ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ
ਕੌਣ ਸਨ Hardeep Singh Nijjar ਅਤੇ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤਾ ਕਤਲ? ਪੜ੍ਹੋ ਇਸ ਸਿੱਖ ਕਾਰਕੁਨ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਦੋਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ-ਭਾਰਤ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਏ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਪੂਰੀ, ਨਿਰਪੱਖ ਪੜਚੋਲ।
Hardeep Singh Nijjar: ਇੱਕ ਵਿਵਾਦਿਤ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਭੂਮਿਕਾ: ਇੱਕ ਕਤਲ, ਦੋ ਬਿਰਤਾਂਤ
18 ਜੂਨ, 2023 ਨੂੰ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸਰੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਪਾਰਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਦੀ ਗੂੰਜ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਆਗੂ, Hardeep Singh Nijjar, ਦਾ ਦੋ ਨਕਾਬਪੋਸ਼ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇਹ ਘਟਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅਪਰਾਧਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਜਿਸਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਕਤਲ ਨੇ ਦੋ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਅਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਉਂਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ, ਕਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ, ਨਿੱਝਰ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਭਾਈਚਾਰਕ ਆਗੂ, ਸਰੀ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕਾਰਕੁਨ ਸਨ । ਇਸ ਬਿਰਤਾਂਤ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਵਰਗੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿੱਖ ਰਾਜ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ, ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਸੀ।
ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਲਈ, ਉਹ ਇੱਕ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਸੰਗਠਨ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ (ਕੇਟੀਐਫ) ਦੇ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਇੱਕ “ਨਾਮਜ਼ਦ ਅੱਤਵਾਦੀ” ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਸਨ। ਇਹ ਕਤਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਉਸ ਚੰਗਿਆੜੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਇਆ ਜਿਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦਰਮਿਆਨ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।
ਭਾਰਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ‘ਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ , ਅਤੇ Hardeep Singh Nijjar ਦਾ ਨਾਮ 2018 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ “ਮੋਸਟ ਵਾਂਟੇਡ” ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ । ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਕਤਲ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਸੰਕਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਸਹਿਮਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ‘ਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਾਯੋਜਿਤ ਕਤਲ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਰੋਧੀ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਮਾਰਗ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੇਖ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਿੱਜੀ ਦਾਅਵੇ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪੱਖਪਾਤ ਜਾਂ ਨਿਰਣਾਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਿਰਫ਼ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅਤੇ ਹਵਾਲੇਯੋਗ ਸਰੋਤਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਕਸਦ “ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨਾ” ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਠਕ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਲੱਗੇ ਦੋਸ਼ਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪਾਠਕ ਆਪਣੀ ਸਮਝ ਖੁਦ ਬਣਾ ਸਕਣ।
1. ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ: 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੰਕਟ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ, 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਦੌਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਇੱਕ ਡੂੰਘੇ ਅਤੇ ਹਿੰਸਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ, ਆਰਥਿਕ ਬੇਚੈਨੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਇਸੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ ਨੇ ਉਸ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਨਾਮ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
1.1. ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਤਾ
1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਮੁੱਦਾ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਇਹ ਭਾਵਨਾਵਾਂ 1973 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਤੇ ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈਆਂ । ਇਹ ਮਤਾ ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮਾਮਲਿਆਂ, ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਆਰਥਿਕ, ਭਾਸ਼ਾਈ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਮੰਗ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਮਤੇ ਨੂੰ ਵੱਖਵਾਦੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ, ਇਹ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਨਕਾਰਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਤਾਂ ਆਈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਲਾਭ ਬਰਾਬਰ ਨਹੀਂ ਵੰਡੇ ਗਏ। ਇਸ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਰਥਿਕ ਪਾੜਾ ਵਧਿਆ, ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਵਧੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਬੇਚੈਨੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ । ਇਹਨਾਂ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਕਾਂ ਨੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੰਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਲ ਦਿੱਤਾ।
1.2. ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦਾ ਉਭਾਰ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ । ਇਸ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿੱਚ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1978 ਨੂੰ ਹੋਈ ਨਿਰੰਕਾਰੀ-ਸਿੱਖ ਝੜਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋੜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਲਹਿਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰੇ। ਉਹ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਤੇ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਮਰਥਕ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੁੱਕਿਆ ।
ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਰਖਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ, ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ।
1.3. ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਅਤੇ 1984 ਦਾ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ
ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ “ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ” (ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ) ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ । ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰੀ ਖੂਨ-ਖਰਾਬਾ ਹੋਇਆ। ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਪਰ ਕਈ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਆਮ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਸੀ । ਇਸ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘੀ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਈ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, 31 ਅਕਤੂਬਰ, 1984 ਨੂੰ, ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਸਿੱਖ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਫੈਲ ਗਈ, ਜਿਸਨੂੰ 1984 ਦੇ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਨਾਨਾਵਤੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਂਚਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਹਿੰਸਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ “ਦੰਗਾ” ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਸੰਗਠਿਤ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਲੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਅਤੇ ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵੀ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ ।
1.4. ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦਾ ਦਹਾਕਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮੁੱਦੇ
1984 ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੰਜਾਬ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਦੌਰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਗਵਾਹ ਬਣਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਗਈ । ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ। ਐਮਨੈਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਤੇ ਐਨਸਾਫ਼ (Ensaaf) ਵਰਗੀਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕਥਿਤ ਵਧੀਕੀਆਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿਵਾਦਿਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮੁੱਖ ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਹਿਰਾਸਤ: ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ, ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਟਾਡਾ (TADA) ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਤਹਿਤ ਬਿਨਾਂ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ।
- ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਤਸ਼ੱਦਦ: ਪੁਲਿਸ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਆਮ ਸਨ, ਜਿਸਦਾ ਮਕਸਦ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਇਕਬਾਲੀਆ ਬਿਆਨ ਲੈਣਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ।
- ਝੂਠੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਹੱਤਿਆਵਾਂ: ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ‘ਤੇ “ਝੂਠੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ” ਵਿੱਚ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ “ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ” ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।
- ਜਬਰੀ ਲਾਪਤਾ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਸਸਕਾਰ: ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ “ਲਾਪਤਾ” ਹੋ ਗਏ। ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਖਾਲੜਾ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਅਣਪਛਾਤੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਗੁਪਤ ਸਸਕਾਰ ਦੇ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅਗਵਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ।
- ਸਜ਼ਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ: ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਥਿਤ ਉਲੰਘਣਾਵਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰ ਮੇਵਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ “ਸਜ਼ਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ” (culture of impunity) ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ।
ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ, ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਸਰੋਤ ਬਣੀ ਰਹੀ। ਐਮਨੈਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਅਤੇ ਐਨਸਾਫ਼ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਿਆਂ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ “ਜ਼ਖ਼ਮ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰਹੇ” , ਜਿਸ ਨੇ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਇਸੇ ਅਣਸੁਲਝੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦੀ ਮੰਗ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਰੀ ਰਹੀ।
2. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ: ਭਰ ਸਿੰਘ ਪੁਰਾ ਤੋਂ ਸਰੀ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਈਚਾਰਕ ਆਗੂ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸੀ, ਜੋ ਵਿਵਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਕਹਾਣੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਵਾਸ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਬਿੰਦੂ ਬਣ ਗਿਆ।
