Dr Jaswant Singh (1965–1993) ਨੇ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ 8 ਫਰਵਰੀ 1993 ਨੂੰ ਚੀਮਾ ਬਾਥ ਵਿਖੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਈ। ਪੜ੍ਹੋ ਉਹਦੀ ਕਹਾਣੀ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਹਰਵੰਤ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ Dr Jaswant Singh ਐੱਮ.ਬੀ.ਬੀ.ਐੱਸ. ਦਾ ਜਨਮ 1965 ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਪਦਿਆਣਾ (ਰਾਏਆ ਨੇੜੇ) ਵਿੱਚ ਕੈਪਟਨ ਬਖ਼ਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਸੈਨਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਸੀ—ਪਿਤਾ ਕੈਪਟਨ ਬਖ਼ਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਲਈ ਯੁੱਧ ਲੜੇ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਕਈ ਤਮਗ਼ੇ ਹਾਸਲ ਕੀਤੇ।
ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦੋ ਭਾਈ ਸਨ: ਵੱਡੇ ਭਾਈ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਭਾਈ ਸੁਖਵੰਤ ਸਿੰਘ।
ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਅਤੇ ਢਿਲਵਾਣ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਵਟਾਇਆ, ਪਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਾਲਤ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ।
ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ: ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੋੜ
1980 ਦਾ ਦਹਾਕਾ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਭਰਿਆ ਸੀ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Dr Jaswant Singh ਨੂੰ ਡੂੰਘੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਮੋਰਚੇ ਦੀਆਂ ਰੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਸੁਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੀ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦਿੱਤੀ।
ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਨੇ ਇਸ ਚਿੰਗਾਰੀ ਨੂੰ ਭਭਕਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਗੁੱਸੇ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।
ਜੁਝਾਰੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਭਾਈ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੈਂਟਾ ਨਾਲ ਹੋਈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਪਣਾ ਲਿਆ। 1986 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਪਸ਼ਟ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਪਰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ Dr Jaswant Singh ਦੁਬਾਰਾ ਭਾਈ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੈਂਟਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।
1988 ਵਿੱਚ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਲੈਕ ਥੰਡਰ 2 ਦੌਰਾਨ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Dr Jaswant Singh ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। 1991 ਵਿੱਚ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਾ ਰਹਿ ਕੇ ਭਾਈ ਜਗਤਾਰ ਸਿੰਘ ਚਨਾਂਕੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਖਾਨਪੁਰ ਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਡੇਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
28 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਮਾਤਾ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Dr Jaswant Singh ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਇੱਕੋ ਸੀ:
“ਮਾਂ! ਮੈਂ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਰਾਹ ਹੈ। ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪਾਓ।”
ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Dr Jaswant Singh ਦੇ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਫੌਜੀ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਕੇ ਅੰਧਾਧੁੰਦ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਨਹੀਂ ਤੋੜਿਆ।
ਸ਼ਹਾਦਤ: 8 ਫਰਵਰੀ 1993
8 ਫਰਵਰੀ 1993 ਨੂੰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਚੀਮਾ ਬਾਥ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਸੀ। ਇੱਕ ਮੁਖ਼ਬਰ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਘਰ ਨੂੰ ਚਾਰੋਂ ਪਾਸਿਉਂ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਜਦੋਂ Dr Jaswant Singh ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਘਿਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਵਜ਼ੀਰ ਭੁੱਲਰ ਪਿੰਡ (2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ) ਵੱਲ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਉੱਥੇ ਵੀ ਚੈਕਪੋਸਟ ਲਾ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਦੋਹਰੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹਾਂ ਤੱਕ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾ ਲਿਆ।
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਣਪਛਾਤੇ ਸ਼ਵ ਵਜੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਸਾੜ ਦਿੱਤੀ।
ਅਖ਼ਬਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ: ਅਜੀਤ (9 ਫਰਵਰੀ 1993)
ਅਜੀਤ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਭਾਈ Dr Jaswant Singh ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਵਰ ਕੀਤਾ:
“ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ
ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ, ਬਿਆਸ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਚੀਮਾ ਬਾਥ ਵਿੱਚ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ Dr Jaswant Singh ਐੱਮ.ਬੀ.ਬੀ.ਐੱਸ. ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਐੱਸ.ਪੀ. ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਐੱਚ.ਆਰ. ਬੱਗਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਛੁਪੇ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਸੂਚਨਾ ਮਿਲੀ ਸੀ।
…ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਥਲ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇੱਕ AK-47 ਐਸਾਲਟ ਰਾਈਫਲ, 3 ਮੈਗਜ਼ੀਨ, 1 HI36 ਗ੍ਰਨੇਡ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਅਦਾ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।”
ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਭਾਈ Dr Jaswant Singh ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮਿਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਦਗੀ, ਨਿਸਚਾ, ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਗਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ “100 ਕਤਲਾਂ ਦਾ ਗੁਨਾਹਗਾਰ” ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤਕਲੀਫ਼—ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭਰਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ—ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਿਆਪਕ ਬਣਾਇਆ।
ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਬਦ
ਸ਼ਹੀਦ Dr Jaswant Singh ਐੱਮ.ਬੀ.ਬੀ.ਐੱਸ. ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਡੋਲ ਨਿਸਚੇ, ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਾਹਸ, ਅਤੇ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਫ਼ੇ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਯਾਦ ਦਿਲਾਇਆ ਕਿ “ਸੱਚੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਰਦੇ—ਉਹ ਰੱਬ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਬਸਦੇ ਹਨ।”
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉਹਨਾਂ ਜਿਹੇ ਰੱਬਰਸੀ ਰੂਹਾਂ ਦੇ ਬਲੀਦਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਗੌਰਵ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ “ਅੱਜ” ਸਾਡੇ “ਕੱਲ੍ਹ” ਲਈ ਵਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਾਡੇ ਲਈ ਅਮਰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ Bhai Jagtar Singh ਬੱਬੀ (1970–1991): ਇਤਿਹਾਸ ‘ਚ ਅਮਰ ਹੋਏ ਸੂਰਮੇ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
- ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ “ਐੱਮ.ਬੀ.ਬੀ.ਐੱਸ.” ਉਪਨਾਮ ਕਿਉਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ?
ਇਸ ਉਪਨਾਮ ਦਾ ਸਰੋਤ ਸਪਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭੂਮੀਗਤ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਇਆ। - ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਆਹ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ?
Dr Jaswant Singh ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ “ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਰਾਹ” ‘ਤੇ ਚਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਬੰਧਨ ਨੂੰ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਮੰਨਿਆ। - ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਲੈਕ ਥੰਡਰ 2 ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਕੀ ਸੀ?
1988 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ 1991 ਵਿੱਚ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਹੋਏ। - ਚੀਮਾ ਬਾਥ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਹਥਿਆਰ ਬਰਾਮਦ ਹੋਏ?
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ AK-47 ਰਾਈਫਲ, 3 ਮੈਗਜ਼ੀਨ, 1 HI36 ਗ੍ਰਨੇਡ, ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ। - ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਵਰਤਾਓ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ Dr Jaswant Singh ਦੇ ਪਿਤਾ (ਕੈਪਟਨ ਬਖ਼ਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ) ਅਤੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਕੇ ਅੰਧਾਧੁੰਦ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ।
SikhMartyrs #KhalistanArmedForce #DrJaswantSinghMBBS #PunjabHistory #OperationBlackThunder #SikhRevolution #PunjabHeroes
ਡਾ. ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ “ਐੱਮ.ਬੀ.ਬੀ.ਐੱਸ.: ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਭਾਵੁਕ ਹੋਏ ਹੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏
