Janak Raj Gandhi – ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਯੋਧਾ ਦੀ ਸੱਚੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਪਣਾ ਕੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਗਾਥਾ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦਾ ਨਾਮ
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦਾ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਹਾਦਰ ਸਪੂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਗਾਈ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਇਸ ਯੋਧੇ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਾਈ ਲੜੀ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦਾ ਜਨਮ 2 ਅਕਤੂਬਰ 1972 ਨੂੰ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਕੋਈ ਸਾਧਾਰਨ ਇਤਫਾਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਉਸੇ ਦਿਨ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਜਿਸ ਦਿਨ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ‘ਗਾਂਧੀ’ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਰਾਹ ਅਪਣਾਇਆ, ਉੱਥੇ Janak Raj Gandhi ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ ਅਤੇ ਸਸਤਰ ਧਾਰਣ ਕੀਤਾ।
ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਪੰਡਿਤ ਰਾਮ ਨਾਥ ਸੀ, ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਤਾ ਸੁਮਿਤਰਾ ਦੇਵੀ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਜਸਵੰਤ ਰਾਣੀ ਅਤੇ ਸ਼ਸ਼ੀ ਕਾਂਤਾ, ਦੋ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਇੰਦਰ ਪਾਲ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਕੁਮਾਰ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਰਮਨ ਕੁਮਾਰ ਸੀ। ਮੂਲ ਰੂਪ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੰਘਣਾ ਸੀ ਜੋ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਝੱਬiਲ ਰੋਡ ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਪਿੰਡ ਹਰਦੋ ਖਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆ ਗਿਆ।
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਹੋਈ ਸੀ। ਰੰਗ ਰੂਪ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਉਹ ਗੋਰਾ ਸੀ, ਕੱਦ ਮੱਧਮ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸਰੀਰ ਬਲਵਾਨ ਅਤੇ ਐਥਲੈਟਿਕ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਬਾਹਰੀ ਗੁਣ ਸਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਉਸਦੇ ਮਨ ਦੀ ਸੁੱਚਤਾ ਅਤੇ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਲਗਨ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਹਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਸੀ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੀ।
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨਾਲ ਪਰਿਚਾਇ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋੜ ਉਦੋਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਪਿੰਡ ਹਰਦੋ ਖਾਨਪੁਰ ਦੇ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੀ ਜੋ ਸਿੱਖ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਸਿੱਖ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਗੂੜ੍ਹੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਹੋ ਗਈ। ਦੋਵੇਂ ਨੌਜਵਾਨ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਗੂੜ੍ਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੇ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਤੋਂ ਰੁਝੇਵਾਨ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਿੱਖਿਆਵਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ, ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਜਗਾਈ। ਉਸਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਰਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਤਰੀਕਾ ਸੀ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੱਚੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਉਸਨੇ ਸ਼ੇਵਿੰਗ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲ ਰੱਖਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੇ ਬਾਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਪਰ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਸਭਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਹਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਉਸਦੇ ਮਨ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਸੀ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਵੱਲ ਮੋੜ
ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਹਮਲਾ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਉੱਤੇ ਫੌਜੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਇਸ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ 1 ਤੋਂ 10 ਜੂਨ 1984 ਤੱਕ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਮਕਸਦ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣਾ ਸੀ।
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਸਦਮਾ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਪੂਰੇ ਜ਼ੋਰਾਂ ਤੇ ਸੀ, ਤਾਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਵੀ ਇਸ ਮਹਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਸੀ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਿਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਦੋ ਸਿੱਖ ਬਾਡੀਗਾਰਡਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭਿਆਨਕ ਦੰਗੇ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸ ਵਰਗੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪ ਹੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਨਾਲ ਜੁੜਾਵ
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਨੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (ਕੇ.ਸੀ.ਐਫ) ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ। ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਗਸਤ 1986 ਵਿੱਚ ਪੰਥਿਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਛਹਿਰੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਸੀ। 1983 ਤੋਂ 1986 ਤੱਕ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾਬੱਧ ਹਮਲੇ, ਹਥਿਆਰ ਖੋਹਣੇ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਲੁੱਟਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ।
