Bhai Manjit Singh ਹੇਰਾਂ (1969–1993), ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਪਰਤਿਆ, ਪੁਲਿਸ ਜ਼ੁਲਮ ਝੱਲਿਆ ਅਤੇ ਰਹੱਸਮਈ ਹਾਲਾਤਾਂ ’ਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਇਆ। ਪੜ੍ਹੋ ਉਹਦੀ ਗਾਥਾ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!1984 ਦਾ ਸਿਆਹ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਜੋਸ਼
1984 ਦਾ ਸਾਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿਆਹ ਅਧਿਆਇ ਸੀ। ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਸਮੇਤ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਨਰਸੰਹਾਰ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ, ਸਗੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਝੰਜੋੜ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਵੀ ਉਬਾਲ ਖਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਇੱਕ ਸੂਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸਨ Bhai Manjit Singh ਹੇਰਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਛੱਡ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਸਿੱਖ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਖ਼ਾਤਿਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਪਿੰਡ ਹੇੜ੍ਹ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਲਿਆ ਇੱਕ ਸੂਰਮਾ
Bhai Manjit Singh ਦਾ ਜਨਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹੇੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਰੇਸ਼ਮ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ 1969 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪੇਸ਼ਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇੱਕ ਭਰਾ ਸਰਦਾਰ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਵਿਦਿਅਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਪਲਦੇ-ਬੜ੍ਹਦੇ Bhai Manjit Singh ਹੇਰਾਂ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਤੱਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਕੋਦਰ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲਿਆ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਨਿਰਣਾਇਕ ਮੋੜ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ।
ਨਕੋਦਰ ਕਾਲਜ: ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ
ਨਕੋਦਰ ਦਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਗੜ੍ਹ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਨਾਲ Bhai Manjit Singh ਵੀ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਾਲਜ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਅਤੇ ਜਥੇਬੰਦਕ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਨਚਰੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਸਰਗਰਮੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹ ਗਈ। ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਂ ਐਸ.ਪੀ.ਡੀ. ਸਵਰਨ ਘੋਟਣਾ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ Bhai Manjit Singh ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਜ਼ੁਲਮ ਢਾਹੇ।
ਜਲੌਅ ਵਿਹੜੇ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦਾ ਦੌਰ
ਸਵਰਨ ਘੋਟਣਾ ਇੱਕ ਕਰੂਰ ਜਲਾਦ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਸੈਂਕੜੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠੀਆਂ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। Bhai Manjit Singh ਨੂੰ 1989 ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਫੜਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਸੇ ਸਵਰਨ ਘੋਟਣਾ ਨੇ ਭਾਈ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਰਨਾਣਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਮਿੰਟੂ ਕਰਨਾਣਾ (ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ) ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਫਗਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਖਲਵਾੜਾ ਗੇਟ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਰੁਪਿੰਦਰ ਰੂਪੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਲਾ ਬਿੱਲਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਰਨਾਣਾ ‘ਤੇ ਅੰਨ੍ਹਾਧੁੰਨ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਮੌਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ: ਸੁਖਾਨਾ ਪੁਲ ‘ਤੇ ਨਕਲੀ ਮੁਕਾਬਲਾ
14 ਅਗਸਤ 1989 ਨੂੰ ਭਾਈ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਰਨਾਣਾ ਅਤੇ Bhai Manjit Singh ਨੂੰ ਚਾਦਰਾਂ ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ਢੱਕ ਕੇ ਪਿੰਡ ਹੇੜ੍ਹ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ Bhai Manjit Singh ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਹਿੰਦਿਆਂ: “ਅੱਜ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਆਖ਼ਰੀ ਵਾਰ ਦੇਖ ਲਓ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੁਸੀਂ ਮਰ ਜਾਵੋਗੇ।” ਦੋਵਾਂ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ, ਭਾਈ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਰਨਾਣਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੁਖਾਨਾ ਦੇ ਪੁਲ ‘ਤੇ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ।
ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਚਾਦਰਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਹੱਥ ਪਿੱਛੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਗੋਲੀ ਬਾਰੀ ਭਾਈ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਬਾਰੀ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇਰਾਂ ‘ਤੇ ਚਲਾਈ, ਪਰ ਇਹ ਗੋਲੀਆਂ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ Bhai Manjit Singh ਦੇ ਸਿਰ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮੌਤ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਨੇੜਿਓਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਸੁਖਾਨਾ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਦਖ਼ਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Manjit Singh ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਜਰਮਨੀ ਪਰਵਾਸ
ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਏਜੰਟ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ। ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਉਹ Bhai Manjit Singh ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ (ਜਰਮਨੀ) ਭੇਜਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਏ। ਵਿਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Manjit Singh ਨੇ ਜੋ ਵੀ ਕੰਮ ਮਿਲਿਆ, ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸਟੱਟਗਾਰਟ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਭਾਈ ਹੇੜ੍ਹਾ ਨੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਲੜ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖ ਜੁਝਾਰੂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮਦਦ ਵੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਪਰ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇੜ੍ਹਾ ਦਾ ਮਨ ਬੇਚੈਨ ਸੀ। ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਸੁਖ-ਚੈਨ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਸਨ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਖ਼ਾਤਿਰ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸੀ
ਆਖ਼ਰਕਾਰ, Bhai Manjit Singh ਨੇ 1991 ਵਿੱਚ ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਲੈਂਡ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਲਈ ਫਲਾਈਟ ਬੁੱਕ ਕਰਵਾਈ। ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਇਸ ਲਈ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਗੋਰੀਲਾ ਜੰਗ ਦੇ ਢੰਗ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸਕਣ। Bhai Manjit Singh ਨੇ ਗੋਰੀਲਾ ਜੰਗ ਦੀ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ। ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1993 ਵਿੱਚ ਦਸੇਰੇ ਤੋਂ ਚਾਰ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਛੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ—ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇੜ੍ਹਾ, ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਵਾੜ, ਭਾਈ ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਤਰਸੀਕਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਕੌਂਕੇ, ਡਾ. ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਲੇਕੇ—ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ।
ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿਖੇ ਗੱਦਾਰੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ
ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਿੰਘ ਕਾਠਮੰਡੂ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਫਾਹਾ ਵਿਛਾ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੁਰਜੀਤ ਕਲੇਕੇ ਦੁਆਰਾ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਠਮੰਡੂ ਦੇ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ: ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇਰਾਂ, ਭਾਈ ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਤਰਸੀਕਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਕੌਂਕੇ, ਭਾਈ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕਲੇਕੇ ਅਤੇ ਡਾ. ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ।
ਪਰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਵਾੜ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਪੰਜਵਾੜ ਆਪਣੇ ਦੋ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਉਸ ਘਰ ਵੱਲ ਆਏ, ਤਾਂ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਭੀੜ ਵੇਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਕੁੱਝ ਗੜਬੜ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਗਏ। ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਵਾੜ ਪੋਖਰਾ ਤੋਂ ਨੇਪਾਲਗੰਜ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਨੇਪਾਲਗੰਜ ਤੋਂ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਚਲੇ ਗਏ।
ਪੰਜਾਬ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ, ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ
Bhai Manjit Singh, ਭਾਈ ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਤਰਸੀਕਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਕੌਂਕੇ, ਡਾ. ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੁਰਜੀਤ ਕਲੇਕੇ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਡਾ. ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੋਹਾਲੀ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇਰਾਂ, ਭਾਈ ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਤਰਸੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਕੌਂਕੇ ‘ਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਤਿੰਨੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ।
ਹੁਣ ਇੱਕ ਪੰਜਵਾਂ ਸਾਥੀ ਵੀ ਸੀ ਜੋ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ—ਸੁਰਜੀਤ ਕਲੇਕੇ—ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸੁਖੀ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬੰਦੂਕਚੀ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ੱਕ ਸੱਚ ਸਾਬਿਤ ਹੋਇਆ ਕਿ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਹੱਥ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਿਊਂਦਾ-ਜਾਗਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਜ਼ੁਲਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਰਹੱਸਮਈ ਸ਼ਹਾਦਤ: ਇੱਕ ਅਧੂਰੀ ਕਹਾਣੀ
Bhai Manjit Singh ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ, ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ, ਇਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਇੱਕ ਰਹੱਸ ਬਣ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਿਰਫ਼ ਇਤਨਾ ਹੀ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇੜ੍ਹਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਚੰਗਿਆੜੇ ਵਿੱਚ ਫੜੇ ਗਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਦੇ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਗਤੀ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜਨਤਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਲਿਦਾਨ ਅਤੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਦਰਜ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਜੁਝਾਰੂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ
Bhai Manjit Singh ਦੀ ਜੀਵਨ ਯਾਤਰਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਮ ਨੌਜਵਾਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਅਡੋਲ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਝੱਲ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਫਿਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਵੀ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਆਪ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਆਦਰਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਲਹੂ ਦਿੱਤਾ।
ਸਿੱਟਾ: ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖਣਗੀਆਂ-Bhai Manjit Singh
ਸ਼ਹੀਦ Bhai Manjit Singh ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸੱਚੇ ਸਿੱਖ ਲਈ ਧਰਮ, ਕੌਮ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਲੜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਹੇੜ੍ਹ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਨਕੋਦਰ ਕਾਲਜ ਦੇ ਕੋਰਿਡੋਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ—ਸੱਚ ਦੀ ਲੜਾਈ ਕਿਤੇ ਵੀ ਛਿੜ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦਿਆਂ, ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਲਹੂ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਰਲ਼ਿਆ, ਉਹ ਬੀਜ ਬਣ ਕੇ ਨਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਲਿਆਵੇਗਾ। ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਕਦੇ ਵੀ ਬੇਅਸਰ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਉਹ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਸਾਨੂੰ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ (1965–1987): ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸੂਰਬੀਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਅਮਰ ਗਾਥਾ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
1. ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇਰਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ?
Bhai Manjit Singh ਦਾ ਜਨਮ 1969 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਹੇੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਰੇਸ਼ਮ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ।
2. ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ?
ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਂ ਐਸ.ਪੀ.ਡੀ. ਸਵਰਨ ਘੋਟਣਾ ਨੇ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਕਾਰਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉੱਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ।
3. ਸੁਖਾਨਾ ਪੁਲ ‘ਤੇ ਕੀ ਹੋਇਆ?
14 ਅਗਸਤ 1989 ਨੂੰ, ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਰਸ਼ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕਰਨਾਣਾ ਨੂੰ ਸੁਖਾਨਾ ਪੁਲ ‘ਤੇ ਨਕਲੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਰ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਚੁਕਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
4. ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਪਰਤੇ?
ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵੀ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਰਿਹਾ। ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਲਈ ਲੜਨ ਲਈ ਉਹ 1991 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਪਰਤੇ।
5. ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
1993 ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਗੱਦਾਰੀ ਕਾਰਨ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੁਰਜੀਤ ਕਲੇਕੇ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
SikhHistory #KhalistanStruggle #ShaheedManjitSingh #PunjabMartyrs #1984Genocide #SikhHeran #FreedomFighters
ਹੇ ਪਾਠਕੋ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵੰਡੋ!
ਜੇਕਰ ਭਾਈ ਮੰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੇਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏
