ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਘੁੱਕ: ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਅਣਖੀ ਯੋਧੇ ਦੀ ਅਮਰ ਗਾਥਾ
ਕੌਮੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸੂਰਬੀਰ ਯੋਧੇ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਦੀ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਗਾਥਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਿਭਾਉਂਦਿਆਂ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝਦਿਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk: ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਰੰਭੇ ਗਏ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਸਵੈਮਾਣ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ, ਅਨੇਕਾਂ ਸੂਰਬੀਰ ਯੋਧਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਵਾਏ। ਇਹ ਉਹ ਯੋਧੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਹਕੂਮਤ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਨਾਲੋਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਸ਼ਮ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ।
ਇਹਨਾਂ ਦੁਰਲੱਭ ਹੀਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚਮਕਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਸਨ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਮਾਣ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮੁੱਕ ਸੋਮਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਸਿਦਕ, ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਗੈਰਤ ਦੇ ਸਹੀ ਮਾਇਨੇ ਸਮਝਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਰੰਭ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਲਗਾਅ
ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਦਾ ਜਨਮ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਗਰ ਸੁਰਸਿੰਘ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਵਸੇ ਪਿੰਡ ਮਾਹਣਾ ਮੱਲੀਆਂ ਵਿਖੇ, ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਧਰਮੀ ਮਾਤਾ ਗੁਰਬਚਨ ਕੌਰ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਚੀਆਂ ਵਾਲਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਪ੍ਰਤੀ ਅਥਾਹ ਸ਼ਰਧਾ ਦੀ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੀ ਸੀ।
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਪੰਜ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਦੇ ਭਰੇ-ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ‘ਘੁੱਕ’ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਨਾਮ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿਲਾਪੜਾ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਬੁਲਾਉਣਾ, ਵੱਡਿਆਂ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਛੋਟਿਆਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦਾ ਖਾਸਾ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਸੇ ਪਿਆਰ ਭਰੇ ਅਤੇ ਨਿਮਰ ਸੁਭਾਅ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਲੋਕ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਨੇਹ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਝੁਕਾਅ
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪੰਜਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਤਰਖਾਣ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਵਟਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਇਮਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਸਨ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਕਿਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।
ਇਹ ਉਹ ਦੌਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੀਵਾਨ ਸੁਣਨ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਲਹਿਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣਨ ਲਈ ਜਾਣ ਲੱਗੇ।
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮਨ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ, ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਨ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਤ ਜੀ ਉਹੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਜੋ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸੀ। ਇਸ ਸਾਂਝ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਆਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਕਈ-ਕਈ ਦਿਨ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਰਹਿਤ-ਮਰਯਾਦਾ ਨੂੰ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਬਣ ਗਏ ਜੋ ਆਪਣੇ ਨਿਤਨੇਮ ਅਤੇ ਬਾਣੀ ਨਾਲ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।
੧੯੮੪ ਦਾ ਘੱਲੂਘਾਰਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਮੁੱਢ
ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ
ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ, ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ‘ਤੇ ਤੋਪਾਂ ਅਤੇ ਟੈਂਕਾਂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਜਿਸਨੂੰ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ’ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸਵੈਮਾਣ ਅਤੇ ਗੈਰਤ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਥਾਰਟੀ, ਨੂੰ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖ ਮਰਦ, ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣ ਆਏ ਸਨ, ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਇੱਕ ਨਾ ਭੁੱਲਣਯੋਗ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਹਰ ਸਿੱਖ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਨੂੰ ਵਲੂੰਧਰ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਦੋ ਸੂਰਬੀਰ ਯੋਧਿਆਂ, ਭਾਈ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ, ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਣੀ ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਸੋਧ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਗੈਰਤ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿ ‘ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ, ਬੋਕਾਰੋ, ਕਾਨਪੁਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਵੱਡੇ-ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਸਾੜਿਆ ਗਿਆ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਬੇਪਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ-ਬਾਰ ਲੁੱਟ ਲਏ ਗਏ। ਇਸ ਸਰਕਾਰੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਹੋਏ ਕਤਲੇਆਮ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਹ ਦੀ ਅੱਗ ਭੜਕਾ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਨ, ਮਾਲ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕਣਾ ਹੀ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਬਚਿਆ ਹੈ।
ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ
ਇਹਨਾਂ ਦੁਖਦਾਈ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ, 1986 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਸੱਦਿਆ। ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਹੁਣ ਆਪਣਾ ਵੱਖਰਾ ਘਰ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ, ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਗੇ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ, ਹੋਰ ਜੁਝਾਰੂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਗਈ, ਜਿਸਦਾ ਮਕਸਦ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਘੁੱਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਕੌਮ ਲਈ ਮਰ-ਮਿਟਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਚੰਡ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਝਿਜਕ ਦੇ, ਭਾਈ ਮਨਬੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇੜੂ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਦਰਜ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਤੁਰ ਪਏ।