2.1. ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਅਕਤੂਬਰ, 1977 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਫਿਲੌਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਭਰ ਸਿੰਘ ਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। Hardeep Singh Nijjar ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਦੇ ਦੌਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ਸ਼ੀਲ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਖੁਦ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਨੋਖ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਨ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ।
ਇਹ ਵੇਰਵੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ, ਦਿ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ 1995 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਭਰ ਸਿੰਘ ਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਮਾਹੌਲ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਨਾਮ ਹੋਇਆ, ਜਦਕਿ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ Hardeep Singh Nijjar ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਨੂੰ ਤਾਲਾ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ।
2.2. ਕੈਨੇਡਾ ਪਰਵਾਸ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਾ ਵਿਵਾਦਿਤ ਸਫ਼ਰ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਕੈਨੇਡਾ ਪਰਵਾਸ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਬਹੁਤ ਵਿਵਾਦਿਤ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਬਣ ਗਿਆ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ 10 ਫਰਵਰੀ, 1997 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ “ਰਵੀ ਸ਼ਰਮਾ” ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਜਾਅਲੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਦਾਅਵਾ ਦਾਇਰ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ, ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਚਾਚੇ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਡਾਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਜਾਅਲੀ ਸਨ। ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪੈਨਲ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਹ “ਇਹ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ ਕਿ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ”। ਆਪਣਾ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਦਾਅਵਾ ਖਾਰਜ ਹੋਣ ਤੋਂ ਗਿਆਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਇੱਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਔਰਤ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਵਜੋਂ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਪਰ, ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ “ਸਹੂਲਤ ਦਾ ਵਿਆਹ” (marriage of convenience) ਮੰਨਦਿਆਂ ਇਸ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵੀ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਈ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਨਿੱਝਰ ਆਖਰਕਾਰ 3 ਮਾਰਚ, 2015 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਮੰਤਰੀ ਮਾਰਕ ਮਿਲਰ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ-ਪੱਖੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੇ ਅਕਸਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ।
Hardeep Singh Nijjar ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਵਜੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਅਤੀਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਯੁੱਧ (information war) ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਦੀ ਵੈਧਤਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਟੈਂਡ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜੀਵਨੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਤੱਤ ਬਣ ਗਿਆ।
3. ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ: ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਤੋਂ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਤੱਕ
ਕੈਨੇਡਾ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਥਾਨਕ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ। ਇੱਕ ਪਲੰਬਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ , ਉਹ ਸਿੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਦਾ ਦਾਇਰਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
3.1. ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ, ਸਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਭੂਮਿਕਾ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ 2019 ਵਿੱਚ ਸਰੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ । ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਰੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ –ਦਿ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਚ ਮਿਲਿਆ।
Hardeep Singh Nijjar ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਸਗੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2022 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਵੀ ਇਸੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਪਾਰਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸਨ ।
3.2. ਸਿੱਖਸ ਫਾਰ ਜਸਟਿਸ ਅਤੇ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਮੁਹਿੰਮ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਸੰਸਥਾ ਸਿੱਖਸ ਫਾਰ ਜਸਟਿਸ (SFJ) ਦੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਗੂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਚਰਚਿਤ ਸਰਗਰਮੀ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਇਹ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਸਵਾਲ ‘ਤੇ ਵੋਟ ਪਵਾਉਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕੀ “ਭਾਰਤ-ਸ਼ਾਸਿਤ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?” । ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਇਸ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਨਿਰਣੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ।
