ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ: ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਡਰ ਯੋਧਾ
Shaheed Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਨੇ 1984 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।
ਮੁੱਖ ਭਾਗ
ਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ। ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਟੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਤੋਪਾਂ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਧੰਨ ਆਤਮਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਸ਼ਹੀਦ Bhai Dalbir Singh Abhyassi. ਉਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਯੋਧੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਲਾਈ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਖੂਨ ਨਾਲ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤੀ।
ਇਹ ਲੇਖ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਵੇਰਵਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਲੜਨਾ ਪਿਆ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਸੱਚਾ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਮੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ: Bhai Dalbir Singh Abhyasi
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਦਾ ਜਨਮ ਸਰਦਾਰ ਦੀਦਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧਿਗਾਣਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਲਾਹੌਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਬਰਕੀ ਤੋਂ ਉੱਜੜ ਕੇ ਧਿਗਾਣਾ ਵਿੱਚ ਆ ਵਸਿਆ ਸੀ। ਵੰਡ ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਤੜਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਦੁੱਖ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਜੋਤ ਨੂੰ ਹੋਰ ਚਮਕਾਇਆ।
ਧਿਗਾਣਾ ਦੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਬਚਪਨ ਬੀਤਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਅਧਾਰ ਬਣੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਤਾਰੀਖ 1960 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਹੀ ਤਾਰੀਖ ਦਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੜਕੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਤਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਸੰਭਾਲਣਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਰੰਗਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਬੀਜ ਬੀਜਿਆ। ਇਹ ਬੀਜ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਰੁੱਖ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਫਲਿਆ-ਫੁੱਲਿਆ।
ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਲਚਸਪੀਆਂ
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪਿੰਡ ਧਿਗਾਣਾ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਰੂਪਾਣਾ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਉਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਬੰਦੂਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਅਕਸਰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲਈ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਸ਼ੌਕ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਨਿਖਾਰਿਆ ਕਿ ਉਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਨਿਪੁੰਨ ਯੋਧੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੜ ਸਕੇ। ਸ਼ਿਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ੌਕ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸਾਹਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।
ਉਹ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਦੇ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪਰਖਦੇ। ਇਹ ਗੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਆਏ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜਿੰਦਗੀ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਣ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੀਜ ਸਨ ਜੋ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੇ।
ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ
ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੋੜ ਉਦੋਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਆਏ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਲਹਿਰ ਉੱਠ ਰਹੀ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਸੰਤ ਜੀ ਗੰਗਾ ਨਗਰ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੜਪ ਇੰਨੀ ਤੀਬਰ ਸੀ, ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਗੰਗਾ ਨਗਰ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕੀਤਾ।
ਇਹ ਸਫ਼ਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੈਠੀ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਸਬੂਤ ਸੀ। ਗੰਗਾ ਨਗਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਅੱਗੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ, “ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਇਆ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।” ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਸ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਸੀ। ਸੰਤ ਜੀ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਅਸਲ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਸੰਤ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਅੱਗ ਜਗਾਈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ-ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲੈ ਗਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਉਹ ਪਲ ਸੀ ਜਦੋਂ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਮੰਨ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਲਈ ਜੀਣਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣਾ ਅਤੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ
ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ। ਇਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਜਨਮ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਣ ਨੌਜਵਾਨ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿੱਖ ਬਣਾਇਆ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੋਲ ਦਸਤਾਰ ਸਜਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਲੰਮਾ ਚੋਲਾ ਪਹਿਨਣਾ ਅਤੇ ਕਮਰਕੱਸਾ ਬੰਨ੍ਹਣਾ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਬਾਹਰੀ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਮਿੱਤਰ, ਭਾਈ ਬਲਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਿਖਿਆ,
“ਮੈਂ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹਾਂ, ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿਓ ਕਿ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਨਾ ਆਉਣ। ਮੈਂ ਹੁਣ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਵਾਂਗਾ। ਮੈਂ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕ ਲਿਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਗੋਲ ਦਸਤਾਰ ਸਜਾਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਲੰਮਾ ਚੋਲਾ ਪਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਕਮਰਕੱਸਾ ਬੰਨ੍ਹਦਾ ਹਾਂ।”
