ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਧਾਰੀਵਾਲ ਉਰਫ ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਯੋਧਾ
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਸ਼ਹੀਦ Bhai Baghel Singh Dheriwal, ਇਕ ਨਿਡਰ ਸਿੱਖ ਯੋਧਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1992 ਵਿੱਚ ਸੱਚ, ਇਨਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣਾ ਅਮਰ ਬਲਿਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ: Bhai Baghel Singh Dheriwal
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਟਾਂਗਰਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਧਾਰੀਵਾਲ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ਵਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਨਿਵਾਸੀ, ਜਥੇਦਾਰ ਬਹਾਦੁਰ ਸਿੰਘ, ਨੇ ਸਿੱਖ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਹਰ ਰੋਸ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸਾਥਣ, ਬੀਬੀ ਗੁਰਪਾਲ ਕੌਰ, ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਛੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਬੱਚੇ ਸਨ: ਬੀਬੀ ਨਰਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ, ਬੀਬੀ ਸੁਰਿੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਅਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ, ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਯੋਧਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ।
ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਸ ਨੰਨ੍ਹੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਨਾਮ “ਯੋਧਾ” ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਨਾਮ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਸੱਚੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਗੂੰਜ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਜਾਵੇਗੀ।ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬਚਪਨ ਧੇਰੀਵਾਲ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਜਥੇਦਾਰ ਬਹਾਦੁਰ ਸਿੰਘ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਨਿਡਰ ਆਗੂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਾਂ, ਬੀਬੀ ਗੁਰਪਾਲ ਕੌਰ, ਇੱਕ ਸਾਦਗੀ ਭਰੀ ਜੀਵਨ ਜੀਉਣ ਵਾਲੀ ਮਹਾਨ ਔਰਤ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਉੱਚੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਣੀ ਸੀ।ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਦੇ ਸਾਥੀ, ਭਾਈ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁਲਤਾਨਵਿੰਡ, ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ।
ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ-ਕਈ ਦਿਨ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਇੰਨੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹੋ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਟੁੱਟੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਬਚਪਨ ਦੀ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਬੰਧਨ ਸੀ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਬਣਿਆ। Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਜੋਤ ਜਗਾਈ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਬਣੀ।
ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ
ਜਦੋਂ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੰਚ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨੇ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਸੰਤ ਸਿਪਾਹੀ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਹੋਈ।
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਉਹ ਰਹਿਬਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨੇ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਅੱਗ ਜਗਾਈ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਡਰ ਯੋਧਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਹੀ ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਮ “ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ” ਰੱਖਿਆ। ਇਹ ਨਾਮ ਉਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੰਤ ਜੀ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਉੱਚੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਬੀਏ ਪਾਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਆਈਟੀਆਈ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਪਰ ਇਹ ਸਾਦਗੀ ਭਰਿਆ ਜੀਵਨ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।
ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
7 ਫਰਵਰੀ 1984 ਨੂੰ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਦਾ ਵਿਆਹ ਪਿੰਡ ਭੋਂਗੜਾ ਦੀ ਬੀਬੀ ਸੁਖਬੀਰ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਵਿਆਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਪਲ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੁਖਮਈ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸੰਜੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰ ਇਹ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਟਿਕ ਸਕੀ। ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਘਾਅ ਛੱਡਿਆ, ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਇਹ ਸਮਾਂ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਪਰੀਖਿਆ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜਗਾਇਆ। ਉਹ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਚੁੱਪ ਬੈਠਣ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਲੜਨ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਛੱਡ ਕੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੰਥਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜ਼ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ।
ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲ ਗਈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਅਧਿਆਪਕ ਤੋਂ ਇੱਕ ਜੁਝਾਰੂ ਯੋਧਾ ਬਣ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਕਸਦ ਸੀ – ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਦਾ ਬਦਲਾ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਉਹ ਮੋੜ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵੱਲ ਲੈ ਗਿਆ।
ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਚਿੰਤਕ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਹੁਤ ਸੋਚ-ਸਮਝ ਕੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ, ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਹੀ ਸਹੀ ਰਾਹ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘਰ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਹ ਸਿਲਸਿਲਾ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਭਾਈ ਕੰਵਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਲਤਾਨਵਿੰਡ ਅਤੇ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਭਾਈ ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਸਨ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਚਤੁਰਾਈ ਅਤੇ ਗੁਪਤ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕਲਾ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਰਹੀ ਕਿ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਵਸਨੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਚਲਾਕੀ ਅੱਗੇ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਾਕਾਮ ਰਹੇ।
