਬੀ ਗੁਰਬਚਨ ਕੌਰ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਇਸ ਵੱਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਬਹੁਤ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਬੀਤਿਆ।
ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਮਜਬੂਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਗਏ ਅਤੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਹ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ, ਨਦੀਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਂਦੇ। ਇਹ ਸਾਧਾਰਨ ਜਿਹਾ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਅਤੇ ਗੱਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲੜਨਗੇ।
ਜਦੋਂ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਕਿਸ਼ੋਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਆਹਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਸਦਰਵਾਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਪਰਸੀਨ ਕੌਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਆ ਵਸੇ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਨਵੇਂ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜਾਗਦਾ ਰਿਹਾ।
ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਉੱਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੰਕਟ ਦੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਗਹਿਰੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੋੜ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇਰਾਦਿਆਂ ਵਾਲਾ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਸੀ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ
1978 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਨਰਕਧਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਨਰਕਧਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ 13 ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਅਤੇ 150 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਏ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਮੁੱਚੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੱਗ ਸੁਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਹਲਾਨ ਦੀ ਉਮਰ ਲਗਭਗ 23 ਸਾਲ ਸੀ।
ਇਸ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੂਫ਼ਾਨ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੰਚ ਉੱਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਸਿੰਘਾ, ਤੁਸੀਂ ਰਾਈਫ਼ਲ ਚਲਾਉਣੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?” ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਸੰਤ ਜੀ, ਮੈਨੂੰ ਰਾਈਫ਼ਲ ਚਲਾਉਣੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ।” ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਠੀਕ ਹੈ, ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
ਪੰਥ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਤਲਵਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਈਫ਼ਲ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲਓ।” ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੇ ਉੱਤਰ ਗਏ। ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਮਿਲਣ ਲੱਗੇ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਸੁਣਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਰਹਿ ਕੇ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤੀਬਰ ਇੱਛਾ ਸੀ, ਪਰ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, “ਤੁਹਾਡਾ ਸਮਾਂ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਜਦੋਂ ਸਮਾਂ ਆਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੋ।”
ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਸਿਰ ਮੱਥੇ ਲਾਉਂਦਿਆਂ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਮਰਜੀਵੜਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਵਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਹਰ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਗੱਲ ਛੇੜੀ। 1981 ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪਿੰਡ ਅਲਗੋ ਕੋਠੀ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਧੀ ਬੀਬੀ ਗੁਰਮੇਜ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੋਰ ਡੂੰਘੀ ਹੁੰਦੀ ਗਈ।
ਡੇਢ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਬੀਬੀ ਗੁਰਮੇਜ ਕੌਰ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਰਣਜੋਧ ਸਿੰਘ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪਲ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਪਰ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਫਿਰ ਆਇਆ ਜੂਨ 1984, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਰਫਿਊ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਟੈਂਕਾਂ ਤੇ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਉਹ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਰਫਿਊ ਤੋੜਨ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਨਿਹੱਥੇ ਸਿੱਖ ਭਾਰੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਅੱਗੇ ਟਿਕ ਨਾ ਸਕੇ। ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰੀ
1984 ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਤੁਰੰਤ ਭੂਮੀਗਤ ਨਹੀਂ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਚੇਤ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਈ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਮਖੂ ਜਾ ਕੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਖ਼ਰੀਦਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ। ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਦੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਇਸ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੰਜਵੀਂ ਭੈਣ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। 1988 ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘਰੋਂ ਹੀ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ।
1988 ਵਿੱਚ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਬੰਗਲਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਰਾਹੀਂ ਸਫ਼ਰ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇੱਕ ਪਿਸਤੌਲ ਸੀ। ਗਵਾਲੀਅਰ ਨੇੜੇ ਪੁਲਿਸ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹੀ, ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਚੁਸਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਹਥਿਆਰ ਲੁਕਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਨ ਨਹੀਂ ਚੈੱਕ ਕਰ ਸਕੀ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਬੀਦਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਇਆ।
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇੱਕ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਸੱਚਖੰਡ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ, ਨਾਂਦੇੜ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਉੱਥੇ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਿੰਘ ਮਖੂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਲਿਆਂਦਾ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀਆਂ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਪਿੰਡ ਜ਼ੀਰਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੀਆਰਪੀਐਫ਼ ਦੀਆਂ ਦੋ ਗੱਡੀਆਂ ਉਡਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਹੁਣ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਘਟਿਆ ਨਹੀਂ।
ਉਹ ਰਖੜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਸਨ ਰੱਖਦੇ, ਪਰ ਭੈਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ। ਜਦੋਂ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਤੈਅ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰੀ ਭੈਣ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਲਟ ਨਾ ਕਰੀਏ।” ਵਿਆਹ ਸਾਦਗੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ।
ਇਹ ਭੈਣ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ, “ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਚੱਲੋ।” ਫਿਰ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ, “ਨਹੀਂ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਘਰ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਵਾਂਗ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਓਗੇ।” ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਮਾਣ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਮੰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਤਣ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ।
ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਫੋਟੋ ਵੱਲ ਦੇਖਿਆ। ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਭਰਾਵਾ, ਤੁਸੀਂ ਵਿਆਹੁਤਾ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਿਉਂ ਚੁਣਿਆ? ਤੁਹਾਡੀ ਸਿੰਘਣੀ ਦਾ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?” ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਉਸ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਕਰੇਗਾ, ਜੋ ਸਭ ਦੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।” ਇਹ ਜਵਾਬ ਸੁਣ ਕੇ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਈ।ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 1948 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ 7 ਸਾਲ ਵੱਡੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਤਕਨੀਕੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਮੋਟਰਾਂ ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਵੀ ਸਕਦੇ ਸਨ।
ਸ਼ਹਾਦਤ
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਨ, ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ ਸਾਲ ਬੀਤਦੇ ਗਏ ਜਿਵੇਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਰਹੇ। 1992 ਦਾ ਸਾਲ ਆਇਆ, ਕਈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਾਟਕਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਸਾਈ ਬੇਅੰਤਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਪੰਜਾਬ ‘ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਲੱਗੀ, ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕਸਾਈ ਬੇਅੰਤਾ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ, ਕੁਝ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਹਰੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਿਹਤਰ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ। ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸੱਚਖੰਡ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ, ਨਾਂਦੇੜ ਵੀ ਗਏ।
ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਹਜ਼ੂਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਬਾਰੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ, ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿੰਘ ਮੁਖਬਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਭਰਾ ਕਿੱਥੇ ਗਏ ਹਨ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟੀਮ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਨਾਂਦੇੜ ਗਈ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਸ੍ਰੀ ਲੰਗਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟੀਮ ਨੇ ਸੇਵਾਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿੰਘ ਸੀ ਜੋ ਉਸੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਤਿੰਨ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੇ ਸੀਆਈਏ ਸਟਾਫ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ 17 ਦਿਨ ਤੱਕ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਤਿੰਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ‘ਤੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਤਸ਼ੱਦਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਾ ਐਸਐਸਪੀ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਡਰ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਸਮੂਹ ਨੇ ਇਸ ਐਸਐਸਪੀ ਨੂੰ 3 ਵਾਰ ਉਡਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਤਿੰਨਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਿਆ। 17 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਇੱਕ ਆਈਬੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੋ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ, ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਨਹੁੰ ਕੱਢ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਸਿਰਫ਼ ਪੁਰਾਤਨ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸੀ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਿੰਘ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੌਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ” ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾਏ। ਐਸਐਸਪੀ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਖਾਲੀ (ਖਾਲੀ) ਸਥਾਨ (ਜ਼ਮੀਨ) ਬਣਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।”
ਅੰਤ ਵਿੱਚ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1992 ਨੂੰ, ਆਈਬੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ, ਭਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਵਧੂ ਘਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਸਸਕਾਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਉਦਾਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੈਣ, ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਉਹ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਅਖਬਾਰ ਕਿਵੇਂ ਪੜ੍ਹਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਉਸਨੂੰ ਗੁੱਡੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਰਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਯਾਦ ਆਉਣ ਲੱਗੇ, “ਸ਼ਹੀਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀਆਂ ਜੀਵਨੀਆਂ ਲਿਖੋ, ਉਹ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ।”
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਅੱਗਕਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਅਤੇ ਸਿਦਕ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਲੜਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਕੌਮ ਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਰਾਹ ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
ਵਿਰਾਸਤ
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖ ਕੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਵੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਿਰਾਸਤ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਸੋਚ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਅਰਥ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।
ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ
ਅੰਤਮ ਸੁਨੇਹਾ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਹਲਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਭੁਲਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਿਰਸਥਾਈ ਚਾਨਣ ਛੱਡ ਗਈ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਨ—ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਦਾ ਯਾਦ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਸੱਚ ਅਤੇ ਹੱਕ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖੇਗੀ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਿਲਾਵਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ Shaheed Bhai Dilawar Singh Babbar
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
1. ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਹਲਾਨ ਕੌਣ ਸਨ?
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਨਾਮੀ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ 1955 ਵਿੱਚ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗੰਗੂਬੁਹਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ।
2. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ?
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦਾ ਜਨਮ ਅਗਸਤ 1955 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗੰਗੂਬੁਹਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰਨੀ ਪਰਸੀਨ ਕੌਰ, ਇੱਕ ਮਿਹਨਤੀ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
3. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1992 ਨੂੰ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। 1992 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲੀ, ਤਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1992 ਨੂੰ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
4. ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ?
ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੰਜਵੀਂ ਭੈਣ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਖ਼ਬਾਰ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਸਾਧਨ ਬਣੀਆਂ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੀਬੀ ਦਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਚੁੱਕੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ ।
5. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਕੀ ਹੈ?
ਭਾਈ Gurbachan Singh Aahlaan ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਆਹਲਾਂ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#SikhStruggle #ShaheedBhaiGurbachan #KhalistanLegacy #PunjabHistory #FearlessSingh #TrueMartyr #SikhHeroes
