Baba Deep Singh ਦੀ ਜਨਮ ਕਹਾਣੀ, ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਯਾਤਰਾ, ਫੌਜੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਅਤੇ 1757 ਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹਾਦਤ ਬਾਰੇ ਭਾਵਪੂਰਕ ਜਾਣਕਾਰੀ।
ਸਾਰ:
Baba Deep Singh ਦਾ ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ 1682 ਨੂੰ ਤਰਨ-ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਹੁਵਿੰਡ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਸ ਨੂੰ 1700 ਦੇ ਵਿਸਾਖੀ ਦਿਨ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਹੁਲ ਦਿਵਾਈ ਗਈ । ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਣੀ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਪੜ੍ਹਨਾ-ਲਿਖਣਾ ਸਿੱਖਿਆ ।
1709 ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੇ ਸੰਗ ਸਾਧੌਰਾ ਅਤੇ ਚਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਏ । 1748 ਦੀ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਸੰਮੇਲਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਮਿਸਲ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਹੰਤ ਵੀ ਬਣੇ । 13 ਨਵੰਬਰ 1757 ਨੂੰ ਗੋਹਲਵਾਰ (ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇੜੇ) ‘ਚ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅਵਮਾਨਨਾ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਢੀਠ ਲੜਾਈ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋਇਆ । ਇਸ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਆਤਮਾ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਦਿਤੀ ਤੇ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣੀ ।
Baba Deep Singh ਦਾ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ
Baba Deep Singh ਦਾ ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ 1682 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਰਨ-ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਹੁਵਿੰਡ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਪਰ ਮਿਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਭਗਤਾ ਸਿੰਘ, ਕਿਸਾਨੀ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ, ਜੀਓਨੀ, ਪਰਿਵਾਰਕ ਕੰਮਾਂ ‘ਚ ਲਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ । ਛੋਟੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ Baba Deep Singh ਜੀ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਉਚਾਰਨ ਅਤੇ ਕੀਰਤਨ ਵਿਚ ਭਾਗ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮਿਕ ਗਹਿਰਾਈ ਦੇ ਅਨੁਭਾਵ ਜਾਗੇ । ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਬਾਣੀਆਂ ਰਟਣ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਨੁਭੂਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਆਧਾਰ ਦਿੱਤਾ ।
ਪਹੁਵਿੰਡ ਦੇ ਨਦੀ-ਕਿਨਾਰੇ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸਧਾਰਣ ਜੀਵਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤੀ ਅਤੇ ਅਟੱਲਤਾ ਦਿਵਾਉਂਦਾ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਵਿੱਚ ਨੱਜ਼ਰ ਆਇਆ ।ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪਾਠਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਹੇਠ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਸਤਰ-ਕਲਾ (ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਵਿਦਿਆ) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਘੋੜਸਵਾਰੀ ਲੈਣੀ ਸੀਖੀ । ਆਪਣੇ ਸਪਤਾਹਿਕ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ‘ਚ ਵਾਰਤਮਾਨ ਯੋਧਾ-ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰਿਕ ਹੌਂਸਲੇ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਬਾਬਾ ਏਸ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੀਨ ਹੋ ਗਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬੁਨਿਆਦ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਗਾਮੀ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ।
ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ ਅਤੇ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਹੁਲ
1700 ਦੇ ਵਿਸਾਖੀ ਦਿਨ Baba Deep Singh ਜੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਹੁਲ ਦਿਵਾਈ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਅਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ’ ਰਸਮ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਖਾਲਸਾ ਬਣ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾ ਕੇਵਲ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹੀ, ਸਗੋਂ ਨਿੱਤ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ, ਘੋੜਸਵਾਰੀ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਚਰਨ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ । ਭਾਈ ਮਣੀ ਸਿੰਘ ਤੌਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਮੁਖੀ ਪੜ੍ਹਨਾ-ਲਿਖਣਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ । ਦੋ ਸਾਲ ਆਨੰਦਪੁਰ ‘ਚ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਬਾਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਵਿਦਿਆ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗਿਆਨ ਦੀ ਮਿਲੀ-ਜੁਲੀ ਤਾਕਤ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਆਇਆ ।
ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਲੜਾਕੂ ਤਾਲੀਮ
