ਸ਼ਹੀਦ Bhai Sarabjit Singh Mini Baba: ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦਾ ਅਮਰ ਯੋਧਾ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ – ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਬਾਬਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜੀਵਨੀ, ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਸ਼ਹੀਦ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਦੁਖਦਾਈ ਦੌਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਧਿਆਇ ਹੈ। 4 ਫਰਵਰੀ 1968 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਤੇੜਾ ਕਲਾਂ, ਤਹਿਸੀਲ ਅਜਨਾਲਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਇਸ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ ਖਾਲਿਸਤਾਨ (BTFK) ਦੇ ਬੈਨਰ ਹੇਠ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਗਾਈ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 1984 ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੱਚਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਗਾਮੀ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ।
Bhai Sarabjit Singh ਦਾ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜਨਮ ਮਾਤਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਛੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ Bhai Sarabjit Singh (ਸ਼ਹੀਦ), ਭਾਈ ਕਨਵਲਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਬੀਬੀ ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ, ਬੀਬੀ ਹਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਭਾਈ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਤੇੜਾ ਕਲਾਂ ਪਿੰਡ, ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 35 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਅਤੇ ਅਜਨਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਵਸਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਮੂਲ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜੀਉਂਦੇ ਜੀ ਅਪਨਾਇਆ ਸੀ।
Bhai Sarabjit Singh ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ (ਕਿਆਮਪੁਰਾ) ਤੋਂ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਸਕੂਲੀ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਉਸਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਗਿਆਨੀ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮੱਲੂਨਾਂਗਲ ਨਾਲ ਹੋਈ ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਤਾਲੀਮ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਨੌਜਵਾਨ Bhai Sarabjit Singh ਨੇ ਸਿਖੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਪਨਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਤੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਥਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਿਤਨੇਮ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਯਾਦ ਕਰ ਲਈਆਂ। ਉਸਨੇ ਪੰਜ ਗ੍ਰੰਥੀ ਪੋਥੀ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ, ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ, ਸ੍ਰੀ ਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸੂਰਜ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧ ਸੰਥਿਆ ਅਤੇ ਕਥਾ ਵੀ ਸਿੱਖੀ। ਇਸ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਦਿਆ ਨੇ ਉਸਦੀ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਮਿਠਾਸ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਚਰਣ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ‘ਬਾਬਾ ਜੀ’ ਜਾਂ ‘ਜਥੇਦਾਰ ਜੀ’ ਕਹਿ ਕੇ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਲੱਗੇ।
ਧਰਮਿਕ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ
ਦੁਨਿਆਵੀ ਅਤੇ ਧਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ Bhai Sarabjit Singh ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਸਥਿਤ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼, ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਹੁਕਮ ਤੇ ਕਲਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗੂੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਸਮਝਿਆ।
1988 ਵਿੱਚ Bhai Sarabjit Singh ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਤੇੜਾ ਕਲਾਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਸਿਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਉਹ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਰਾਗਲ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਧਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ। ਜਨਵਰੀ 1989 ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਵਾਕਿਆ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਕਿਸੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੌਰਾਨ Bhai Sarabjit Singh ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਵਕਤ ਸਪੀਕਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਸੁਰੀਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਉਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਜਹੂਜਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ।
ਜਹੂਜਾਰੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ
1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਮਿਲਿਟੈਂਸੀ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। 1984 ਵਿੱਚ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਅਤੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ ਨੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗੁੱਸਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਣੋਚਾਹਲ ਨੇ 1984 ਵਿੱਚ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ ਖਾਲਿਸਤਾਨ (BTFK) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਅਲਗਤਾਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਾਮਕ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸੀ।
ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਦੱਸਤਾ ਅਪਣੇ ਸਿਖਰ ਵੇਲੇ 500 ਮੈਂਬਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਸਮਰਥਕ ਗਰੁੱਪ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿਦਰੋਹ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। 1990 ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਗਠਨ ਦੋ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧੜੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮਣੋਚਾਹਲ ਨੇ ਕੀਤੀ। 1993 ਵਿੱਚ ਮਣੋਚਾਹਲ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ BTFK ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਗਈ ਜਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ।
ਜਨਵਰੀ 1989 ਦੀ ਉਸ ਸ਼ਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਜਹੂਜਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਮੇਧਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਸ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਧਰਮਪਰਾਇਣ ਨੌਜਵਾਨ ਜਿਸਦਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸਾਧਨਾ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ ਸੀ, ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ।
ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਸੇਵਾ
ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਾਥੀ ਯੋਧਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨਮਾਨ ਦਿਵਾਇਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦਮਨ ਦਾ ਅਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਦਰੋਹੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ਼ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲਈ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜਿਹੜੇ 1757 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁਰਾਨੀ ਦੇ ਫੌਜਦਾਰ ਜਹਾਨ ਖਾਂ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਅਨੇਕ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਸੀ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਬਾਬਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 6 ਸਾਲ 14 ਦਿਨ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਜੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਧਰਮ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਉਹ ਵੀ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦੇ ਸਰੋਤ ਸਨ।
1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੋ ਮਾਹੌਲ ਸੀ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੇ ਵੀ ਇਸੇ ਰਾਹ ਨੂੰ ਅਪਨਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੁਦਾਇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਹਾਦਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸਮੁਦਾਇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਿਆ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਅੱਜ ਵੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਦੇਸ਼ ਛੁਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਜੀਵਨ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਸੇਵਾ ਹੈ। ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਗਾਈ ਸੀ।
ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਇਸ ਤੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਧਰਮਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹਟਿਆ। ਉਸਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ, ਸਿੱਖ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਬੀਤੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ, ਪਰ ਇਸ ਸਾਰੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੇ ਅੰਦਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸਿਖਾਏ ਹੋਏ ਸਿਧਾਂਤ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹੇ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸਮੁਦਾਇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸਮੁਦਾਇ ਨੇ ਜਿਸ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਵਿੱਚ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਵਰਗੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਵਿਸਮਰਣੀਯ ਹੈ। ਉਹ ਉਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇਸ ਦੁਖਦਾਈ ਅਧਿਆਇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਨਾਮ ਬਹੁਤ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਮਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਯਾਦਗਾਰੀ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ
ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਜਿਊਂਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੰਚ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਮੇਟਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1984 ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆਈ ਸੀ। Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਨਾਮ ਇਸ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਦਰਜ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜੀਵਨੀ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਦਿਆਸਪੋਰਾ ਵਿੱਚ ਵੀ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ, ਬਰਤਾਨੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਸਿੱਖ ਵੀ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਯਾਦ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਯੁਵਾ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵੀ Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਹਨ ਬਲਕਿ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਵੀ ਹਨ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ Tarsem Singh Riali: ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਅਮਰ ਯੋਧੇ ਦੀ ਗਾਥਾ
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQ)
1: ਭਾਈ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਅਤੇ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ?
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਫਰਵਰੀ 1968 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਤੇੜਾ ਕਲਾਂ, ਤਹਿਸੀਲ ਅਜਨਾਲਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
2: ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਕੀ ਸੀ?
ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਟਾਈਗਰ ਫੋਰਸ ਆਫ ਖਾਲਿਸਤਾਨ (BTFK) ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਮਿਲਿਟੈਂਟ ਸੰਗਠਨ ਸੀ ਜੋ 1984 ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਣੋਚਾਹਲ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੌਰਾਨ ਮੁੱਖ ਅਲਗਤਾਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
3: Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੇ ਧਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ?
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੇ ਗਿਆਨੀ ਕੁਲਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮੱਲੂਨਾਂਗਲ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ, ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਤੋਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸੰਥਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਸਵਾਲ 4: ਉਸਨੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਿੱਥੇ ਕੀਤੀ ਸੀ?
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਗ੍ਰੰਥੀ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਸਵਾਲ 5: Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਅੱਜ ਕਿਉਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
Bhai Sarabjit Singh ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਲਗਾਉਣ, ਉਸਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਮਰਿਆਦਾ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਲਈ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ: ਇੱਕ ਅਮਰ ਸ਼ਹੀਦ ਦੀ ਯਾਦ
ਸ਼ਹੀਦ ਭਾਈ ਸਰਬਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਦੁਖਦਾਈ ਪਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਧਿਆਇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਾਕ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤ ਸਿਰਫ਼ ਧਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਹਨ ਬਲਕਿ ਇਹ ਜੀਉਂਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਸਿੱਖ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇਣ ਤੱਕ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣਨ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਤੱਕ ਦਾ ਉਸਦਾ ਸਫ਼ਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਦਾਸਤਾਨ ਹੈ ਜੋ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ।ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਅਮਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਖਾਤਿਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।
ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖ ਸਮੁਦਾਇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਿੰਨੀ ਬਾਬਾ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਕਹਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚੇ ਸਿੱਖ ਬਣਨ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਹਰੀ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੇ ਸਿਖਾਏ ਹੋਏ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਣ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