ਇੱਕ ਵਾਰ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕੀ ਕਿ, ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਯੋਧਾ ਹੀ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਹੈ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਇਹ ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਇਮਤਿਹਾਨ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੁੱਟਣ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾਅ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇਰੀ ਦੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਗੁਪਤ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਟੱਲ ਇਰਾਦੇ ਅਤੇ ਪੰਥ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਸੀ।
3 ਫਰਵਰੀ 1989 ਦੀ ਘਟਨਾ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ
3 ਫਰਵਰੀ 1989 ਨੂੰ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਮੋੜ ਆਇਆ। ਉਸ ਦਿਨ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ, ਪਿੰਡ ਰਸੂਲ ਧਡੂਆਨੇ ਦੇ ਭਾਈ ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ, ਨਾਲ ਪਿੰਡ ਸਰਜਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਘਰ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਮੁਖਬਰ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਸਰਜਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਜੰਡਿਆਲਾ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਤੁਰੰਤ ਹਰਕਤ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ। ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਸਰਜਾ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਭਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਭਾਈ ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਰਸਤਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੇਰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਭਾਈ ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਪਈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਈ ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵੇਖ ਕੇ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਸਮਝ ਗਏ ਕਿ ਹੁਣ ਬਚਣ ਦਾ ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਤੀਜਿਆਂ, ਭਾਈ ਜੋਧਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਬੀਆਰ ਮਾਡਰਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾ ਕੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰ ਇੱਕੋ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹੇ, “ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਕੌਣ ਹੈ?” ਪਰ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਇਹ ਤਿੰਨ ਸਿੰਘ ਅਡੋਲ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਲਹਿਰ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਹਿੰਮਤ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕੇ ਕਿ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਖਾਲਸਾ ਕੌਣ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ, ਸਿੰਘਾਂ ‘ਤੇ ਫਰਜ਼ੀ ਮੁਕੱਦਮੇ ਲਗਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਨਿਰਪੱਖ ਸੁਣਵਾਈ ਜਾਂ ਸਬੂਤ ਦੇ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਰਿਹਾਈ ਅਤੇ ਭੂਮੀਗਤ ਜੀਵਨ
ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਜੋਤ ਅਜੇ ਵੀ ਜਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦੇਰੀ ਦੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਪੰਥਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਹ ਘਰੋਂ ਹੀ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹੇ, ਪਰ ਹੁਣ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਪੁਲਿਸ ਹਰ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੱਡੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ।
ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਜੰਡਿਆਲਾ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਐਸਐਚਓ ਸੂਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਗਹਿਰੀ ਨਫ਼ਰਤ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਐਸਐਚਓ ਸੂਰੀ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਚੌਕਸੀ ਅਤੇ ਚਤੁਰਾਈ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਘਰ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭੱਜ ਗਏ। ਐਸਐਚਓ ਸੂਰੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਵੀ ਚਲਾਈਆਂ, ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਲ ਸਿਪਾਹੀ ਵਾਂਗ ਬਚ ਨਿਕਲੇ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰਨ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।
ਭੂਮੀਗਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦਾ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਲਗਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਡਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸੀ। ਇਸ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ।
ਕਲਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਸਿਰਫ਼ ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਤਾਕਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸਨ ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਹਰ ਸਿੰਘ ਜਾਂ ਸਿੰਘਣੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪਾਲਣ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ।
ਫਰਵਰੀ 1991 ਵਿੱਚ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ, ਨੂੰ ਇੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ। ਇਹ ਪੱਤਰ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਇਸ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਲਿਖਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਚੀਕ ਸੀ ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ੁਲਮ ਸਹਿ ਰਹੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਪੀੜਾ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ
ਜਦੋਂ ਡਾ. ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ, ਤਾਂ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ, ਉਹ ਖਡ਼ਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੱਦਾ ਭਾਈ ਹਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੁਲਤਾਨਵਿੰਡ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਥ ਪ੍ਰਤੀ ਨਿਸ਼ਠਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦੀ ਹੈ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁੱਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਮਿਹਨਤ ਰੰਗ ਲਿਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਏਕਤਾ ਕਾਰਨ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਏਕਤਾ ਤੋਂ ਘਬਰਾਉਣ ਲੱਗੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਇੱਕਮੁੱਠਤਾ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਮਕਸਦ ਸੀ।
ਭਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਤੀਜੇ, ਭਾਈ ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਰਜਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ, ਨੇ ਵੀ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਘਰੋਂ ਹੀ ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਿਆ,
“ਚਾਚਾ ਜੀ, ਕੀ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਆਪਣੀ ਕੀਤੀ ਅਰਦਾਸ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਸਕਦਾ ਹੈ?” ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਨਹੀਂ।” ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਭੂਮੀਗਤ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਾਥ ਦੇਣ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਲਈ ਹੈ।”
ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਗਏ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰ ਲਈ ਹੈ ਤਾਂ ਸੇਵਾ ਕਰੋ, ਪਰ ਯਾਦ ਰੱਖੋ – ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨਾ ਕਰਨਾ,
ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨੀ, ਜਨਤਾ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਪੈਸੇ ਨਾ ਲੈਣੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਬੂਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰਨਾ।” ਭਾਈ ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਭੂਮੀਗਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਾਈ ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਰਜਾ ਅਤੇ ਡਾ. ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਨਿਆਲਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕੰਪਨੀ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।
ਭਾਈ ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਸਰਜਾ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਸਸਕਾਰ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੇ ਅਸਾਲਟ ਰਾਈਫਲਾਂ ਨਾਲ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਿਹਾ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਖੂਬ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਸਦ ਇਸ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਧਾਰੀਵਾਲ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਠਹਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਤੀਬਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਬਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਛੇ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ। ਇਹ ਸ਼ਹੀਦੀ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਆਖਰੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਭਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦਾ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਪਰ ਇਸ ਝਟਕੇ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪੰਥਕ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕਿਆ। ਫਿਰ ਦਸੰਬਰ 1991 ਦੇ ਇੱਕ ਦਿਨ, ਬਿਹਾਰ ਰਾਜ ਦੇ ਜਮਸ਼ੇਦਰ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਮਿਲੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਬਿਹਾਰ ਗਏ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਪੁਲਿਸ ਮੈਨੂੰ ਹੁਣ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦੇਵੇਗੀ, ਇਸ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।” ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ, ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ, ਜੋ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈਆਂ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੰਝੂ ਵਗਦੇ ਵੇਖੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਭਾਉ, ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਨਾ ਰੋਵੋ। ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੋ।”ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਈ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ।
ਫਿਰ ਜਨਵਰੀ 1992 ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਲੈ ਆਈ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਕਈ ਪੰਥਕ ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਉਭਾਰਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਤਸੀਹੇ ਦੇ ਕੇ ਜਾਂ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਮਾਰੇ।
11 ਜਨਵਰੀ 1992 ਨੂੰ, ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਸਟਿਸ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ, ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਗਰੁੱਪ, ਪੇਘਮ ਗਰੁੱਪ, ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ, ਨਵਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬਿੱਟੂ, ਮਾਨ ਦਲ, ਬਾਦਲ ਦਲ, ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਛਾਪੇ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ। ਪੁਲਿਸ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਕੇ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਸਿਮਾ ਰਾਓ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਪੱਤਰ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੱਤਰ ਫਰਵਰੀ 1992 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਪਿਆ ਸੀ, ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ:
“ਅਸੀਂ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਾਂ। ਸਾਡਾ ਨਾਮ ਖਾਲਸਾ ਹੈ। ਹਥੇਲੀ ‘ਤੇ ਸਿਰ ਰੱਖ ਕੇ ਲੜ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜ਼ਿੰਦਾ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਆਰੇ ਨਾਲ ਵੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਾਡੀ ਖੋਪੜੀ ਉਤਾਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਤਸੀਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਕਿਉਂ? ਇਹ ਸਭ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਹਾਂ।” Bhai Baghel Singh Dheriwal
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਤਸ਼ੱਦਦ ਝੱਲਿਆ ਅਤੇ 20 ਜਨਵਰੀ 1992 ਨੂੰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਾਰਨ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪੁਲਿਸ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ, ਇੱਕ ਭਰੇ ਹੋਏ ਟਰੱਕ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਗਗਰਭਾਣੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹਾਦਸੇ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਚੋਟੀ ਦੇ ਖੜਕੂ ਜਰਨੈਲ, ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣਗੀਆਂ। ਇਹ Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪੱਤਰ ਦਾ ਸੰਦਰਭ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਸਿਮਾ ਰਾਓ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ 1992 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਛਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ।
