ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu (1970-1989) ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ: ਗਰੜੀਵਾਲਾ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਗੁਰਸਿੱਖ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸੇਵਕ, ਅਤੇ 1984 ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਮਿਟ ਯੋਗਦਾਨ ਬਾਰੇ ਸੰਪੂਰਨ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੇਖ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਭੂਮਿਕਾ: ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮਿਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੋਨੇ ਦਾ ਨਾਮ
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਅਮਰ ਬਲੀਦਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜੋਕੀ ਗਾਥਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਮੌਤ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਮਰਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਦਾ ਬਲੀਦਾਨ ਸੋਨੇ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਛੋਟੀ ਸੀ, ਪਰ ਕੰਮ ਮਹਾਨ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ (ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ) ਦੀ ਘਾਟ ਕਦੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।
ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਸੰਕਲਪ, ਬਲਿਦਾਨ ਅਤੇ ਅਡੋਲ ਇਰਾਦੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਅਨਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਿਰ ਨਾ ਝੁਕਾਉਣ ਦੀ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਸਦਾ-ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ: ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ (1970-1982)
ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ: ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਦਾ ਜਨਮ 1970 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਹਿਲਾ (ਗੜ੍ਹੀਵਾਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੂਰਨ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਸੂਬੇਦਾਰ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਬੀਬੀ ਨਸੀਬ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਜੰਮੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ, ਬੀਬੀ ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਜਸਵਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਅਤੇ ਦੋ ਭਰਾਵਾਂ – ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ (ਸ਼ਹੀਦ) ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ – ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਪਲੇ-ਵਧੇ।
ਬਚਪਨ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਅਤੇ ਸੁਭਾਅ: ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਤਿੱਖੀ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਕੂਟ-ਕੂਟ ਕੇ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੱਸਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸਟੂਲ ‘ਤੇ ਚਾਦਰ ਵਿਛਾ ਕੇ, ਉਸ ‘ਤੇ ਤਕੀਆ ਰੱਖਦੇ, ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਪੱਗ ਫੜ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਛੋਟਾ ਹਜ਼ੂਰੀਆ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਅਤੇ ਦਿਨ ਭਰ ‘ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ’ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਇਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਾਲਪਣ ਦਾ ਖੇਡ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸਾਦਗੀ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਦਿਨ ਭਰ ਸੱਚੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਦੀ ਧੁਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦੇ।
ਸਿੱਖਿਆ: ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਗੜ੍ਹੀਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਮਨੋਵਿਰਤੀ ਕਾਇਮ ਰਹੀ।
ਇੱਕ ਫੈਸਲਾਕੁਨ ਮੁਲਾਕਾਤ: ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ (1982)
ਜੀਵਨ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਯਾਤਰਾ: ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ਸੱਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨਾਲ ਸ਼੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਸ਼ਣ ਸੁਣਿਆ। ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਅਮਿਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਸਮਰਪਣ ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂ ਲਿਆ।
ਅਚਾਨਕ ਫੈਸਲਾ ਅਤੇ ਟਕਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ: ਜਦੋਂ ਉਹ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਏ, ਤਾਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਸਾਹਿਬ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਸਕੂਲ ਗਏ। ਪਰ ਉਸ ਦਿਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਬੈਗ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਹੱਥ ਘਰ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਖੁਦ ਗੜ੍ਹੀਵਾਲਾ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਗਏ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਧੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜਾ ਮਿਲੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦੇਣਗੇ।
ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪ: ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਸਿੰਘਾ! ਤੂੰ ਛੋਟਾ ਏਂ, ਕਿਵੇਂ ਆ ਗਿਐਂ ਇੱਥੇ? ਤੇਰੇ ਘਰ ਵਾਲੇ ਤੇਰੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣਗੇ।” ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਸਵਾਲ ‘ਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: “ਮੈਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆਇਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਤੇ ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਾਂਗਾ।” ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇਸ ਜਵਾਬ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸੰਕਲਪ ਨੇ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਵੀਰ ਹੀ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਗੇ। ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਉਹ ਜੱਥੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਜੁੱਟ ਗਏ ਅਤੇ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲੱਗੇ। ਉਹ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।
ਅਪ੍ਰੈਲ 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ: ਗ਼ਦਰ ਦਾ ਸਦਮਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਤੀਬਰਤਾ