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਲਹਿਰ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਪਰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ । ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਨਿੱਝਰ ਇਸ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਨਿੱਝਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ Hardeep Singh Nijjar ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ “ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ” ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਹਿੰਸਕ ਜਮਹੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ । ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, — ਦਿ ਗਲੋਬ ਐਂਡ ਮੇਲ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਵੌਇਸ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਸਾਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕਣੇ ਪੈਣਗੇ… ਸਾਨੂੰ ਤਲਵਾਰਾਂ ਦੀ ਧਾਰ ‘ਤੇ ਨੱਚਣਾ ਪਵੇਗਾ।
” ਇਸੇ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਹ ਵਿਰੋਧੀ ਤੱਥ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਉਂ ਕੁਝ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਕਾਰਕੁਨ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖਤਰਨਾਕ ਯੋਧਾ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਇਸ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਸਗੋਂ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਇਸਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।
4. ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦਰਜ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨਾ, ਹਿੰਸਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫਿਰਕੂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਅੱਤਵਾਦੀ” ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਦੱਸਿਆ।
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਵਿਰੁੱਧ ਲਗਾਏ ਗਏ ਮੁੱਖ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵੇਰਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ:
ਸਾਰਣੀ 1: ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਵਿਰੁੱਧ ਦੋਸ਼
| ਸਾਲ/ਮਿਤੀ | ਏਜੰਸੀ/ਅਥਾਰਟੀ | ਦੋਸ਼/ਇਲਜ਼ਾਮ | ਕਾਨੂੰਨੀ ਧਾਰਾ (ਜੇਕਰ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੋਵੇ) | ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਵਾਬ |
| 2014 | ਇੰਟਰਪੋਲ (ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ‘ਤੇ) | 2007 ਦੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਸਿਨੇਮਾ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ (ਲੁਧਿਆਣਾ) ਦਾ “ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ” ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼; ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਲਿਆ। | ਇੰਟਰਪੋਲ ਰੈੱਡ ਨੋਟਿਸ | ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ “ਬੇਬੁਨਿਆਦ” ਅਤੇ “ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮ ਦੀ ਕਹਾਣੀ” ਵਾਂਗ ਦੱਸਿਆ। |
| 2016 | ਇੰਟਰਪੋਲ (ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ‘ਤੇ) | ਮਿਸ਼ਨ, ਬੀ.ਸੀ. ਨੇੜੇ “ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ” ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ “ਹਿੰਦੂ ਆਗੂਆਂ” ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼। | ਇੰਟਰਪੋਲ ਰੈੱਡ ਨੋਟਿਸ | ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ “ਮਨਘੜਤ, ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ” ਦੱਸਿਆ। |
| 2018 | ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ (ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ) | ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ “ਕਈ ਟਾਰਗੇਟ ਕਿਲਿੰਗਜ਼” ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼; ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ “ਮੋਸਟ ਵਾਂਟੇਡ” ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ। | – | ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਕਾਰਨ ਝੂਠੇ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। |
| ਜੁਲਾਈ 2020 | ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ (ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲਾ) | ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ (KTF) ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਕਾਰਨ “ਅੱਤਵਾਦੀ” ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। | ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ (ਰੋਕਥਾਮ) ਐਕਟ (UAPA) | ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੱਸਿਆ। |
| ਨਵੰਬਰ 2021 | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀ (NIA) | ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਜਬਰੀ ਵਸੂਲੀ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼। | IPC, UAPA, NDPS ਐਕਟ, ਆਰਮਜ਼ ਐਕਟ | – |
| ਨਵੰਬਰ 2021 | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀ (NIA) | ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ (BKI) ਲਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼। | IPC, UAPA | – |
| ਜੁਲਾਈ 2022 | ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀ (NIA) | ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਪੁਜਾਰੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼; ₹10 ਲੱਖ ਦੇ ਨਕਦ ਇਨਾਮ ਦਾ ਐਲਾਨ। | – | – |
4.1. ਅੱਤਵਾਦੀ ਐਲਾਨ ਅਤੇ NIA ਦੀਆਂ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟਾਂ
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ (KTF) ਦਾ ਮੁਖੀ ਦੱਸਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਸੰਗਠਨ ਹੈ । ਜੁਲਾਈ 2020 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ (ਰੋਕਥਾਮ) ਐਕਟ (UAPA) ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ “ਅੱਤਵਾਦੀ” ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੱਤਵਾਦ-ਵਿਰੋਧੀ ਏਜੰਸੀ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀ (NIA), ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਈ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟਾਂ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀਆਂ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। 2014 ਅਤੇ 2016 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ‘ਤੇ ਇੰਟਰਪੋਲ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਦੋ ਰੈੱਡ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਪਹਿਲਾ ਨੋਟਿਸ 2007 ਦੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਆ ਸੀ । ਦੂਜਾ ਨੋਟਿਸ 2016 ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ “ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪ” ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ।
ਨਵੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, NIA ਨੇ ਇੱਕ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿੱਝਰ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਧਮਕਾਉਣ, ਜਬਰੀ ਵਸੂਲੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਾਰਨ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ । ਉਸੇ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚਾਰਜਸ਼ੀਟ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ (BKI) ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਮਲੇ ਕਰਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਅਧਾਰਤ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ “ਕੱਟੜਪੰਥੀ” ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ।
ਜੁਲਾਈ 2022 ਵਿੱਚ, NIA ਨੇ Hardeep Singh Nijjar ‘ਤੇ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਪੁਜਾਰੀ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਅਤੇ Hardeep Singh Nijjar ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ₹10 ਲੱਖ (ਲਗਭਗ 16,000 ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਡਾਲਰ) ਦੇ ਨਕਦ ਇਨਾਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ।
4.2. ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਨਿੱਝਰ ਦਾ ਪੱਖ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਨਕਾਰਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ “ਕੂੜਾ” (garbage), “ਮਨਘੜਤ, ਬੇਬੁਨਿਆਦ, ਕਾਲਪਨਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ” ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ । 2016 ਵਿੱਚ ‘ਵੈਨਕੂਵਰ ਸਨ ‘ -ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇਹ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ ਕੂੜਾ ਹਨ। ਮੈਂ ਇੱਥੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਠੀਕ ਹੈ? ਮੇਰਾ ਰਿਕਾਰਡ ਦੇਖੋ। ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਮਿਹਨਤੀ ਆਦਮੀ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਪਲੰਬਿੰਗ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ”। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਇਹ ਪੱਖ ਰਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹੋਈ “ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਹਿੰਸਾ” ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਆਪਣੀ ਨਿਰੰਤਰ ਮੁਹਿੰਮ ਅਤੇ “ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਅਤੇ ਵੱਖਰਾ ਸਿੱਖ ਦੇਸ਼ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰੈਫਰੈਂਡਮ 2020 ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਸਮਰਥਨ” ਕਾਰਨ ਝੂਠੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਸਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਕੀਲ ਨੇ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ “ਸਿਰਫ਼ ਵੱਖਰੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਣ ਕਰਕੇ ਬਦਲਾਖੋਰੀ ਨਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ” । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਾ ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਅੰਤ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ।
5. ਕਤਲ, ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ
18 ਜੂਨ, 2023 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਹੋਏ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ, ਸਗੋਂ ਇਸਨੇ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਪਰਾਧਿਕ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੀਬਰ ਭਾਈਚਾਰਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਬਾਰੇ ਗੰਭੀਰ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕੀਤੇ।
5.1. 18 ਜੂਨ, 2023: ਸਰੀ ਵਿੱਚ ਕਤਲ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਰੀ ਸਥਿਤ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਪਾਰਕਿੰਗ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਰਾਮ 1500 ਪਿਕਅੱਪ ਟਰੱਕ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲ ਰਹੇ ਸਨ । ਦੋ ਨਕਾਬਪੋਸ਼ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਹਮਲਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਜਾਪਦਾ ਸੀ। ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਖਦਸ਼ਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਕਤਲ ਪਿੱਛੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹੱਥ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖਸ ਫਾਰ ਜਸਟਿਸ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ, ਗੁਰਪਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖੁਫੀਆ ਸੇਵਾ (CSIS) ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਨੂੰ “ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਕਾਤਲਾਂ” ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ “ਹਿੱਟ ਲਿਸਟ” ‘ਤੇ ਹੈ । ਇਹ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਕਤਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਆਈਆਂ।
5.2. ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੁਲਿਸ (RCMP) ਦੀ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ
ਕਤਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਰਾਇਲ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਮਾਊਂਟਿਡ ਪੁਲਿਸ (RCMP) ਦੀ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਹੋਮੀਸਾਈਡ ਇਨਵੈਸਟੀਗੇਸ਼ਨ ਟੀਮ (IHIT) ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਈ 2024 ਵਿੱਚ, RCMP ਨੇ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚਾਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਫਸਟ-ਡਿਗਰੀ ਕਤਲ ਅਤੇ ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ।
ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਸਾਰਣੀ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਏ ਗਏ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ:
ਸਾਰਣੀ 2: ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ
| ਨਾਮ | ਉਮਰ (ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਸਮੇਂ) | ਦੋਸ਼ | ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੀ ਮਿਤੀ | ਮੌਜੂਦਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਥਿਤੀ |
| ਕਰਨ ਬਰਾੜ | 22 | ਫਸਟ-ਡਿਗਰੀ ਕਤਲ, ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ | ਮਈ 2024 | ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ, ਮੁਕੱਦਮਾ ਜਾਰੀ ਹੈ |
| ਕਮਲਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ | 22 | ਫਸਟ-ਡਿਗਰੀ ਕਤਲ, ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ | ਮਈ 2024 | ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ, ਮੁਕੱਦਮਾ ਜਾਰੀ ਹੈ |
| ਕਰਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ | 28 | ਫਸਟ-ਡਿਗਰੀ ਕਤਲ, ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ | ਮਈ 2024 | ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ, ਮੁਕੱਦਮਾ ਜਾਰੀ ਹੈ |
| ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ | 22 | ਫਸਟ-ਡਿਗਰੀ ਕਤਲ, ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ | ਮਈ 2024 (ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੋਰ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਹਿਰਾਸਤ ‘ਚ) | ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ, ਮੁਕੱਦਮਾ ਜਾਰੀ ਹੈ |
RCMP ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਚਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀ ਗੈਰ-ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸੀ ਵਜੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀਜ਼ਾ ‘ਤੇ ਆਏ ਸਨ । ਜਾਂਚਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੋਸ਼ੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗੈਂਗਸਟਰ ਲਾਰੈਂਸ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਾਂਚ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ “ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਹਨ” । ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੰਬਾ ਚੱਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੰਨਿਆਂ ਦੇ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ।
5.3. ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਦਾ ਦਰਜਾ
ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸਦਮੇ ਅਤੇ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਲਹਿਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕਤਲ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਵੈਨਕੂਵਰ, ਟੋਰਾਂਟੋ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕੌਂਸਲੇਟਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ । ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਕਤਲ ਪਿੱਛੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਹੱਥ ਹੈ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਬਰਸੀ ‘ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਸਰੀ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਈ ਸਿੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਸ਼ਹੀਦ’ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕਾਜ਼ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨ (WSO) ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿੱਝਰ “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮਰਥਕ ਸਨ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਸਨ” ।
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਮੋਨਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਲਹਿਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਭਾਈਚਾਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਸੀ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਪੀੜਤ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਾਇਕ ਬਣ ਗਏ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ।
6. ਇੱਕ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਕਟ: ਕੈਨੇਡਾ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ
Hardeep Singh Nijjar ਦਾ ਕਤਲ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਅਪਰਾਧ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ; ਇਸਨੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰਾਂ, ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਕਟ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ। ਕੈਨੇਡਾ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਏ ਗਏ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ, ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਬਾਰੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੁਸ਼ਕਲ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ।
6.1. ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਤਣਾਅ
ਇਸ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨਾਟਕੀ ਮੋੜ 18 ਸਤੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਆਇਆ, ਜਦੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਹਾਊਸ ਆਫ ਕਾਮਨਜ਼ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀਆਂ “ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਏਜੰਟਾਂ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ Hardeep Singh Nijjar ਦੇ ਕਤਲ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਸਬੰਧ ਦੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਦੋਸ਼ਾਂ” ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕਥਿਤ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ “ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਦੇ ਕਤਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਅਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਉਲੰਘਣਾ” ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਕੂਟਨੀਤਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ। ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦੀ ਪਛਾਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ‘ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਐਨਾਲਿਸਿਸ ਵਿੰਗ’ (RAW) ਦੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਇਸਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਤੁਰੰਤ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ “ਬੇਹੂਦਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ” (absurd and motivated) ਕਹਿ ਕੇ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਦੋਸ਼ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ “ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ” ਤੋਂ ਧਿਆਨ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਣਾਅ ਹੋਰ ਵਧ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਵੀਜ਼ਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ 41 ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।
