Ahluwalia Misl: ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅਧਿਆਇਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੀ ਵੀਰਤਾ, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣੋ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Ahluwalia Misl: ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਘੀ ਰਾਜ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਪਰਿਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਹ ਮਿਸਲ ਸਿੱਖ ਸੰਘੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਦੱਸ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਅਹਲੂ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਪਿਆ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਦਾ ਪੁਸ਼ਤੈਨੀ ਪਿੰਡ ਸੀ। ਇਹ ਮਿਸਲ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਮੁੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭੂਮੀ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਮਿਸਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।
Ahluwalia Misl ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਇਤਿਹਾਸ
ਮਿਸਲ ਦਾ ਆਰੰਭ
Ahluwalia Misl ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਤ ਹਨ। ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨ ਸਾਧੋ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਦੂਸਰੇ ਉਸਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਬਾਗ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਬਾਗ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਹਕੀਕਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਧੋ ਸਿੰਘ ਅਜਲਾ ਜਾਟ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਇਸ ਮਿਸਲ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮਿਸਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੇ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ।
ਮਿਸਲ ਦਾ ਨਾਮ ਅਹਲੂ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆਇਆ, ਜੋ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਮਿਸਲ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦਾ ਪੁਸ਼ਤੈਨੀ ਘਰ ਸੀ। ਸਾਧੋ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੇ ਕਲਾਲਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ “ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਕਲਾਲ” ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲਨਾ
29 ਮਾਰਚ 1748 ਨੂੰ ਬੈਸਾਖੀ ਦੇ ਦਿਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠ ਹੋ ਕੇ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਸੰਗਠਿਤ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਸਾਰੀ ਲੜਾਕੂ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸਦੀ ਸਰਵੋਚ ਕਮਾਨ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ।
65 ਲੜਾਕੂ ਜੱਥਿਆਂ ਨੂੰ 11 ਮਿਸਲਾਂ ਜਾਂ ਡਿਵੀਜ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ, ਹਰ ਇੱਕ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸਰਦਾਰ ਜਾਂ ਮੁਖੀ, ਅਲੱਗ ਨਾਮ ਅਤੇ ਝੰਡਾ ਸੀ। ਫੁਲਕੀਆਂ ਮਿਸਲ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਬਾਰਹਵੀਂ ਮਿਸਲ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਕਮਾਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ: ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਯੋਧਾ
ਜਨਮ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਮਈ 1718 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਨੇੜੇ ਅਹਲੂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਲਾਲ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਕਲਾਲ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁਸ਼ਤੈਨੀ ਪਿੰਡ ਅਹਲੂ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਕਿਹਾ।
ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਾਦਾ ਬਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੇਔਲਾਦ ਰਹੇ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮੰਗਿਆ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ। ਜਦੋਂ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਸਿਰਫ਼ 4-5 ਸਾਲ ਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ।
ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ
ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਉਸਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਲੈ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸੱਤ ਸਾਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤਾ। ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਕੌਰ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮਹਾਨ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤੇ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਤਾ ਸੁੰਦਰੀ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਬਣੇਗਾ।
12 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਵਾਪਸ ਪੰਜਾਬ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਸਵੇਰੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਰਬਾਬ ਵਾਦਕ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨੀਏ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਬਾਬੀ ਘਰਾਣੇ ਨੂੰ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਦਿੱਤੀ।
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਜ਼ਕਰੀਆ ਖਾਨ, ਯਾਹਿਆ ਖਾਨ ਅਤੇ ਮੀਰ ਮੰਨੂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਭਾਗ ਲਿਆ। 1748 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਗਠਨ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਸਰਵੋਚ ਕਮਾਂਡਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ।
1754 ਵਿੱਚ ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ‘ਨਵਾਬ’ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ‘ਸੁਲਤਾਨ-ਉਲ-ਕੌਮ’ (ਕੌਮ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ) ਦਾ ਮਾਣਯੋਗ ਖਿਤਾਬ ਵੀ ਮਿਲਿਆ।
ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਲੜਾਈਆਂ ਅਤੇ ਵਿਜੇਤਾਵਾਂ
ਸਿਰਹਿੰਦ ਦੀ ਲੜਾਈ (1764)
26 ਫਰਵਰੀ 1764 ਨੂੰ ਸਿਰਹਿੰਦ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੁਰਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਮਿਸਲਦਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜੀ ਗਈ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸੁਕਰਚਕੀਆ ਦੇ ਚਰਤ ਸਿੰਘ, ਭੰਗੀ ਦੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਧਿੱਲੋਂ, ਕਨਹੈਯਾ ਦੇ ਜੈ ਸਿੰਘ, ਸਰਦਾਰ ਚੂਹੜ ਸਿੰਘ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜਹੀਆ ਅਤੇ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ(Ahluwalia Misl) ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਤੈਮੂਰ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਅਤੇ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਸਿਰਹਿੰਦੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।
