Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ (1965–1987) ਨੇ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸਿੱਖ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਜਾਨ ਨਿਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਪੜ੍ਹੋ ਉਹਦੀ ਗਾਥਾ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਜਨਮ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ: Bhai Raghbir Singh
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸੂਰਮੇ ਅਤੇ ਜੁਝਾਰੂ ਯੋਧੇ, Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਮਈ 1965 ਨੂੰ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੰਗੋਲਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਸਰਦਾਰ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਪੰਜ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਭੈਣ ਬੀਬੀ ਬਲਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਭਰਾ – ਭਾਈ ਸੁਖਮੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਗਵਰਨਮੈਂਟ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਸੁਰਖਪੁਰ ਤੋਂ ਦਸਵੀਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀਮੱਤਾ ਅਤੇ ਲਗਨ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਪੂਰਥਲੇ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਣਧੀਰ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਮਿਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਮੋੜ ਲਿਆ।
ਧਾਰਮਿਕ ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ
ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਮੋੜ ਉਦੋਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਚਖੰਡ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਗਏ। ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦੀਵਾਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਉੱਥੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ‘ਤੇ ਪਈ।
ਇਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਬੇਖੌਫ਼ ਅਤੇ ਆਤਮ-ਬਲੀਦਾਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਡੂੰਘੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਏ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖ਼ਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ Bhai Raghbir Singh ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਭਾਸ਼ਣ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ। ਮਹਾਂਪੁਰਖ ਦੇ ਬੋਲਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਇੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵਾਪਸ ਆ ਕੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (AISSF) ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਿਆ।
ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੋਸ਼, ਲਗਨ ਅਤੇ ਨੇਤ੍ਰਤਵ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਰਣਧੀਰ ਕਾਲਜ, ਕਪੂਰਥਲਾ ਦਾ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਾਲ ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼, ਚੌਕ ਮੇਹਤਾ (ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ) ਜਾ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਗੁਰਮਤਿ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ, ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਜੁਝਾਰੂ ਰਾਹ: ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਡਰਤਾ ਦੀਆਂ ਮਿਸਾਲਾਂ
ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਭੂਮਿਕਾ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਤਾਏ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਤੀਬਰ ਬੇਚੈਨੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਤੜਪ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਕਪੂਰਥਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਮਿੱਤਰ ਨਾਲ ਗਏ। ਉੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ।
ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ, “ਦੇਖੋ ਖੜ੍ਹਾ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ, ਬਹੁਤ ਸੋਹਣੀ ਪਿਸਤੌਲ ਪਾਈ ਬੈਠਾ, ਮੈਂ ਇਹਦੀ ਪਿਸਤੌਲ ਖੋਹ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਗੱਦਾਰਾਂ ਤੇ ਕਾਤਲਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।” ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਡਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, “ਐਵੇਂ ਹੱਥੋਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂਗੇ, ਐਵੇਂ ਨਾ ਕਰੋ।” Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਤੂੰ ਚੁੱਪ ਚਾਪੀਂ ਬੈਠ, ਵੇਖ ਰੱਬ ਦੇ ਰੰਗ।”
ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਸਬ-ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ, ਇਕਦਮ ਇੰਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਥੱਪੜ ਮਾਰਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸੰਤੁਲਨ ਗੁਆ ਬੈਠਾ ਅਤੇ ਡਿੱਗ ਪਿਆ। ਛੇ ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਚੇ ਕੱਦ ਵਾਲੇ Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਪਿਸਤੌਲ ਬੈਲਟ ਤੋਂ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਖੋਹ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸ ਵੱਲ ਤਾਣ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਲੈ, ਤੇਰੀ ਪਿਸਤੌਲ ਖੋਹ ਲਈ, ਹੁਣ ਜੋ ਕਰਨਾ ਹੈ ਕਰ ਲੈ!” ਇਹ ਉਹੀ ਪਿਸਤੌਲ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਗੰਗਾਨਗਰ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬਲਵੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਨੂੰ ਕਪੂਰਥਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ।
ਕਪੂਰਥਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਐਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਨਿਡਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ
ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਗੰਗਾਨਗਰ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਲਵੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਕਪੂਰਥਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁਡਾਇਆ, ਤਾਂ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡ ਵੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਾਕਿਆ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਜੁਝਾਰੂ ਸਾਥੀ ਨਾਲ ਨੂਰਪੁਰ ਵੱਲ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧੀ ਤੱਤ (anti-Sikh element) ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ।
Bhai Raghbir Singh ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੁਝਾਰੂ ਸਾਥੀ ਬਚ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਸਕੂਟਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ‘ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਪਿਸਤੌਲ ਫਸ ਗਈ (misfire ਹੋ ਗਈ)। Bhai Raghbir Singh ਨੇ ਪਿਸਤੌਲ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਪਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਇੰਨੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਮਾਰ ਮਾਰੀ ਕਿ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਫਿਰ ਕਦੇ ਸੁਚੇਤ ਨਾ ਹੋ ਸਕਿਆ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਦਲੇਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਗਵਾਹੀ ਹੈ।
ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਸਬੰਧ ਅਤੇ ਆਤਮੀਕ ਪ੍ਰਭਾਵ
Bhai Raghbir Singh ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੱਬਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਉਹ ਮਾਸਟਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਅਤੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨੇਤ੍ਰਤਵ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੇਹਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਣਾ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ
Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੇ ਆਸਰੇਦਾਤਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਜਿਹੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਿੰਦੇ, ਉੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਘੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ। Bhai Raghbir Singh ਨੇ ਨਕੋਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਕੰਗ ਸਾਹਿਬ ਰਾਏ ਵਿਖੇ ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ। ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਾਰੀਆਂ ਜੁਝਾਰੂ ਟੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿਲੋਂ-ਜਾਨੋਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਘਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਸਰਾ ਸੀ।
ਮਲੜੀ ਦਾ ਭਾਗੌੜਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਦਿਨ (30-31 ਜੁਲਾਈ 1987)
31 ਜੁਲਾਈ 1987 ਦੀ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਖਾਸ ਮੀਟਿੰਗ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਰ Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ 30 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹੀ ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਰਾਤ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਬੇਖ਼ਬਰ ਸਨ ਕਿ ਅਗਲਾ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਸ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ।
ਅਗਲੇ ਦਿਨ, 31 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ, ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਲਈ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇੱਕ ਗਲਾਸ ਲੱਸੀ ਪੀ ਲੈ।” ਤਾਂBhai Raghbir Singh ਨੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਕਿਹਾ, “ਠੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਲੱਸੀ ਵਿੱਚ ਨਮਕ ਨਾ ਪਾਉ, ਮਿੱਠੀ ਬਣਾਉ।” ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ, Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਸਤੇ ਪੈ ਗਏ।
ਸ਼ਹਾਦਤ: ਅੰਤਿਮ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨ
ਪਿੰਡ ਹੁਸੈਨਪੁਰ ਅਤੇ ਮਲੜੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਮਹਿਮੂਦਪੁਰਾ ਪੁਲ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਅਕਸਰ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਚੈੱਕਿੰਗ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਪੁਲਿਸ ਚੈੱਕ-ਪੋਸਟ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਸੰਯੋਗ ਸੀ ਕਿ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ, ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਦਿਨ ਬਿਲਕੁਲ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ਸਨ।
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕਿੱਥੇ ਜਾਣਾ ਹੈ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਮਿੱਤਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਨੂੰ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ ਲੈ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, “ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਇਸਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰ ਆਉਣਾ ਸੀ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?” ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ।” ਜੋ ਕਿ ਸੱਚ ਵੀ ਸੀ।
ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੀ Bhai Raghbir Singh ਦਾ ਮਿੱਤਰ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ‘ਤੇ, ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਨੇ ਵਾਧਾ ਸਮਝ ਕੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੌੜੇ। ਸਾਹਮਣੇ ਮੱਕੀ ਦਾ ਖੇਤ ਸੀ। Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਨਿਕਲ ਆਏ। ਪੁਲਿਸ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਨਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਖੇਤ ਨੂੰ ਘੇਰਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੁਰ ਪਈ।
ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪੈਸਟੀਸਾਈਡ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਸਾਹਾਂ
ਖੇਤ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈ (anti-pesticide formula) ਨਾਲ ਛਿੜਕਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਸੀ। ਖੇਤ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਨੇੜੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ। ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਕਾਰਨ ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਪਿਆਸ ਲੱਗੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ ਹੀ, ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਡਿੱਗ ਪਏ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀ ਗਏ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਮੌਜੂਦ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਪਿੱਛਾ ਕਰਦੇ ਸ਼ੋਰ ਮਚਾ ਰਹੀ ਸੀ, “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ! ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ!“
ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ: ਇੱਕ ਅਮਰ ਵਿਰਾਸਤ
Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮਰ ਅਧਿਆਏ ਸੀ। 31 ਜੁਲਾਈ 1987 ਨੂੰ ਮਲੜੀ (ਕਪੂਰਥਲਾ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜੋ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਈ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੋਧੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ, ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸਭ ਕੁੱਝ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਅਸਤਿਤਵ ਅਤੇ ਆਨ-ਬਾਨ-ਸ਼ਾਨ ਲਈ ਵਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੂਰਬੀਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੋ ਗਿਆ।
ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ, ਸੂਝ-ਬੂਝ, ਅਤੇ ਆਤਮ-ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੌਰ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। Bhai Raghbir Singh ਦੀ ਯਾਦ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਸਾਥੀ ਜੁਝਾਰੂਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਉਸ ਸਿੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਜੀਵਤ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ – “ਜਿਨਾ ਦੀ ਮਿਰਤੁ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਹੋਵੇ, ਤਿਨਾ ਕਾ ਜੀਵਨ ਧਨਵੰਤ” (ਜਿਹੜੇ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਮਰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਜੀਵੰਤ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਗਈ।
ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ: ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼੍ਰਦਾਂਜਲੀ
ਸ਼ਹੀਦ Bhai Raghbir Singh ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ, ਤੁਹਾਡੀ ਜੀਵਨ-ਗਾਥਾ ਕੇਵਲ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਇੱਕ ਨਾਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਰਚੀ-ਬਸੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਦਾਸਤਾਨ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਸੱਚੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ 22 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸੰਖੇਪ ਪਰ ਤੇਜਸਵੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਪਲ, ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਅਸਤਿਤਵ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਸਮਰਪਿਤ ਰਿਹਾ।
ਤੁਸੀਂ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਅਸਲੀ ਜੀਵਨ ਉਹ ਨਹੀਂ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਜਿਊਂਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਜਿਊਇਆ ਜਾਵੇ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਡਮੁੱਲੇ ਸਿਧਾਂਤ, ਕਿਸੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮਕਸਦ ਲਈ ਵਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਤੁਹਾਡੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਦਿਨ (31 ਜੁਲਾਈ 1987) ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਤਾਰੀਖ਼ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੱਕ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ ਰਹੇਗਾ।
ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਬਦ – “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ! ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ!” – ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਅਟੱਲ ਇਰਾਦੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਫੁਰਮਾਨ “ਜਉ ਤਉ ਪ੍ਰੇਮ ਖੇਲਣ ਕਾ ਚਾਉ॥… ਹਾਥ ਦੇਇ ਗਲਾ ਮਿਲੀ ਆਉ॥” (ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧, ਅੰਗ ੭੬੨) ਤੁਹਾਡੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਸੱਚਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਸੀ। ਤੁਹਾਡੀ ਅਮਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਸਦਕਾ, ਸਦਾ-ਸਦਾ ਲਈ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ, ਰੱਬ ਤੁਹਾਡੀ ਅਤਮਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇਵੇ। ਤੁਹਾਡਾ ਬਲੀਦਾਨ ਸਦਾ ਯਾਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹਿ!
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ Bhai Gurmukh Singh ਘੋਖਾ (1959–1989): ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਲਈ ਸਦੀਵੀ ਬਲਿਦਾਨ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
- ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 14 ਮਈ 1965 ਨੂੰ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸੰਗੋਲਾ ਵਿਖੇ ਸਰਦਾਰ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। - ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ?
ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (AISSF) ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਰਣਧੀਰ ਕਾਲਜ, ਕਪੂਰਥਲਾ ਦੇ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਅਤੇ ਬੱਬਰ ਖ਼ਾਲਸਾ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। - ਪ੍ਰ: ਕਪੂਰਥਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਐਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ?
ਉ: ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਖੋਹੀ ਗਈ ਪਿਸਤੌਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਗੰਗਾਨਗਰ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬਲਵੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਨੂੰ ਕਪੂਰਥਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁਡਾਉਣ ਦੀ ਨਿਡਰ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਸ ਐਕਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। - ਪ੍ਰ: ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ, ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
ਉ: ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਨੇ 31 ਜੁਲਾਈ 1987 ਨੂੰ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ (ਕਪੂਰਥਲਾ) ਦੇ ਨੇੜੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਪਿੱਛਾ ਕਰਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਛਿੜਕੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਪਿਆਸ ਲੱਗਣ ਕਾਰਨ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਸਮੇਂ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ। ਚਸ਼ਮਦੀਦਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ!” ਅਤੇ “ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ!” ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਗਾ ਰਹੇ ਸਨ। - ਪ੍ਰ: ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਖਰੀ ਰਾਤ ਕਿੱਥੇ ਬਿਤਾਈ?
ਉ: ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਪਹਿਲਾਂ, 30 ਜੁਲਾਈ 1987 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਭਾਈ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਨਕੋਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਕੰਗ ਸਾਹਿਬ ਰਾਏ ਵਿਖੇ ਭਾਈ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਦੇ ਘਰ ਰੁਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਦੇਰ ਰਾਤ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੁਪਹਿਰ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਲੜੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਸਾਈਕਲ ‘ਤੇ ਰਵਾਨਾ ਹੋਏ।
SikhMartyr #BhaiRaghbirSinghNimana #KhalistanMovement #PunjabHistory #SikhResistance #1987Shaheed #SikhHeritage
ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ!
ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਰਘਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਿਮਾਣਾ ਜੀ ਦੀ ਇਸ ਵੀਰ-ਗਾਥਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ? ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰੋ। ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏
ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀ ਫ਼ਤਹਿ!