6.2. ਫਾਈਵ ਆਈਜ਼ (Five Eyes) ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ
ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ “ਫਾਈਵ ਆਈਜ਼” (Five Eyes) ਖੁਫੀਆ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ—ਅਮਰੀਕਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ—ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ । ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਜਦੂਤ, ਡੇਵਿਡ ਕੋਹੇਨ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਟਰੂਡੋ ਦਾ ਜਨਤਕ ਬਿਆਨ “ਫਾਈਵ ਆਈਜ਼ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ” ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ ।
ਇਸ ਖੁਲਾਸੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸਹਿਯੋਗੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਬਹੁਤ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ “ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ” ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ । ਇਹ ਸਾਵਧਾਨੀ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੰਡੋ-ਪੈਸੀਫਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ।
ਇਸ ਲਈ, ਉਹ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਆਪਣੇ ਗਠਜੋੜ ਦੇ ਭਾਈਵਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਤੰਗ ਰੱਸੇ ‘ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਨੇ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ: “ਭਾਰਤ ਪੱਛਮੀ ਗਣਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨਹੀਂ ਹੈ”। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਂ ਬੀਤਿਆ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਗੁਰਪਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਥਿਤ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਸਬੂਤ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ, ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦਾ ਰੁਖ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਖ਼ਤ ਹੋਇਆ।
ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ‘ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਨਾਲ “ਨੇੜਿਓਂ ਤਾਲਮੇਲ” ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ “ਜਵਾਬਦੇਹੀ” ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ: ਕੀ ਉਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣਗੇ, ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਕਿਉਂ ਨਾ ਆਵੇ? ਨਿੱਝਰ ਮਾਮਲਾ ਇਸ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਬਣ ਗਿਆ।
ਸਿੱਟਾ: ਵਿਰਾਸਤ, ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਡੂੰਘੇ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਪਲੰਬਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਕਾਰਕੁਨ, ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਆਗੂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਾਮਜ਼ਦ ਅੱਤਵਾਦੀ, ਜਮਹੂਰੀ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਅਤੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਵਕੀਲ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ, ਪਰ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਲਈ ਡੂੰਘੀ ਸੱਚਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਸਗੋਂ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਤਸਵੀਰ ਉੱਭਰ ਸਕੇ। ਪਰ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਡੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਤਲ ਨੇ “ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਮਨ” (transnational repression) ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਧਮਕੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ।
ਇਹ ਘਟਨਾ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਯਮਾਂ-ਅਧਾਰਤ ਵਿਵਸਥਾ ਲਈ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਇਹ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇੱਕ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ, ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੋਸਤਾਨਾ, ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਕਤਲਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਅੱਗੇ ਦਾ ਰਾਹ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਨਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮੁਕੱਦਮਾ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕੂਟਨੀਤਕ ਗੱਲਬਾਤ ਉਹ ਮੰਚ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਸੱਚ ਅਤੇ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦੀ ਭਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧੇਗੀ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਦਾ ਹੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਇੱਕ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਣਸੁਲਝੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗੂੰਜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਸੱਚ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ‘ਤੇ ਹੀ ਉਸਾਰੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ Shaheed Sant Jarnail Singh Khalsa Bhindranwale (1984)
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
1. ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਕੌਣ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਸਨ?
ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਇੱਕ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਸਨ ਜੋ 18 ਜੂਨ, 2023 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਦੋ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਛਾਣਾਂ ਕਾਰਨ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਸਿੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਲਈ, ਉਹ ਸਰੀ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਸਨ ਜੋ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖਾਲਿਸਤਾਨ (ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿੱਖ ਰਾਜ) ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ (KTF) ਦਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਇੱਕ “ਨਾਮਜ਼ਦ ਅੱਤਵਾਦੀ” ਮੰਨਦੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਸਨ ।
2. ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕੀ-ਕੀ ਮੁੱਖ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਸਨ?