ਜੂਨ 1984 ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਅਤੇ ਮਨ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ, ਜ਼ਾਲਮ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤਖ਼ਤ ਨੂੰ ਢਾਹਿੰਦਿਆਂ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਦੇ ਮਨ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਸਦਮਾ ਛੱਡਿਆ। ਇਹ ਤਬਾਹੀ ਅਤੇ ਅਪਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸੀ। ਉਹ ਰਾਤ-ਦਿਨ ਜ਼ੁਲਮਗਰਾਂ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ। ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਖੂਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਭੜਕਾ ਦਿੱਤਾ।
ਭਰਾ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸੰਕਲਪ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ, ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ, ਜੋ ਖੁਦ ਵੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ, ਨੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਘਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ, ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਉਹ ਕਰ ਲੈਣਗੇ। ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ਨੇ ਇੱਕ ਅਟੱਲ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: “ਜੇ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਪੱਗ ਰੁਲ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਘਰ ਕਿਵੇਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹਾਂ? ਮੈਂ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।” ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਵਾਅਦਾ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟ ਸਕਦੇ ਸਨ।
ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਝੁਝਾਰੂ ਨੇਟਵਰਕ: ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ਨੂੰ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਹ ਬਾਬਾ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਭਾਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ। ਉੱਥੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦਿਲੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਇਹ ਸੇਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾਧਿਅਮ ਸੀ।
ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ
ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ: ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਜੱਥੇ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਸਾਥੀ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੇ ਭਰਾ ਵੀ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੈਗੂਲਰ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਵੇਂ ਭਰਾ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (AISSF) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਗਾਹ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਸ਼ੱਕੀ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਚਲਣ-ਫਿਰਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਲੱਗੀਆਂ।
ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਛੁਡਾਉਣ ਦੇ ਜਤਨ: ਕਈ ਵਾਰ, ਬਾਬਾ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਛੁਡਵਾਇਆ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮਾਘੀ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤਸਰ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਮੁਖ਼ਬਰ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਰਾਂ ਦਿਨ ਤੱਕ, ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਦੀ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ-ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਰਾਤ-ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਯਾਤਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਗੁੰਮਸ਼ੁਦਗੀ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਯਾਤਨਾਵਾਂ: ਤੇਰ੍ਹਵੇਂ ਦਿਨ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸੁਝਾਅ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਫਰੀਦਕੋਟ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹਨ। ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਬਾਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅੱਠ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰ ਸਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਐੱਸਐੱਸਪੀ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਮ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਹੇਠ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ‘ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇ-ਧੁੰਨ੍ਹ ਜ਼ੁਲਮ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ-ਪੀੜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਸੀ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਸ਼ਟ ਕਰਵਾਉਣਾ।
ਅਡੋਲ ਹੌਸਲਾ ਅਤੇ ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ: ਇੰਨੀ ਕਸ਼ਟ-ਕਾਰੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਦਰਦ ਸਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ‘ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ’ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਸੀ। ਡੇਢ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਅਖੀਰਕਾਰ ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਿਹਾ ਹੋ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆਏ, ਤਾਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਰੀਰ ਸੁੱਕ ਕੇ ਕੰਗਾਲ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਇਹ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਅਤੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਸਕੇ।
ਸ਼ਹਾਦਤ: ਵਾਅਦੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਅਤੇ ਅਮਰ ਬਲੀਦਾਨ (11 ਮਈ 1989)
ਆਖਰੀ ਘੜੀ: ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਟੱਖਣਵਾੜ (ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ) ਦੇ ਭਰਾ, ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 11 ਮਈ 1989 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਿੰਡ ਕੌਂਕੇ ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਵੇਰੇ 3 ਵਜੇ ਹੀ ਜਾਗ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਦਮ-ਬਿੱਦਮ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਧਸ਼ਮਸ਼ੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ: ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ Harwinder Singh Laddu ਨੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਘਿਰ ਗਏ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਭਾਈ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਟੱਖਣਵਾੜ ਨੇ ਵੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਭਾਈ ਟੱਖਣਵਾੜ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਕਹਿਰ ਭਾਈ ਲੱਡੂ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰਿਹਾ।