ਖਾੜਕੂ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਜੁਝਾਰੂ ਕਾਰਨਾਮੇ
ਏਰੀਆ ਕਮਾਂਡਰ ਵਜੋਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ
ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਐਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਸੂਝ-ਬੂਝ ਅਤੇ ਕੌਮ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ, ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੇ ਉੱਚ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਏਰੀਆ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ।
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਬੜੀ ਤਨਦੇਹੀ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਵਰਗੇ ਹੀ ਨਿਡਰ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰ ਯੋਧੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੜਦਿਆਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ ਪੀਤਾ। ਇਹਨਾਂ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗੱਗੋਬੂਆ, ਭਾਈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਂਡਾ, ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਗਾਮਾ ਵਰਗੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕੌਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖੇਗੀ।
ਬੁਚਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਘਟਨਾ: ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਡਰ ਕੇ ਭੱਜ ਗਈ
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਖੌਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਦਰ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਕਿ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਕਤਰਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਬੁਚਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਦੋ ਹੋਰ ਸਾਥੀ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਬੁੱਚੜ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਕਿਸੇ ਮੁਖਬਰ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਸਥਾਨਕ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਸੂਚਨਾ ਮਿਲਦਿਆਂ ਹੀ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਟੁਕੜੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਅੰਦਰ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜਥਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਪਈ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਮੌਤ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਹੈ।
ਕਈ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲੈਂਦੇ ਰਹੇ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਖੀਰ, ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਡਰੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤਿਆਂ ਉੱਥੋਂ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ ਖਿਸਕ ਜਾਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੀ ਭਲਾਈ ਸਮਝੀ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਦਾ ਜਿਉਂਦਾ-ਜਾਗਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਮਨੋਬਲ ਨੂੰ ਤੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਅੰਤਿਮ ਮੁਕਾਬਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਜਾਮ
ਆਖਰੀ ਸਫ਼ਰ: ਸੁਰਸਿੰਘ ਤੋਂ ਮੰਨਾਂ ਮੱਲੀਆਂ ਤੱਕ
ਦਸੰਬਰ 1990 ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਫ਼ਤਾ ਸੀ। ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ. ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੁਰਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਭਿਣਕ ਲੱਗ ਗਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਪਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਲ ਦੋ ਹੋਰ ਜੁਝਾਰੂ ਯੋਧੇ, ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਪਹੂਵਿੰਡ ਅਤੇ ਭਾਈ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੱਲ, ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਉਲਝਾਉਣ ਲਈ ਸੁਰਸਿੰਘ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਮੰਨਾਂ ਮੱਲੀਆਂ ਵੱਲ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਬਿਹਤਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਮੰਨਾਂ ਮੱਲੀਆਂ ਪਹੁੰਚ ਕੇ, ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਬਣੇ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਮਕਾਨ ਵਿੱਚ ਮੋਰਚੇ ਸੰਭਾਲ ਲਏ।
ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਵਸਨੀਕ ਨੇ, ਜਿਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਬੇਅੰਤ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਸੀ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਿੰਮਤ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਬਾਹਰੋਂ ਉਸ ਘਰ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਤਾਲਾ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਇਹ ਸ਼ੱਕ ਨਾ ਪਵੇ ਕਿ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੋਈ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹਮਾਇਤ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।
ਜੰਗ ਦਾ ਆਗਾਜ਼ ਅਤੇ ਥਾਣੇਦਾਰ ਦੀ ਮੌਤ
ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਕਿ ਸਿੰਘ ਮੰਨਾਂ ਮੱਲੀਆਂ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅੰਦਰ ਮੋਰਚਾ ਲਈ ਬੈਠੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਵੀ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ‘ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ, ਸਤਿ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ’ ਦੇ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਆਕਾਸ਼ ਗੂੰਜਾ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ, ਭਿੱਖੀਵਿੰਡ ਥਾਣੇ ਦਾ ਇੱਕ ਬਦਨਾਮ ਥਾਣੇਦਾਰ, ਜਸਬੀਰ ਸਿਓ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਨੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਉਹ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਲੱਗੇ ਤਾਲੇ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਪਰ ਉਹ ਅੰਦਰੋਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਾਲਟ ਰਾਈਫਲਾਂ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚ ਨਾ ਸਕਿਆ। ਗੋਲੀਆਂ ਲੱਗਦਿਆਂ ਹੀ ਉਹ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਢੇਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਪਣੇ ਥਾਣੇਦਾਰ ਨੂੰ ਮਰਦਾ ਦੇਖ ਕੇ, ਬਾਕੀ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਪਸਤ ਹੋ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੀ। ਡਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਬੀ.ਐਸ.ਐਫ. ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਘਿਨਾਉਣੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ।
ਮਨੁੱਖੀ ਢਾਲ ਅਤੇ ਅਗਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਕਾਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਢਾਲ (Human Shield) ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਕਰਕੇ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸਰਕਾਰੀ ਗੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਟਰੋਲ ਕੱਢ ਕੇ ਘਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਜਦੋਂ ਜੀਪਾਂ ਦਾ ਪੈਟਰੋਲ ਘੱਟ ਪੈ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਹੋਰ ਪੈਟਰੋਲ ਮੰਗਵਾਇਆ।