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀ (NIA) ਨੇ ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ‘ਤੇ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ:
- ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ (KTF) ਅਤੇ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ (BKI) ਵਰਗੇ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨਾ ।
- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਨਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 2007 ਦਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਸਿਨੇਮਾ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਕਤਲ ਦੀਆਂ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ।
- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਜਬਰੀ ਵਸੂਲੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹਿੰਸਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇਣਾ ।
- ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਅਧਾਰਤ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਬਣਾਉਣਾ । ਨਿੱਝਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ “ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ” ਦੱਸਿਆ ਸੀ ।
3. ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਨਿੱਝਰ ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ?
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ‘ਸਿੱਖਸ ਫਾਰ ਜਸਟਿਸ’ (SFJ) ਨਾਮਕ ਸੰਸਥਾ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ, ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਵੋਟਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਸਵਾਲ ‘ਤੇ ਰਾਏ ਲੈਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇਸ਼, ਖਾਲਿਸਤਾਨ, ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਹਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨਿੱਝਰ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਅਤੇ ਆਗੂ ਸਨ । ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਸਵੈ-ਨਿਰਣੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਜਮਹੂਰੀ ਤਰੀਕਾ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਇਸ ਰੈਫਰੈਂਡਮ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਵਾਂ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ।
4. ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਕਿਉਂ ਆਇਆ?
ਤਣਾਅ ਉਦੋਂ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਜਦੋਂ 18 ਸਤੰਬਰ, 2023 ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਕੋਲ “ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਏਜੰਟਾਂ” ਅਤੇ ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਵਿਚਕਾਰ “ਸੰਭਾਵੀ ਸਬੰਧ ਦੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਦੋਸ਼” ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਦੀ “ਅਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਉਲੰਘਣਾ” ਕਿਹਾ। ਇਸ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀਜ਼ਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ “ਬੇਹੂਦਾ” ਕਹਿ ਕੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
5. ਨਿੱਝਰ ਦੇ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ ਕੀ ਹੈ?
ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੁਲਿਸ (RCMP) ਨੇ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਈ 2024 ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ—ਕਰਨ ਬਰਾੜ, ਕਮਲਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ, ਕਰਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ—ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ । ਚਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਫਸਟ-ਡਿਗਰੀ ਕਤਲ ਅਤੇ ਕਤਲ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ । ਇਹ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸੀ ਸਨ ਅਤੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਸਮੂਹ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ । RCMP ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜਾਂਚ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਵੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਇਸ ਕਤਲ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਹੈ । ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੰਬਾ ਚੱਲਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
Disclaimer and Editorial Policy
The information and analysis presented in this article are based on a synthesis of publicly available sources, including historical documents, academic research, human rights reports, and journalistic works.
Our objective is to provide a comprehensive and impartial analysis of complex historical events and figures. We acknowledge that history is often subject to differing interpretations, and our goal is to present these various perspectives in a balanced and factual manner.
The author and publisher do not intend to defame any individual or group, hurt any religious or cultural sentiments, or promote any form of hatred or animosity. While every effort is made to ensure accuracy and cite credible sources, the publisher is not liable for any unintentional errors.
This content is intended for informational and educational purposes. Readers are encouraged to engage with this material critically and conduct their own research to form their own informed conclusions.
ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼
ਇਸ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲੇਖ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ। ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੀ ਵਿਚਾਰ ਹਨ? ਅਸੀਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਰਥਕ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ ‘ਤੇ ਸਾਡਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਖੋਜ-ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਿਤ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰੀਏ।
“ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੁਆਰਾ ਬਰਸੀ ਸਮਾਗਮਾਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਦੀਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਆਨਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਸ ਵਿਕਲਪਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਨੂੰ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਅੱਗੇ ਤੋਰਦੀਆਂ ਹਨ।”
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਖੋਜ-ਭਰਪੂਰ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ।[ FACEBOOK ] [YOUTUBE]
✍️ About the Author – Kulbir Singh Bajwa
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#HardeepSinghNijjar, #Khalistan #CanadaIndiaRelations #SikhHistory #HumanRights #ransnationalRepression #SurreyBC #punjabitime