ਕੇ.ਸੀ.ਐਫ ਦੀ ਤਿੰਨ ਪਰਤਾਂ ਵਾਲੀ ਲੜੀਵਾਰ ਬਣਤਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਥਿਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਤੀਜੀ ਪਰਤ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (ਏ.ਆਈ.ਐੱਸ.ਐੱਸ.ਐੱਫ) ਦੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਤੋਂ ਬਣਦੀ ਸੀ। ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਉਸਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਸਮਰਪਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਗਹਿਰੀ ਲਗਨ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਹੋਰ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਸਥਾਨ ਦਿਵਾਇਆ।
ਮਈ 1988 ਵਿੱਚ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੈਕ ਥੰਡਰ ਦੌਰਾਨ ਕੇ.ਸੀ.ਐਫ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ, ਜਦੋਂ ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ‘ਜਨਰਲ’ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 12 ਜੁਲਾਈ 1988 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਲਾਭ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਵਸਨ ਸਿੰਘ ਜ਼ੱਫਰਵਾਲ, ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਵਾਰ ਅਤੇ ਗੁਰਜੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਗਈ।
ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਦਿਨ
1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਮਿਲਟੈਂਟਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨਿਰੰਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸ ਵਰਗੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਦਾਅ ‘ਤੇ ਲਗਾਈਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਤ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸੰਤ-ਸਿਪਾਹੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ ਨੂੰ ਜੀਉਂਦਾ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ।
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮਿਲਟੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੋਰਟਾਰ, ਏ.ਕੇ-47 ਰਾਈਫਲਾਂ, ਗ੍ਰਨੇਡ ਅਤੇ ਸਟੈਨ ਗਨਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਕੇ.ਸੀ.ਐਫ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਸਿੱਖਾਂ, ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਸ਼ਸਤਰ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ (ਸੀ.ਏ.ਪੀ.ਐਫ) ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਅਗਵਾਈ ਦੀ ਬਣਤਰ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਟੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ‘ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ’ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਖਾਸ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲਦੇ ਸਨ।
ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਬਲੀਦਾਨ
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਗ਼ੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਹੱਤਿਆ 15 ਤੋਂ 19 ਜੂਨ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਉਮਰ 20-21 ਸਾਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਹਰਦੋ ਖਾਨਪੁਰ, ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ 5 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਅਗਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਗਵਾਹ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਸਨ।
ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਨੇ ਮਿਲਟੈਂਸੀ ਇਸ ਲਈ ਅਪਣਾਈ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਮੈਂਬਰ ਜਾਂ ਮਿੱਤਰ ਨਾਲ ਜ਼ੁਲਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਰਾਹ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤਿਗਤ ਲਾਭ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਨਿਆਇਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਪਾਅ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਦਲੇ ਦੇ ਡਰ, ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ ਇਸਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਫੰਡਾਂ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ।
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਸਦਮੇ ਕਾਰਨ ਮਰ ਗਏ, ਕੁਝ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਗਏ, ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਗ਼ਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਮੁਆਵਜ਼ਾ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਉਸਦਾ ਸਰੀਰ ਕਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ, ਜੋ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਗ਼ੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਅਨੋਖੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਕਿਵੇਂ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੀਆਂ ਬੰਦਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਸਭ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਮਨ ਵਿੱਚ ਸਮੇਟਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ। ਉਸਦੀ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਸਿਰਫ਼ ਨਾਮਮਾਤਰ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਇਸਦੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤੱਕ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ “ਨਾ ਕੋ ਹਿੰਦੂ ਨਾ ਮੁਸਲਮਾਨ” ਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਕੋਈ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਨੇ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਮਝਿਆ ਸਗੋਂ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰਿਆ ਵੀ। ਉਸਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਅਪੀਲ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਸੰਦਰਭ
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ 1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵੱਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। 1973 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਮਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਸੀ। ਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਮਤੇ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਜੁਲਾਈ 1982 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਰਚੰਦ ਸਿੰਘ ਲੋਂਗੋਵਾਲ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੂੰ, ਜਿਸਦੀ ਅਥਾਰਿਟੀਆਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲੈਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਤ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸੋਚੇ-ਸਮਝੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਲਰ ਸਕੁਐਡ ਬਣਾਏ ਸਨ।
