ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ — ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮਰਦਾਨੇ ਯੋਧੇ, ਜਿਸਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਮਯ ਅਧਿਆਏ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਅਨੇਕ ਸੂਰਮੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਾਮ ਹੈ ਭਾਈ Balvir Singh Khassan – ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਯੋਧਾ ਜਿਸਨੇ ਅਸੀਮ ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਝੰਡੇ ਹੇਠ ਲੜਦਿਆਂ ਮੌਤ ਨੂੰ ਗਲ਼ ਲਗਾਇਆ। ਉਸਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੜੀ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਦਾਅ ਤੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ।
ਜਨਮ ਤੇ ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ: Balvir Singh Khassan
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦਾ ਜਨਮ 1968 ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਭੋਲਾਥ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਖੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਤੇਜਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਖੱਸਾਂ, ਜੋ ਭੋਲਾਥ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ 3,094 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਮੱਧਮ ਆਕਾਰ ਦਾ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਭੈਣਾਂ ਸਨ – ਬੀਬੀ ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਗੁਰਦੀਪ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਨਰਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਰਾ ਭਾਈ ਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ।
ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਈ.ਟੀ.ਆਈ. ਦਾ ਕੋਰਸ ਕੀਤਾ। ਤਕਨੀਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਜਗਜੀਤ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ (ਹਮੀਰਾ) ਵਿੱਚ ਵੈਲਡਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇਹ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਉਹ ਦੌਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਹਾਲਾਤ ਨੇ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਧਰਮ ਯੁਧ ਮੋਰਚੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ
ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਵਿੱਚ 4 ਅਗਸਤ 1982 ਨੂੰ ਧਰਮ ਯੁਧ ਮੋਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਗੂੰਜ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਘਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੀ। ਇਹ ਮੋਰਚਾ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਤੇ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਸੀ। ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਦੀ ਇਸ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਰਗਰਮੀ ਕਾਰਨ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ।
ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ ਚੌਂਕ ਮਹਿਤਾ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਉਸਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਾਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿੱਖਿਆ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਜੋ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸ਼ੁਧ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਉੱਚ ਆਤਮਾ ਵਾਲਾ ਗੁਰਸਿੱਖ ਬਣਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦਾ ਜੋਸ਼ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਅਕਸਰ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਸੁਣਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਉਜਾਗਰ ਬੋਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਮਾਣ-ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਦੇ ਨੇ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚੇਤੰਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ।
ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੋੜ
ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸੋਚਦੇ ਹੋਏ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਝੁਜਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕੇ। ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਵੀ ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ।
ਫਿਰ ਉਹ ਅਣਸੋਚਿਆ ਵਾਪਰਿਆ। 1 ਤੋਂ 10 ਜੂਨ 1984 ਤੱਕ ਚੱਲੇ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਟੈਂਕਾਂ ਤੇ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਧੋਖੇ ਕਾਰਨ ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦਾ ਦਿਲ ਹਿੱਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਮੁੱਖ ਜਨਰਲ ਭਾਈ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹੜੂ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਣੋਚਾਹਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਾ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ਼ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਪੰਥਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਫੌਜ ਸੀ। ਫਰਵਰੀ 1986 ਵਿੱਚ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹੜੂ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜਥੇਦਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਾਹੜੂ, ਜੋ 1959 ਵਿੱਚ ਚਾਹੜੂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਬਦਵਾਲ ਸੈਣੀ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1979 ਵਿੱਚ ਸੋਢਾਲ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਹਰਿਆਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਲਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ ਸੀ।
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਨੇ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਪਣਾਇਆ, ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਜ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਸੀ। ਕੇਸੀਐੱਫ਼ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੀਆਰਪੀਐੱਫ਼, ਬੀਐੱਸਐੱਫ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪੁਲਿਸ ਫੋਰਸਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਸਨ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ “ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ” ਦੀਆਂ ਗੂੰਜਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਝੁਜਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਨੇ ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਸਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤਿਬੱਧਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਸਥਾਨ ਦਿਵਾਇਆ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਾਲ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਕੇਸੀਐੱਫ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਝੁਜਾਰੂ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਾਰਨ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹਿੰਸਾ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਦਰਜਨ ਭਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਿਟੈਂਟਾਂ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਕਾਰਨ 1986 ਅਤੇ 1988 ਵਿੱਚ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੈਕ ਥੰਡਰ ਵੀ ਚਲਾਏ ਗਏ।
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਹ ਦੌਰ ਨਿਰੰਤਰ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਝੁਜਾਰੂਆਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਤਮਾਮ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਏ ਸਨ। ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕਾਬਲੇ, ਬੇਕਸੂਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇਣਾ, ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨਾ – ਇਹ ਸਭ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਮ ਹਾਲਾਤ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਰਹੇ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੈਕ ਥੰਡਰ ਨੇ ਕੇਸੀਐੱਫ਼ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। 12 ਜੁਲਾਈ 1988 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਕਈ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਗਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਰਿਹਾ।
ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨ
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਆਰਾਮ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤੇ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਦਾਅ ਤੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਏਕਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਗੁੱਸਾ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤਕ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਵਰਗੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਸਾ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਨਿਆਂ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਮੂਲਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ ਕਿ ਸੱਚੇ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ।
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ। 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੂੰਘੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ, ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨੇ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਮਾਣ-ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮ ਅੱਗੇ ਸਿਰ ਨਹੀਂ ਝੁਕਾਏਗੀ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਸਦੀਵੀ ਵਿਰਾਸਤ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੋਜ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਖੱਸਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਸਹੀ ਤਾਰੀਖ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਪਰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਦਿਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਾਈ। ਅਸਾਧਾਰਣ ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਭੁਲਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸੱਚੇ ਧਰਮ-ਯੋਧੇ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਲਈ ਜਾਨ ਦੇਣ ਤੋਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ। ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਹੋਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਥਾਨ ਅੱਜ ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹਨ।
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿਰਫ਼ ਉਸਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਸੋਚ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਸਾ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਵਿਜ਼ਨ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜੀਵਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸੰਦਰਭ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਨੂੰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਗੰਭੀਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1966 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮੰਗਾਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਮਸਲਾ, ਪਾਣੀ ਬੰਟਵਾਰੇ ਦੇ ਵਿਵਾਦ, ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਦੁਆਰਾ ਰਾਜ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਚੈਨੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਸਨ।
1973 ਵਿੱਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਮਤਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਯੁਧ ਮੋਰਚੇ ਦਾ ਰਾਹ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਇਸੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਨਿੱਜੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਛੱਡੇ ਸਨ। ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ, ਜੋ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਉੱਤੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਸਿੱਧਾ ਹਮਲਾ ਸਮਝਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਵਰਗੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਾਣਾ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਤਿਕਰਿਆ ਸੀ।
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੋਈ ਅਚਾਨਕ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਿੰਡੂ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Gurdev Singh Navapind: ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧਾ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQ)
1. ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਖੱਸਾਂ ਕੌਣ ਸਨ?
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਧਾ ਸਨ ਜਿਸਨੇ 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪਾਈ।
2. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦਾ ਜਨਮ 1968 ਵਿੱਚ ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਭੋਲਾਥ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਖੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
3. ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਕੀ ਸੀ?
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਇੱਕ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਮਿਲਿਟੈਂਟ ਸੰਗਠਨ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਮਕਸਦ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਜ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਸੀ।
4. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ?
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ (1984) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਏ ਅਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
5. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਕੀ ਹੈ?
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਅਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ
ਭਾਈ Balvir Singh Khassan ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਧਿਆਏ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਿੰਡੂ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੋਧੇ ਬਣ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਮਾਣ-ਮਰਿਆਦਾ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤੱਕ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੱਖਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਦਾਅ ਤੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ।
ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਵੇਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਖੱਸਾਂ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਡਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਨਾਲ ਮਾਣ ਕਰੋ, ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਡਟੇ ਰਹੋ, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਓ। ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਸਦਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਸਿੱਖ ਮੂਲਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਖੱਸਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੇ ਸਿੱਖ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਲਈ ਜਿਉਣਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਬਲੀਦਾਨ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ ਜੋ ਨਿਆਂ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਰ ਸਮੇਂ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਭਾਈ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਖੱਸਾਂ ਜੀ ਨੂੰ ਸਤ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ!