ਇਸ ਚਿੱਠੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਸਾਫ਼ ਝਲਕਦੀ ਸੀ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨ ਦਾ ਕੋਈ ਇਰਾਦਾ ਨਹੀਂ। ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਅਭਿਆਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਲਗਾਤਾਰ 18 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਇਸ ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਤਪੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਅਭਿਆਸੀ” ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਉੱਚਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ।
ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਢਾਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ ਸਿਮਰਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਸਗੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਕਥਾਵਾਚਕ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਢੀਗਾਣਾ ਆਉਂਦੇ, ਉਹ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਾਕਤ ਸੀ, ਜੋ ਸੁਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਵਾਈਆਂ
ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦਾ ਕਤਲ
1980 ਵਿੱਚ, ਗੁਰਬਚਨਾ ਨਰਕਧਾਰੀ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਧਿਗਾਣਾ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਆਏ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਪੁਲਿਸ ਆਵੇ ਤਾਂ ਡਰਨਾ ਨਹੀਂ। ਬੱਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿਓ ਕਿ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜਥੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ।” ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਿਸ ਗੁਰਬਚਨਾ ਨਰਕਧਾਰੀ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਧਿਗਾਣਾ ਪਹੁੰਚੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਕਿ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਜਥੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਿਸ ਮੁੜ ਕੇ ਧਿਗਾਣਾ ਨਹੀਂ ਆਈ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਏ। 9 ਸਤੰਬਰ 1981 ਨੂੰ, ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਨਛੱਤਰ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ, ਭਾਈ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਸਿੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਲਿਖਤਾਂ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਕਤਲ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੱਲ ਰਹੀ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਸੀ।
ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਨਛੱਤਰ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਪਰ ਭਾਈ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਅਤੇ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹਾਲਾਤ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋਣ ਤੱਕ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਆਏ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਭਾਈ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੱਕ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੇ। ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾ ਲਿਆ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਉਹ ਕਾਲੀਆਂ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਨੂੰ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸੰਤ ਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।
ਹੋਰ ਮੁੱਖ ਕਾਰਵਾਈਆਂ
12 ਮਈ 1984 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ‘ਤੇ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਜਥੇ ਦੇ ਕੁਝ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਸੰਤ ਜੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜਗ੍ਹਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋਣ। ਉਹ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਰੇਡੀਓ ‘ਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸੁਣਨ ਲਈ ਭੇਜ ਰਹੇ ਸਨ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓ ‘ਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸਨ।
ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਉਡੀਕ ਖ਼ਤਮ ਹੋਈ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਰੇਡੀਓ ‘ਤੇ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣ ਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਛਾ ਗਈ। “ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ, ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ” ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਗੂੰਜ ਉੱਠੇ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜੀ ਨੂੰ ਦੱਸਣ ਲਈ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਉੱਪਰ ਆ ਗਏ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ, ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਲੈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ, ਤੂੰ ਬਾਪ ਨੂੰ ਨਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਸੀ, ਹੁਣ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਨਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।” ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਮੈਂ ਤਾਂ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਦੌੜ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਾ ਦਿੱਤੀ।”
ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੀ ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ (ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰ) ਦੇ ਕਤਲ ਦੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜਥੇ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦੇ ਕਤਲ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਦਾ ਕਤਲ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਜਵਾਬ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਸਾਹਸ ਦੀਆਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ।
ਇੱਕ ਵਾਰ, Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਭਾਈ ਬਲਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨਾਨਕ ਨਿਵਾਸ ਆਏ ਅਤੇ ਜਥੇ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਉਹ (ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ) ਬਹੁਤ ਉੱਚੇ ਜਜ਼ਬੇ ਵਾਲਾ ਸਿੰਘ ਹੈ। ਉਹ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਤੋਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਅਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਖੋਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।” ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
