ਸ਼ਹੀਦ Jathedar Arur Singh ਉਰਫ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਦੀ ਵੀਰਤਾ ਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਜੋ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਨਿਡਰ ਸੂਰਬੀਰ ਸਨ।
Jathedar Arur Singh ਉਰਫ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ: ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਸੂਰਮੇ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਝਰੋਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਵੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਦੀ ਗੱਲ ਆਵੇਗੀ, ਉੱਥੇ ਸ਼ਹੀਦ Jathedar Arur Singh ਉਰਫ਼ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਉਸ ਬਹਾਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਰ ਪਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ ਲਈ ਅਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ Jathedar Arur Singh ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 5 ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਗਠਨ 26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸਰਬਤ ਖਾਲਸਾ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 3 ਫਰਵਰੀ 1958 ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਕੱਦੀਆਂ, ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦੇ ਘਰ ਜਨਮੇ ਸਨ। ਇਹ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਲਈ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।
Jathedar Arur Singh ਦੇ ਦਾਦਾ ਸਰਦਾਰ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਕਾ ਬਾਗ ਮੋਰਚਾ, ਜੇਤੋ ਕਾ ਮੋਰਚਾ ਅਤੇ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਮੋਰਚਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਹੰਤ ਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਦਾਦੀ ਮਾਤਾ ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ।
Jathedar Arur Singh ਦੇ ਚਾਚਾ ਸਰਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਜੋ ਸਰਦਾਰ ਚੰਨਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਸਨ, ਨੇ 4 ਅਗਸਤ 1982 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਧਰਮ ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਜਿਉਂਦੀ ਜਾਗਦੀ ਮਿਸਾਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪਿੰਡ ਦੁਲਾ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਾਦੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਸੁਰਜੀਤ ਕੌਰ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੁਖਦਾਈ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਸੀ, ਜੋ ਸਰਦਾਰ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ। ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਦੇ ਇਕੱਲਾਪਣ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਿੱਤੀ।
ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਛਾਪ
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਮੋੜ ਉਦੋਂ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਕਾਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ।
Jathedar Arur Singh ਹਮੇਸ਼ਾ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਇਹ ਪੰਕਤੀ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ: “ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੈ ਤਾਂ ਜਾਵੈ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੈ।” ਇਹ ਪੰਕਤੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉੱਤਰ ਗਈ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਮੰਤਰ ਬਣ ਗਈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਇਹੀ ਪੰਕਤੀ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਸੁਣਿਆ। ਇਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਅਟੁੱਟ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਜਜ਼ਬਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਅਗਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਣਿਆ।
ਸੰਤ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਕਾਦੀਆਂ ਆਏ, ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਕੀਰਤਨ ਕਥਾ ਸਮਾਗਮ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਨੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਜਥਾ ਬਿੰਦਰ ਮਹਿਤਾ ਦੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਿਆ। ਇਹ ਉਹ ਪਲ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਚੇਤਨਾ ਜਾਗੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।
1978 ਦਾ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਭਾਲ
1978 ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਆਗੂ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੱਥੋਂ 13 ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਲਈ ਇੱਕ ਗਹਿਰਾ ਝਟਕਾ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ’ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਚੋਟ ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਏ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਅਤੇ ਖੁਜਾਲਾ ਤੇ ਹਰਚੋਵਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜ ਗਏ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਭਾਈ ਮਨ ਸਿੰਘ, ਪੰਡਿਤ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਭਾਈ ਸੁਰਤਾ ਸਿੰਘ ਹਰਚੋਵਾਲ, ਭਾਈ ਲਖਾ ਸਿੰਘ ਬੰਡਾਲਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਵਸਨ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਹ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣੇ, ਜੋ ਅਗਲੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਧੇ ਨਾਲ ਕੰਧਾ ਜੋੜ ਕੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਲਾਲਾ ਜਗਤ ਨਾਰਾਇਣ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦਾ ਵਾਰੰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਸੰਤ ਜੀ ਨੇ 20 ਸਤੰਬਰ 1981 ਨੂੰ ਮਹਿਤਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸੰਗਤ ’ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ 24 ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਦੇਖਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਅੱਗ ਭੜਕਾਈ ਜੋ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ’ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜਨ ਦਾ ਜਨੂੰਨ ਬਣ ਗਈ। ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ 15 ਅਕਤੂਬਰ 1981 ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਮਹਿਤਾ ਤੋਂ ਨਾਨਕ ਨਿਵਾਸ ਚਲੇ ਗਏ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਲੱਗੇ, ਨਾ ਕਿ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ। ਉਹ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਉਸਤਾਦ ਗਿਆਨੀ ਮੋਹਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਸਨ, ਜੋ ਖੁਜਾਲਾ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸੰਥਿਆ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸੰਤ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਆ ਗਏ। 26 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਨ ਅਤੇ ਸੰਤ ਜੀ ਦੇ ਉਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਪੂਰਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸੀ।