ਇਸ ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਿਸਲਾਂ ਨੇ ਸਿਰਹਿੰਦ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫੌਜਦਾਰ ਜ਼ੈਨ ਖਾਨ ਸਿਰਹਿੰਦੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਜਿੱਤ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ।
ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼
1766 ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਆਠਵਾਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਸਦਾ ਰਾਹ ਰੋਕਿਆ। ਜਨਵਰੀ 1767 ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਭੇਜੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੜਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ।
5 ਫਰਵਰੀ 1762 ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਹਮਲੇ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਨ। ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਰਲ ਨੂਰ-ਉਦ-ਦੀਨ ਬਾਮੇਜ਼ਾਈ ਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਹਾਰ ਦੀ ਖਬਰ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨੇਤਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਰਾਜਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਚਰਤ ਸਿੰਘ, ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਭੰਗੀ ਅਤੇ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ 64 ਜ਼ਖ਼ਮ ਸਹੇ ਅਤੇ ਚਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਪੰਜ ਘੋੜੇ ਥਕਾ ਦਿੱਤੇ।
ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼
ਮਾਰਚ 1783 ਵਿੱਚ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਉੱਤੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 10 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਰਾਮਗੜਹੀਆ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਆਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਤਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ “ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸਿੰਘ” ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਅਤੇ ਰਾਮਗੜਹੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਨੇ ਖਿਤਾਬ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਵਿਵਾਦ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਕੱਢੀਆਂ, ਪਰ ਟਕਰਾਅ ਟਲ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੇ ਏਕਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਨਮਾਨ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ।
ਰਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ
ਖੇਤਰੀ ਵਿਸਤਾਰ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕੋਟ ਈਸਾ ਖਾਨ, ਜਗਰਾਓਂ, ਤਾਰੂ ਅਤੇ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ, ਅਤੇ ਅੰਬਾਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਭਰੋਗ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਜਲੰਧਰ ਦੋਆਬ ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਥਲਾ, ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਨ। ਫਗਵਾੜਾ, ਉੜਮੂਰ, ਤਾਂਡਾ ਅਤੇ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਦੇ ਜ਼ਮੀਂਦਾਰ ਉਸਨੂੰ ਖਿਰਾਜ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਬਾਰੀ ਦੋਆਬ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਜੰਡਿਆਲਾ, ਸਥਿਆਲਾ, ਬੁੰਦਾਲਾ, ਜਲਾਲਾਬਾਦ, ਵੈਰੋਵਾਲ, ਸਰਹਾਲੀ, ਫਤਿਹਾਬਾਦ, ਜਲਾਲਪੁਰ, ਗੋਇੰਦਵਾਲ, ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਅਤੇ ਖਾਦੂਰ ਸਨ। ਰੱਛਨਾ ਦੋਆਬ ਵਿੱਚ ਜ਼ਫਰਵਾਲ ਸੀ। 1777 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਰਾਏ ਇਬਰਾਹਿਮ ਭੱਟੀ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦਾ ਕਪੂਰਥਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਖੋਹ ਲਿਆ, ਇਸਨੂੰ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ।
ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ
Ahluwalia Misl ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਵਾਂਗ ਇੱਕ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਾਸਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਸਥਾਨਕ ਮੁਖੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਵਾਇੱਤਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਮਿਸਲ ਦਾ ਨੇਤਾ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਸਮੁੱਚੀ ਰਣਨੀਤਿਕ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਸੀ।
Ahluwalia Misl ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਸਨ ਅਤੇ ਮਿਸਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਸੀ ਅਤੇ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਕਾਲ
ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੀ 1783 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਿਵਾਦ ਹੋਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਕੋਈ ਮਰਦ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਦੀਆਂ ਦੋ ਧੀਆਂ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੇਹਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਰਾਜ ਕੌਰ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਦੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਭਾਗ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦੀਵਾਨ ਬੁੜ੍ਹਾ ਮਾਈ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਸੀ, ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਪੂਰਥਲਾ ਵਿੱਚ ਸਸਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ, ਉਸਦਾ ਵੱਡਾ ਜਵਾਈ, ਉਸਦਾ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ ਜੈ ਸਿੰਘ ਕਨਹੈਯਾ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੇ 1783 ਤੋਂ 1801 ਤੱਕ ਮਿਸਲ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਨੱਕਈਆਂ, ਭੰਗੀਆਂ ਅਤੇ ਰਾਮਗੜਹੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਫੌਜੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਅਤੇ ਜੈ ਸਿੰਘ ਕਨਹੈਯਾ ਅਤੇ ਕਾਂਗੜਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸੰਸਾਰ ਚੰਦ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ
ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1801 ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਿਆ। ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦਾ ਪੋਤਾ ਅਤੇ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਚੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸਾਥੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੇ 1802 ਵਿੱਚ ਪਗੜੀਆਂ ਬਦਲ ਕੇ ਭਰਾਤ੍ਰਿਤਾ ਦਾ ਸਥਾਈ ਬੰਧਨ ਬਣਾਇਆ।
ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਸੂਰ (1802-03), ਮਾਲਵਾ (1806-08), ਕਾਂਗੜਾ (1809), ਹੈਦਰੂ (1813), ਮੁਲਤਾਨ (1818), ਕਸ਼ਮੀਰ (1819), ਅਤੇ ਮਾਨਕੇਰਾ (1821) ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਭਿੰਬਰ, ਰਾਜੌਰੀ ਅਤੇ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ।
1806 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਮਰਾਠਾ ਮੁਖੀ ਜਸਵੰਤ ਰਾਓ ਹੋਲਕਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਣ ਮੰਗੀ, ਤਾਂ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੂਰਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਾਰਡ ਲੇਕ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਸੰਧੀ ਉੱਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧੀਨਤਾ ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ
ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਨੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਇਨਾਮ ਦਿਵਾਏ। ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਮਾਲਵਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ ਡਾਖਾ, ਕੋਟ, ਜਗਰਾਓਂ, ਤਲਵੰਡੀ, ਨਰੈਣਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਰਾਇਪੁਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਿੱਤੇ। 1808 ਵਿੱਚ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਤੋਂ ਸਾਲਾਨਾ 1,76,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ; 1836 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਮੁੱਲ 16,00,000 ਰੁਪਏ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋ ਮੁਖੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਿਰੋਗ ਅਤੇ ਕੋਟਲਾ ਸਰਦਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਉੱਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਸੰਪਰਕ, ਇਸਰੂ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬੇਨਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਹੋ ਗਈ।
1846 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਪੂਰਥਲਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ। ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ 1948 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜਾਂ ਯੂਨੀਅਨ (ਪੇਪਸੂ) ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਗਿਆ।
ਮਿਸਲ ਦਾ ਪਤਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਪ
ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਮਿਸਲਾਂ ਨੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ, ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੇ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਗੀਰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਦੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਸੀ।
ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ
Ahluwalia Misl ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ ਹੈ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿੱਚ “ਬੰਦੀ ਛੋੜ” (ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ) ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਅਬਦਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਬੰਦੀ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ 2200 ਸੁੰਦਰ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।
ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਤਲਵਾਰ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ 32 ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਨ, ਸਾਰੇ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਲੜਨ ਦਾ ਸਬੂਤ ਸੀ। ਕਾਜ਼ੀ ਨੂਰ ਮੁਹੰਮਦ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਦੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਕਿਹਾ ਸੀ।
ਨਿਰਣਾ
Ahluwalia Misl ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਧਿਆਇ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਸਾਧੋ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੀ ਮਹਾਨ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਅਤੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਤੱਕ, ਇਸ ਮਿਸਲ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅਮੁੱਲ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਸਦੀ ਫੌਜੀ ਸਫਲਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਉਸਦੇ ਨਿਆਂ, ਦਿਆਲਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਪਿੱਛੜੇਪਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਮਹਾਨ ਉਪਲਬਧੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
Ahluwalia Misl ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅੱਜ ਵੀ ਜੀਵੰਤ ਹੈ। ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਸਿੱਖ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ, ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂਪੂਰਣ ਸਮਾਜ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bhangi Misl: ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQ)
1. Ahluwalia Misl ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ?
Ahluwalia Misl ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਾਧੋ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ (1718-1783) ਦੇ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁਸ਼ਤੈਨੀ ਪਿੰਡ ਅਹਲੂ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨਾਮ ਅਪਣਾਇਆ।
2. ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਖਿਤਾਬ ਮਿਲੇ ਸਨ?
ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੂੰ ਕਈ ਮਾਣਯੋਗ ਖਿਤਾਬ ਮਿਲੇ ਸਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ‘ਨਵਾਬ’ (1754), ‘ਸੁਲਤਾਨ-ਉਲ-ਕੌਮ’ (ਕੌਮ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ), ‘ਬੰਦੀ ਛੋੜ’ (ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ), ਅਤੇ ‘ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸਿੰਘ’ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੂੰ ਦਾਲ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਸਰਵੋਚ ਕਮਾਂਡਰ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
3. Ahluwalia Misl ਦਾ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਸੀ?
Ahluwalia Misl ਨੇ ਹੀ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ ਨੇ 1772 ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। 1846 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਧੀਨ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਕਪੂਰਥਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਪਰਿਵਾਰ ਬਣ ਗਏ।
4. Ahluwalia Misl ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਫੌਜੀ ਜਿੱਤਾਂ ਕੀ ਸਨ?
Ahluwalia Misl ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਜਿੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਹਿੰਦ ਦੀ ਜਿੱਤ (1758, 1764), ਲਾਹੌਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ (1761), ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ (1783), ਅਤੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਈ ਸਫਲ ਲੜਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜਿੱਤਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ।
5. Ahluwalia Misl ਦਾ ਅੰਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਇਆ?
Ahluwalia Misl ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਰ ਮਿਸਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਪ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ, ਖਾਸ ਕਰ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਅਹਲੂਵਾਲੀਆ, ਦੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਗੀਰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮਿਲੀ।