1984 ਦਾ ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ
ਤਿਆਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ
ਜਲਦੀ ਹੀ, ਉਹ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਲਈ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨੇ Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹੋਰ ਸਿੰਘਾਂ-ਸਿੰਘਣੀਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੀਰ ਵਾਂਗ ਚੁੱਭਿਆ। 1984 ਦੇ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਸੀ।
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਾਉਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਲੜਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਭੂਮੀ ਤਲ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। 6 ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਭਾਰਤੀ ਟੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਤੋਪਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦਿਨ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਹਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਿੰਘਣੀ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸੀ।
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੰਕਰ ਤੋਂ ਮਸ਼ੀਨ ਗੰਨਾਂ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬਾ ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੌਂਸਲੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਡੋਲਾ ਸਕੀਆਂ। ਇਹ ਲੜਾਈ ਸਿਰਫ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸੀ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਤੱਕ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦੂਕ ਸੀ, ਪਰ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਸੀ।
ਸ਼ਹਾਦਤ
6 ਜੂਨ 1984 ਨੂੰ, Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਸਦਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਵਹਿ ਗਿਆ, ਜੋ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅਧਿਆਏ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਸਿੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਕੇ ਰਹੇਗਾ।
ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਅਮਿੱਟ ਛਾਪ ਛੱਡੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਇੱਕ ਜਿਉਂਦਾ ਸਬੂਤ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਧਰਮ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। 1984 ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਿੱਖ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਣ ਲੱਗੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੱਚੇ ਸ਼ਹੀਦ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ।
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਲਹਿਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮੰਗ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਣ ਦੀ ਲੜਾਈ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨ ਨੇ ਇਸ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਤਾਕਤ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਅੱਗ ਲਾਈ, ਜੋ ਅੱਜ ਤੱਕ ਸੁੱਤੀ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਜੋਤ ਬਣੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਗੱਲ ਹੈ।
ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ, ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਧਿਗਾਣਾ, ਜੋ ਕਦੇ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਣ ਪਿੰਡ ਸੀ, ਅੱਜ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਧਿਗਾਣਾ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ (ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ) ‘ਤੇ ਮਾਣ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਧਿਗਾਣਾ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।” ਇਹ ਸੱਚ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਧਿਗਾਣਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪਛਾਣ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਜਿਉਂਦੀ ਰਹੇਗੀ।
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਥਾਵਾਂ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚ ਅਤੇ ਹੱਕ ਲਈ ਲੜਨਾ ਕੋਈ ਆਸਾਨ ਰਾਹ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਹ ਰਾਹ ਚੁਣਨਾ ਹੀ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਅਸਲ ਪਹਿਚਾਣ ਹੈ। Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਿਰਫ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਹਰ ਉਸ ਸਿੱਖ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਲਈ ਜੀਣਾ ਅਤੇ ਮਰਨਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਮਾਪਤੀ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਕਿ ਸੱਚਾ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪੰਥ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਵਹਿ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈ।
Bhai Dalbir Singh Abhyassi ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲੀਏ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਹ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਲੜਾਈ ਔਖੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਲੜਾਈ ਲੜਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Shaheed Bhai Charanjit Singh Channi (ਸ਼ਹੀਦ ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਨੀ)
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
- ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ ਕੌਣ ਸਨ?
ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਯੋਧਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 1984 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਿਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। - ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਅਭਿਆਸੀ” ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਅਭਿਆਸੀ” ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ 18 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। - ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁੱਖ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 9 ਸਤੰਬਰ 1981 ਨੂੰ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਰਾਇਣ ਦੇ ਕਤਲ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। - ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 6 ਜੂਨ 1984 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। - ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ‘ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪਿਆ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਭਿਆਸੀ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#SikhHistory #ShaheedLegacy #PunjabHero #TrueStory #1984Remembered #FearlessMartyr #SikhStruggle