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਕੀਤਾ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਗਰਮ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਰਾਡਾਂ ਪਾਈਆਂ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਬੇਰਹਿਮੀ ਵਾਲੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਚੜ੍ਹਦੀਕਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਕਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਚਾ ਸਿੱਖ ਦਿਖਾਇਆ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਆਈ, 6 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਤਸ਼ੱਦਦ ਝੱਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਕਹੋਗੇ, ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਨੀ ਸਿੰਘ ਜੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹੀਦ ਅੱਜ ਇਸ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹਨ।”
ਸਾਡਾ ਕਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ? ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਧਰਮ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਗਰੀਬਾਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ, ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ 1848 ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਡੋਗਰਾ ਵਰਗੇ ਗੱਦਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। 1947 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਚਲਾਕ ਹਿੰਦੂ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੁਝ ਮੂਰਖ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਫਿਰ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਸਾਡਾ ਧਰਮ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ, ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਧਰਮ ਲਈ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ, “ਪੰਥ ਵਸੈ ਮੇਂ ਉਜਰਾਂ, ਮਾਨ ਚਾਓ ਖਾਨੇਰਾ” ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਸਾਡਾ ਧਰਮ ਅਨਿਆਂ ਅੱਗੇ ਹਾਰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸਾਡਾ ਧਰਮ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸਿਰਾਂ ‘ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੜਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਧਰਮ ਨੇ 1739 ਤੋਂ 1839 ਤੱਕ ਨਾਦਰਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਅਹਿਮਦਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਨਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਹੈ।
ਸਾਡੇ ਧਰਮ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਧਰਮ ਨੇ ਲੁੱਟੀ ਗਈ ਭਾਰਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਣ ਦਿੱਤਾ, ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਅਸੀਂ 12 ਮਿਸਲਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕਜੁੱਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਖਾਲਸਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਅਫਗਾਨ ਪਠਾਣਾਂ ਨੇ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਣ ਦਿੱਤਾ।
ਖਾਲਸਾ ਉਹ ਨਸਲ ਹੈ ਜਿਸਨੇ 80-90% ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਖਾਲਸਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਖਾਲਸਾ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਕਈ ਸਰੂਪਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਲਸਾ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਇਹ ਖਾਲਸਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਮਾਂ ਵਾਂਗ ਰਹਿਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਖਾਲਸਾ ਇਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।
ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂਸਟਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਰ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮਝਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਘਰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਖੁਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੂਨ-ਖਰਾਬੇ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਬੇਰਹਿਮ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਸਾਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣ ਦੇਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ, ਸਿੱਖ, ਗੁਲਾਮਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ। ਸਾਡੇ, ਸਿੱਖਾਂ ਕੋਲ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਈਏ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਇਸਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਾਂ।
ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਬਦ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਧਾਰੀਵਾਲ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਡਰ ਯੋਧੇ ਦੀ ਅਣਕਹੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਰ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣਗੇ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bhai Avtar Singh Sarhali: Fearless KCF Martyr of 1989
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ
1.ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਕੀ ਹੈ?
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
2.ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਧਾਰੀਵਾਲ ਕੌਣ ਸਨ?
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ ਸਿੱਖ ਯੋਧਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਮ ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਯੋਧਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
3.ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ?
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਦਾ ਜਨਮ 1959 ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਧੇਰੀਵਾਲ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।
4.ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ?
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਨੇ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਅਤੇ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
5.ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
Bhai Baghel Singh Dheriwal ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਫਿਰ ਪੰਜਾਬ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਅਤੇ 20 ਜਨਵਰੀ 1992 ਨੂੰ ਤਸ਼ੱਦਦ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਧਾਰੀਵਾਲ ਉਰਫ ਭਾਈ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਯੋਧਾ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#SikhHistory #ShaheedLegacy #PunjabHero #TrueStory #FearlessWarrior #SikhFreedomFighter