1984 ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਮੋੜ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਜੂਨ 1984 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, 37 ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਮਾਸੂਮ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਰ ਰਹੀ ਸੀ।
ਜੂਨ 1984 ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲੀ ਸੰਗਰਾਂਦ ’ਤੇ ਜਦੋਂ ਫੌਜ ਪਿੰਡ ਕਾਦੀਆਂ ਪਹੁੰਚੀ, ਤਾਂ Jathedar Arur Singh ਨੇ ਘਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਉਹ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਮਾਸੂਮ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇਨਸਾਫ਼ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ, ਭਾਈ ਤਰਸੇਮ ਸਿੰਘ ਕੋਹਾੜ, ਭਾਈ ਮਨਵੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇੜੂ, ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਜਥੇਦਾਰ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ ਆਰ.ਐਫ.ਕੇ, ਭਾਈ ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫਰਵਾਲ, ਭਾਈ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮੁੱਛਲ, ਭਾਈ ਗੁਰਮੇਜ ਸਿੰਘ ਦਿਲਵਾਨ, ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
1984 ਦੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਭਰ ਤੋਂ ਸੰਗਤ ਨੇ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਅਹਿਮ ਮੁੱਦੇ ਉਠਾਏ ਗਏ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ। ਨਿਹੰਗ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਅਜੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਨਵੀਆਂ ਉਚਾਈਆਂ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਸ ਲਈ ਸੰਗਤ ਨੂੰ 26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਅੱਗੇ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਸੀ।
ਸਰਬਤ ਖਾਲਸਾ 1986: ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ
26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਰਬਤ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਆਏ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਜਦੋਂ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਲ ਉੱਠਿਆ, ਤਾਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਇੱਕਜੁਟ ਹੋ ਕੇ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਜੰਗੀ ਨਾਅਰੇ ਲਾਏ, ਜੋ ਪੂਰੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਗੂੰਜ ਉੱਠੇ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨਵਾਲਾ, ਭਾਈ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਵਸਨ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫ਼ਰਵਾਲ ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਰੋਪੇ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੇ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਪੰਜ ਕਰ ਸੇਵਾ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਸਰਬਤ ਖਾਲਸਾ ਦਾ ਇਹ ਆਯੋਜਨ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ: ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਈ ਤਾਂ ਸਿਰ ਲੈਣ ਤੋਂ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਾਂਗੇ। ਸਰਬਤ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਇਆ ਹੋਇਆ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਮੁੜ ਜਗਾਇਆ। ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ
26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਾਪਸ ਲਿਆ। ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਭਾਈ ਮਨਵੀਰ ਸਿੰਘ ਚਹੇੜੂ ਨੇ ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੇ ਭਾਈ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨੀ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੁੱਲਾ ਨੇ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ, ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸਖੀਰਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨਵਾਲਾ, ਭਾਈ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫ਼ਰਵਾਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਿੰਘ ਸਨ।
29 ਫਰਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਸਬੰਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਮੀਜ਼ ਅਤੇ ਪੈਂਟ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਟਕਸਾਲੀ ਦਸਤਾਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਚੋਂਜ ਦੀ ਦਸਤਾਰ ਪਹਿਨ ਕੇ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫ਼ਰਾਰ ਹੋ ਗਏ।
30 ਅਪ੍ਰੈਲ 1986 ਨੂੰ ਸੁਰਜੀਤ ਬਰਨਾਲਾ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਭੇਜਿਆ ਅਤੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੌਂਕੇ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਸੁਰਜੀਤ ਬਰਨਾਲਾ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਵਿੱਚ ਰੋਸ ਹੋਰ ਵਧ ਗਿਆ।
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੇਠ ਇਕਜੁਟ ਕੀਤਾ। ਤਤ-ਖਾਲਸਾ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਦੁਰਗਾ ਸਿੰਘ ਆਰ.ਐਫ.ਕੇ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਫੋਰਸ ਦੇ ਬਾਬਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਿਆਲਗੜ੍ਹ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਆਰਮਡ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਭਾਈ ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਜਾਲਾ, ਸਰਦੂਲ ਦਸਮੇਸ਼ ਰੈਜੀਮੈਂਟ, ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁਢਸਿੰਘਵਾਲਾ, ਕੇਸਰੀ ਕਮਾਂਡੋ ਫੋਰਸ ਦੇ ਭਾਈ ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਖੱਪੀਆਂਵਾਲੀ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਰੁੱਪ ਇੱਕ ਛੱਤ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਾਮ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ, ਹੇਠ ਆ ਗਏ।
ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦਾ ਮੁਖੀ ਚੁਣਿਆ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਗਈ। ਇਹ ਜਥੇਬੰਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫੌਜੀ ਜਰਨੈਲਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਸੂਮ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। 1986 ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਪੰਥਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਸੀ।
ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ, ਤਸੀਹੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ
ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਭਾਈ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਭਾਈ ਗੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ, ਜੋ ਵੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਨਿਯਮਤ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਬਸੰਤ ਐਵੇਨਿਊ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਟਿਕਾਣਾ ਪਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਨਿਕਲੇ: “ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੈ ਤਾਂ ਜਾਵੈ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੈ।”ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕੈਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰੱਖਿਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਤੋੜ ਸਕਣ। ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਤਸੀਹਿਆਂ ਕਾਰਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਏ।
ਪੁਲਿਸ ਨੇ Jathedar Arur Singh ਲਈ ਕੋਈ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਹੀਂ ਲਈ। ਉਹ ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖ ਸਕੀ, ਕਿਉਂਕਿ Jathedar Arur Singh ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲਾਏ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜ਼ਮਾਨਤ ’ਤੇ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਘਰ ਪਰਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਬਿਮਾਰ ਰਹੇ ਅਤੇ 30 ਜੂਨ 1993 ਨੂੰ “ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੈ ਤਾਂ ਜਾਵੈ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੈ” ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਗਈ। ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁਢਸਿੰਘਵਾਲਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਡਾ. ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਖਾੜਕੂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ, ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁਢਸਿੰਘਵਾਲਾ ਅਤੇ ਡਾ. ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਵੀ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bhai Anokh Singh Ubhoke (1952–1992): Fearless Warrior of Khalistan
ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਬਦ
ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਡੁੱਲਾ ਉਰਫ਼ ਸ਼ਹੀਦ ਜਥੇਦਾਰ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਸੂਰਮੇ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਰ ਸਾਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਅਤੇ ਤਿਆਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। Jathedar Arur Singh ਦਾ ਬਲਿਦਾਨ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੱਚ ਅਤੇ ਧਰਮ ਲਈ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਕਦੇ ਵੀ ਭੁਲਾਏ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਜਿਉਂਦੀ ਰਹੇਗੀ, ਅਤੇ Jathedar Arur Singh ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੇਗੀ।
ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ (FAQs)
- ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਦਾ ਜਨਮ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਫਰਵਰੀ 1958 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੂਲਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। - ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ?
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। - ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ 30 ਜੂਨ 1993 ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਹੋਈ, ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਤਸੀਹਿਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ। - ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ ਕੀ ਸੀ?
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ, ਦਾਦੀ ਅਤੇ ਚਾਚਾ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੋਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। - ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰ ਕੀ ਸੀ?
ਭਾਈ Jathedar Arur Singh ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰ ਸੀ: “ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਜਾਵੈ ਤਾਂ ਜਾਵੈ, ਮੇਰਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਦਕ ਨਾ ਜਾਵੈ।”
#SikhHistory #ShaheedLegacy #PunjabHero #TrueStory #FearlessLeader #KhalistanMovement #SikhFreedom
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਹੀਦ ਜਥੇਦਾਰ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਉਰਫ ਭਾਈ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੂਲਾ ਦੀ ਅਮਰ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ ਹੋ ਤਾਂ, ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਭੁੱਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਲਾਈਕ, ਸ਼ੇਅਰ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖੋ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਲਈ “ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ Facebook Page “ ਨੂੰ ਫੋਲੋ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਅਣਕਹੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹੋ। ਆਓ ਮਿਲ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਈਏ! 🙏 ਸਤਿਨਾਮ ਸ੍ਰੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ!
✍️ About the Author – Kulbir Singh
Kulbir Singh is the founder of PunjabiTime.com, a powerful platform dedicated to reviving Punjabi culture, Sikh history, and the spirit of community storytelling. With a deep-rooted passion for his heritage, he writes emotionally compelling, well-researched content that connects generations.
Follow his work to discover stories that matter, voices that inspire, and a vision that unites. 🌍
© ਪੰਜਾਬੀ ਟਾਈਮ, 2025 — ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੱਚੀ ਅਵਾਜ਼।