ਆਪਣੀ ਇਸ ਜ਼ਾਲਮਾਨਾ ਯੋਜਨਾ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦਿਆਂ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਫੋਰਸਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਕਰਕੇ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘ ਮੋਰਚਾ ਲਾਈ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸਿਓਂ ਘਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸਪੂਤਾਂ ਨੇ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ।
ਉਹ ਅੰਤਿਮ ਸਾਹ ਤੱਕ, ਆਖਰੀ ਗੋਲੀ ਤੱਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਰਹੇ। ਜਦੋਂ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਪਟਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਲਾਮੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਉਣਾ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਗਨੀ ਨੂੰ ਚੁੰਮਦਿਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਸਦਾ ਲਈ ਅਮਰ ਕਰ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੀ ਯਾਦ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਵਸ ਗਈ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ: ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਕਹਿਰ ਅਤੇ ਅਮਰ ਵਿਰਾਸਤ
ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ
ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਰਾਜ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜ਼ੁਲਮ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੰਮ ਲਈ ਕੋਈ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਤਿੰਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਨੂੰ ਸੀ.ਆਰ.ਪੀ.ਐਫ. ਦੇ ਟਰੱਕ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਵਾਂਗ, ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਜੁਝਾਰੂ ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਵੀ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਵਿਖੇ ਭਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਘੇਰੇ ਹੇਠ, ਗੁਪਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਤੱਕ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੌਂਪੀਆਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਯਾਦਗਾਰ ਨਾ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਜਿਹੜੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਤੰਗ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਕੇ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਸਹੀ ਤਰੀਕ ਸਿਰਫ ਪੁਲਿਸ ਐਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲਗਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ।
ਪਰਿਵਾਰ ‘ਤੇ ਅਸਹਿ ਤਸ਼ੱਦਦ
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਜ਼ੁਲਮ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਤੰਗ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਅਕਹਿ ਤਸ਼ੱਦਦ ਢਾਹਿਆ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਅਕਸਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹਥਿਆਰ ਨਾ ਮਿਲਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ 10-10 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਰਦੇ। ਉਸ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅੱਜ ਵੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਰਦਨਾਕ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਅੰਤਿਮ ਸਿਜਦਾ
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਉਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਅਣਖ, ਗੈਰਤ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸੂਰਬੀਰ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਭੈਅ ਵਿੱਚ ਜਿਉਣਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਕਦੇ ਪ੍ਰਵਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੈ।
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਘੁੱਕ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਕੌਮ ਦੇ ਲੇਖੇ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੰਨਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਵਾ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਜਿਉਂਦੀ ਹੈ, ਭਾਈ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਘੁੱਕ ਵਰਗੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਪੂਰਨਿਆਂ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈਂਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ੁਲਮ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਨਾਲੋਂ, ਸਵੈਮਾਣ ਲਈ ਮਰ ਮਿਟਣਾ ਹਜ਼ਾਰ ਦਰਜੇ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ Shaheed Bhai Iqbal Singh Babbar (1964–1988)
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
1: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਕੌਣ ਸਨ?
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਮੰਨਾਂ ਮੱਲੀਆਂ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਨ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਜੁਝਾਰੂ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਏਰੀਆ ਕਮਾਂਡਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1980-90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।
2: ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲੀ?
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਖਾਲਸਾ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲੀ। ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਘੱਲੂਘਾਰੇ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਸਿੱਖ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੌਮ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
3: ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਕਿਸ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੀ?
ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ (KCF) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਥੇਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਏਰੀਆ ਕਮਾਂਡਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
4: ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ?
ਦਸੰਬਰ 1990 ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਮੰਨਾਂ ਮੱਲੀਆਂ ਵਿਖੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਹੋਏ ਇੱਕ ਲੰਮੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਸ ਘਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋ ਸਾਥੀਆਂ ਸਮੇਤ ਮੋਰਚਾ ਲਾਈ ਬੈਠੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅੰਤਿਮ ਸਾਹ ਤੱਕ ਲੜਦਿਆਂ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਇਆ।
5: ਭਾਈ Jassa Singh Ghuk ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੀ ਹੋਇਆ?
ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਗੁਪਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਵਿਖੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਅਸਥੀਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪੁਲਿਸ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਘੁੱਕ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
#SikhHistory #KhalistanCommandoForce #ShaheedJassaSingh #PunjabMartyrs #NeverForget1984 #SikhStruggle #TrueWarrior