ਫਿਰਕੂ ਪੁਲਿਸ ਕਸਟਡੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਾਦਤ: ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਨੂੰ ਜਗਰਾਓਂ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਐੱਸਐੱਸਪੀ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਮ ਨੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇ-ਧੁੰਨ੍ਹ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਵਾਏ। ਇਹ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਇੰਨੀਆਂ ਭਿਆਨਕ ਅਤੇ ਲੰਬੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੀ, ਜਗਰਾਓਂ ਪੁਲਿਸ ਕਸਟਡੀ ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਕੇਵਲ 18-19 ਸਾਲ ਦੇ ਜਵਾਨ ਸਨ।
ਇਕਰਾਰ ਅਤੇ ਵਫਾਦਾਰੀ ਦੀ ਸਿਖਰ: ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਸਾਹਾਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਦੇ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਨੇ ਉਹ ਵਾਅਦਾ ਪੂਰਾ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ, ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫਾਦਾਰੀ ਤੋਂ ਕਦੇ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਸਦੀਵੀ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ: ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸਰੋਤ
ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu ਦੀ ਜੀਵਨ-ਗਾਥਾ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਣ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਰੂਹਾਨੀਅਤ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਸਮਝਿਆ। ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦਿਲ ਅਤੇ ਗੌਰਵ ‘ਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਲੱਗੇ, ਉਹ ਚੁੱਪ ਨਾ ਬੈਠੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਾਲ, ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਕਾਲਜ, ਨੌਕਰੀ ਜਾਂ ਘਰ-ਬਾਰ ਲਈ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਵਾਰ ਦਿੱਤੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਖੇਡ ‘ਸਤਿਨਾਮ ਵਾਹਿਗੁਰੂ’ ਦਾ ਜਾਪ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਲੇ ਪਲਾਂ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਿਆ। ਜਗਰਾਓਂ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਹਰ ਹਥਿਆਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਅਜ਼ਮਾਇਆ ਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ‘ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਥੀਆਂ ਲਈ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਲਈ ਨਫ਼ਰਤ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਕਰੋੜਾਂ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਸਿਰਫ਼ 18-19 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ, ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਭਾਈ ਲੱਡੂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦਾ ਬਲੀਦਾਨ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਫ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਪੁਰਾਣਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਅਮਰ ਰਹੇਗੀ, ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਧੜਕਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਸੱਚ ਹੀ, ਅਜਿਹੇ ਸੂਰਮੇ ਹੀ ਤਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਈ Harwinder Singh Laddu – ਇੱਕ ਨਾਮ, ਇੱਕ ਜਜ਼ਬਾ, ਇੱਕ ਅਮਰ ਸ਼ਹਾਦਤ!
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Shaheed Bhai Daljit Singh Sikri – A Legendary Martyr of Punjab
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs):
- ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ? ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਦਾ ਜਨਮ 1970 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਹਿਲਾ (ਗੜ੍ਹੀਵਾਲਾ ਦੇ ਨੇੜੇ) ਵਿੱਚ ਸੂਬੇਦਾਰ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬੀਬੀ ਨਸੀਬ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।
- ਭਾਈ ਲੱਡੂ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜੇ? ਸੱਤਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਤਾ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਣਿਆ। ਇਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਹ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਸਿੱਧਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜਾ ਕੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜਾ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸੰਕਲਪ ਦੱਸਿਆ।
- ਜੂਨ 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਲੱਡੂ ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ? ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਬਾ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਬਾ ਚਰਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵੀ ਬਣਾਏ ਰੱਖੇ।
- ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਲੱਡੂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ? ਪੁਲਿਸ ਭਾਈ ਲੱਡੂ ਨੂੰ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਜੱਥੇ ਦਾ ਨੇੜਲਾ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਾਬਾ ਦਾ ਭਰਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (AISSF) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਪੁਲਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੀ ਸੀ।
- ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ?
11 ਮਈ 1989 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਕੌਂਕੇ ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਝੜਪ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਲੱਡੂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਗਰਾਓਂ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਐੱਸਐੱਸਪੀ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਮ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਹੇਠ ਭਿਆਨਕ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਜਗਰਾਓਂ ਪੁਲਿਸ ਕਸਟਡੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 18-19 ਸਾਲ ਸੀ। ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੱਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਝੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਦਿੱਤੀ।
#ShaheedBhaiHarwinderSinghLaddu #SikhHistory #KhalistanStruggle #SikhMartyrs #1984SikhGenocide #PunjabHistory #SikhHeritage #NeverForget1984
ਕੀਤੀ ਗਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਪਸੰਦ ਆਈ? ਭਾਈ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਲੱਡੂ ਵਰਗੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਆਗੇ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਸਾਥ ਦਿਓ! ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ ਨੂੰ ਲਾਈਕ ਕਰੋ, ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ, ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜਿੱਥੋਂ ਹੋ ਸਕੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮੱਗਰੀ ਲਈ ਫਾਲੋ ਕਰੋ! ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਸਾਡੇ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸਾਂਭੀਏ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ।