1 ਜੂਨ 1984 ਨੂੰ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਿਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਫੌਜ ਨੂੰ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਭਰ ਦੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਮੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਤੇ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਹਿਰਾ ਸਦਮਾ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਤੇ ਹਮਲਾ ਸਮਝਿਆ। ਫੌਜੀ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਸਮਝਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਚੀਨੀ ਰਾਕੇਟ-ਪ੍ਰੋਪੈਲਡ ਗ੍ਰਨੇਡ ਲਾਂਚਰ ਅਤੇ ਬਖ਼ਤਰਬੰਦ ਗਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਭੇਦਣ ਵਾਲਾ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਸੀ। ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਬਲਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਕੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਤੇ ਅਸਫਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਟੈਂਕਾਂ, ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ ਅਤੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਸਮੇਤ ਭਾਰੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ।
ਇਸ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਫੌਜ ਨੇ ਕਈ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਫਸੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਢਾਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅੰਦਰ ਨਾਗਰਿਕ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਦਿਨ, ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣਗੇ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੌਰ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਮਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਭੇਦ-ਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਬਣਨ ਤੱਕ ਦਾ ਉਸਦਾ ਸਫ਼ਰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਸਮੇਟਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਉਸਦੀ ਮਿਸਾਲ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸਿਰਫ਼ ਜਨਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਚੇਤਨ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਸ਼ਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਮਝਿਆ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਾਇਆ।
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮਿਸਾਲਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ। ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਵਰਗੇ ਮਹਾਨ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਭੇਦ-ਭਾਵ ਅਤੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ ਸੀ। ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਬਨਾਰਸ ਦੀ ਪ੍ਰੋਹਿਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਾਏ ਗਏ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸਮੇਂ ਬਨਾਰਸ ਛੱਡ ਕੇ ਮਗਹਰ ਚਲੇ ਗਏ, ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾ ਸਕਣ ਕਿ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਮਗਹਰ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਤੋਂ ਨਰਕ ਵਾਲੀ ਸੋਚ ਮਿਥਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ Bhai Sarabjit Singh Mini Baba: ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦਾ ਅਮਰ ਯੋਧਾ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQ)
1. ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਗਾਂਧੀ ਕੌਣ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਨੌਜਵਾਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਪਣਾ ਕੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਉਸਦਾ ਜਨਮ 2 ਅਕਤੂਬਰ 1972 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ।
2. ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਕਿਉਂ ਅਪਣਾਇਆ?
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਨੇ ਪਿੰਡ ਹਰਦੋ ਖਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਿਆ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।
3. ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਕੀ ਸੀ?
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (ਕੇ.ਸੀ.ਐਫ) ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਮਿਲਟੈਂਟ ਸੰਗਠਨ ਸੀ ਜੋ ਅਗਸਤ 1986 ਵਿੱਚ ਪੰਥਿਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
4. ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਕਦੋਂ ਹੋਈ?
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਗ਼ੈਰ-ਨਿਆਇਕ ਹੱਤਿਆ 15 ਤੋਂ 19 ਜੂਨ 1992 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ 5 ਅਪ੍ਰੈਲ 1991 ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
5. ਉਸਦੀ ਮਿਸਾਲ ਤੋਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼: ਇੱਕ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਨਹਿਰੀ ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਰਬਵਿਆਪਕ ਅਪੀਲ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਕਤੀ ਬਾਰੇ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਨਿਸ਼ਠਾ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ। ਉਸਦੀ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਮਨ ਵਿੱਚ ਸਮੇਟਣ ਦੀ ਅਦੁੱਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ।
ਭਾਈ Janak Raj Gandhi ਦਾ ਬਲੀਦਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਉਸ ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਸੀ ਜੋ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਜਦੋਂ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੱਚੇ ਸਿੱਖ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਤੱਕ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਮਿਸਾਲ ਹੈ ਜੋ ਸੱਚਾਈ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਗਰਿਮਾ ਦੇ ਲਈ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜਨਕ ਰਾਜ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਪਹਿਚਾਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਦਰਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਇਨਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹੇਗੀ, ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੀ ਰਹੇਗੀ ਕਿ ਸੱਚ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੇਵਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਅਸਲ ਸੰਦੇਸ਼ ਸੇਵਾ, ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵਿੱਚ ਹੈ।