1705 ‘ਚ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ (ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ) ਬੁਲਾਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਲਿਪੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ‘ਚ ਭਾਈ ਮਣੀ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੌਜੀ ਅਭਿਆਸ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੋਹਾਂ ‘ਚ ਕਮਾਲ ਖਰਚਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰ-ਤਾਲੀਮ ‘ਚ ਪ੍ਰਵੀਨਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਤੇ ਅਫਗਾਨ, ਮੁਗਲ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ਪਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜਾਈਆਂ ਲਈ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ । ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਸੰਮੇਲਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਛੋਟੀ ਜਥਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਯੁੱਧ ਅਨੁਭਵ ਲਿਆ । ਇਹ ਫੌਜੀ ਤਾਲੀਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਜੱਗੜਿਆਂ ‘ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਕ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਤੱਖਤ-ਤਕਤਿਆਰ ਰੱਖਦੀ ਰਹੀ ।
ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨਾਲ ਯੁੱਧ
1709 ‘ਚ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਾਧੌਰਾ ਦੀ ਲੜਾਈ ‘ਚ ਭਾਗ ਲਿਆ । ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਪੜ ਚਿੜੀ (12 ਮਈ 1710) ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਗਲ ਫ਼ੌਜ ‘ਚ ਦਾਵਾੱਸ ਸ਼ਿਕਸਤ ਦਿੱਤੀ । ਸਾਧੌਰਾ ਅਤੇ ਚਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀਆਂ ਵਜੀਰ ਖਾਨ ਤੇ ਸਿਰਹਿੰਦ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ, ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੈਨਾ ਵਲੋਂ ਮੁਗਲ ਦਬਦਬੇ ‘ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਵੱਡਾ ਹਮਲਾ ਸੀ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਯੋਧਾ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਛਾਂ ਛੱਡੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਲੋਕ-ਮੁਖੀ ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਏ । ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਸਰਹਿੰਦ ‘ਚ ਹੋਈ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਨੇ ਸਾਰਥਕ ਨਤੀਜੇ ਦਿੱਤੇ, ਜਿੱਥੇ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਨੂੰ ਰਾਖੀ ਕੇ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਜਥੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ।
ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਮਿਸਲ ਅਤੇ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ
1733 ਦੇ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ‘ਚ ਨਵਾਬ ਕਪੂਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਮਿਸਲ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ । 1748 ਵਿਚ ਦਲ ਖਾਲਸਾ ਦੇ 65 ਜਥਿਆਂ ਨੂੰ 12 ਮਿਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ, ਤੇ Baba Deep Singh ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਮਿਸਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸੌਂਪੀ ਗਈ । ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ – ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 1706 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਸੀ – ਦੇ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਮਹੰਤ ਬਣੇ । ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਵਿਦਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ-ਲੋਕ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਉਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਜੋ ਸ਼ਰਾਰਤ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਦਿਪ ਦੀ ਚਾਨਣ ਵਾਂਗ ਫੈਲੀ ।
ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਮੁਕਾਬਲਾ
ਅਪ੍ਰੈਲ 1757 ‘ਚ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਨੇ ਉਤਾਰ-ਭਾਰਤ ‘ਚ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ । Baba Deep Singh ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਵਿਗੜੇ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਖੋਹੀ-ਨੀਤੀ ਨਾਲ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਧਰਮਿਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ‘ਤੇ ਹੋਏ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣਗੇ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ‘ਚ ਇੱਕ ਸੰਮੇਲਨ ਕਰ ਕੇ पाँच ਸੌ ਸੇਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ‘ਚੋਂ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯੋਧਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੁਰਾਨੀ ਫੌਜ ਦੇ ਕੈਦੀਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ ਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਖਜ਼ਾਨਾ ਛੱਡ ਕੇ ਆਏ ।
1757 ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ
13 ਨਵੰਬਰ 1757 ਨੂੰ ਗੋਹਲਵਾਰ (ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇੜੇ) ‘ਚ ਦੁਰਾਨੀ ਫੌਜ ਦੇ ਸਾਥ ਕਟਕਟਾਈ ਹੋਈ । 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ Baba Deep Singh ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਹੱਥਾਂ ਲਈ ਸੱਖਤ ਵਚਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣਗੇ । ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੰਭੀਰ ਗੋਲੀ ਲੱਗੀ, ਪਰ ਸਿੱਖ ਮਿਤ੍ਰਾਂ ਦੀ ਅਪੀਲ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ‘ਚ ਫੜਕੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਈ । ਕੁਝ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਅਸਲੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੱਡ-ਤੋੜ ਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੜਦੇ ਰਹੇ ਜਦ ਤੱਕ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਪੁੱਜੇ । ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸੱਚ ਅਤੇ ਧਰਮ ਲਈ ਹੌਂਸਲਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹਥਿਆਰ ਹੈ ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼: ਅਟੱਲ ਕਿਸਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ
Baba Deep Singh ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਪਲ ਹੈ । ਦੋ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਮੁਤਾਬਕ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਵ-ਚੱਕਿਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੜਦੇ ਰਹੇ, ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਇੱਕ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ । ਦੂਜੀ ਰਿਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਕ, ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਥੈਲ ਨਾਲ ਗੰਢ-ਤੋੜ ਗ੍ਰਹਿਣ ਹੋਏ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਵਚਨ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੋਲ ਪੁੱਜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗੇ । ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸਾਡੇ ਲਈ ਮਾਣ ਅਤੇ ਅਟੱਲਤਾ ਦੀ ਸੰਕਲਪਨਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉਚਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਰੂਪ ਹੈ ।
ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ
Baba Deep Singh ਜੀ ਦਾ ਸਿਰ ਜਿੱਥੇ ਡਿੱਗਿਆ, ਉਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੁਆਏ ਕੋਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਾਉਣਿਆ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ‘ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ-ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਹਰ ਸਾਲ 13 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜਾ ਹਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਨ-ਸੰਗੀਤ, ਲੰਗਰ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਮਿਸਲ ਦੀਆਂ ਵਿਰਾਸਤਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਨਵੇਂ ਸੰਕਲਪ ਜਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਹਰ ਨਵੇਂ ਯੋਧੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
Baba Deep Singh ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਯਾਤਰਾ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਤੇ ਨਿਆਇ ਲਈ ਹੌਂਸਲੇ ਨਾਲ ਖੜੇ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ, ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਹੁਲ, ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਤਾਲੀਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੂਲ-ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ । 1757 ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਅਤਮਾ ਵਿੱਚ ਅਟੱਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਆਤਮ-ਗੌਰਵ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ । ਆਓ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਣਡਿੱਠੀ ਮਿਸਾਲ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਤੇ ਅਸਲ ਉਸੂਲਾਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦੁਲਾਵੇ ਨਾ ਹਟੀਏ ।
5 FAQ
1. Baba Deep Singh ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ 1682 ਨੂੰ ਤਰਨ-ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਹੁਵਿੰਡ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ।
2. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਹੁਲ ਕਦੋਂ ਲੀ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1700 ਦੇ ਵਿਸਾਖੀ ਦਿਨ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਹੁਲ ਲਈ ।
3. Baba Deep Singh ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1709 ਵਿੱਚ ਸਾਧੌਰਾ ਅਤੇ 1710 ਵਿੱਚ ਚਪੜ ਚਿੜੀ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਭਾਗ ਲਿਆ ।
4. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਲੜਾਈ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਈ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਖੀਰੀ ਲੜਾਈ 13 ਨਵੰਬਰ 1757 ਨੂੰ ਗੋਹਲਵਾਰ (ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇੜੇ) ‘ਚ ਦੁਰਾਨੀ ਫੌਜ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ ।
5. Baba Deep Singh ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੀ ਸਮਾਰੋਹ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
ਹਰ ਸਾਲ 13 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਜਥੇਬੰਦੀ-ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਖੇ ਕੀਰਤਨ-ਸੰਗੀਤ, ਲੰਗਰ, ਆਰਦਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਗਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ।
You May Also Like… Sukha and Jinda ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
