Bhai Karamjit Singh Sunam (ਜਨਮ: ਸੁਨਾਮ, ਪੰਜਾਬ) ਨੇ 1986 ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਮਕਸਦ, ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮਾਜਿਕ ਯੋਗਦਾਨ, ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਪੂਰਾ ਵਿਸਥਾਰ ਪੜ੍ਹੋ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!Bhai Karamjit Singh Sunam: ਇਤਿਹਾਸ, ਹੌਸਲਾ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ
ਜਨਮ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
Bhai Karamjit Singh ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸੰਗਰੂਰ ਦੇ ਸੁਨਾਮ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਇੱਕ ਆਮ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ, ਪਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਤੋੜ-ਝੋੜ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਪਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮ, 1984 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਤੇ ਗਹਿਰਾ ਅਸਰ ਛੱਡਿਆ।
1984 ਦੇ ਦੰਗੇ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਬਦਲਾਅ
1984 ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦਿੱਲੀ ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਭਿਆਨਕ ਹਿੰਸਾ ਹੋਈ। Bhai Karamjit Singh ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲੇ ਦੋਸਤ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਿੰਦਾ ਸਾੜਦੇ ਦੇਖਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਹੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੇ 1984 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ “ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ” ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬਿਆਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਚਿੰਗਾਰੀ ਭੜਕਾ ਦਿੱਤੀ।
ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ: 2 ਅਕਤੂਬਰ 1986
2 ਅਕਤੂਬਰ 1986 ਨੂੰ, Bhai Karamjit Singh ਸੁਨਾਮ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਰਾਜਘਾਟ ‘ਤੇ ਹੋ ਰਹੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਭਾ ‘ਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਉੱਤੇ ਦੇਸੀ ਬਣੀ ਪਿਸਤੌਲ ਨਾਲ ਗੋਲੀ ਚਲਾਈ। ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਇਹ ਹਮਲਾ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਾ ਗਿਆ। Bhai Karamjit Singh ਨੂੰ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਕਤਲ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ।
ਮਕਸਦ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
ਕਈ ਅਖਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, Bhai Karamjit Singh ਨੇ ਇਹ ਹਮਲਾ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ 1984 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਦੀ ਨਿਆਂਹੀਣਤਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ‘ਚ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਦਿਨ ਰਾਜਘਾਟ ਦੇ ਬੂਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਛੁਪ ਕੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਵੇਖੀ। ਹਮਲੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸੀ ਹਥਿਆਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹਮਲਾ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ।
ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ, ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ
ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Karamjit Singh ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਹੋਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ 25-26 ਸਾਲ ਸੀ। ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ, ਆਮ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ” ਦੱਸਿਆ, ਜੋ ਅਚਾਨਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਈ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ। ਹਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਜਾਂਚ ਬਿਊਰੋ (CBI) ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
1986 ਤੋਂ 2000: ਜੇਲ੍ਹ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਰਿਹਾਈ
Bhai Karamjit Singh ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਜੇਲ੍ਹ ਹੋਈ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੋਚ, ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਪੱਕੀ ਨਿਸ਼ਠਾ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣਾ ਸਿੱਖਿਆ। 2000 ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ “ਸੁਨਾਮ” ਉਪਨਾਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਏ।
ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਕਦਮ: ਬੁਲੇਟ ਤੋਂ ਬੈਲਟ ਤੱਕ
2009 ਵਿੱਚ, ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1984 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੰਗਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਜੇ 1984 ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ, ਤਾਂ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਦੰਗੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕੌਮੀ ਕਤਲਾਮ ਅਤੇ ਨਿਆਂਹੀਣਤਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਜਨਤਕ ਮੰਚਾਂ ‘ਤੇ ਆ ਕੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਮਾਜਿਕ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪਹਚਾਣ
ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, Bhai Karamjit Singh ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ, ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਨੂੰ ਵਧਾਵਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਥਾਂ ਸਿੱਖੀ, ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਜਨਸੇਵਾ ਵੱਲ ਮੋੜਨ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ।
ਵਿਵਾਦ, ਆਲੋਚਨਾ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
ਭਾਈ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਿਵਾਦਾਂ ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਹੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਕਈਆਂ ਨੇ ਨਿਆਂਹੀਣਤਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਜੋਂ ਜਾਇਜ਼ ਮੰਨਿਆ, ਜਦਕਿ ਕਈਆਂ ਨੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਰਾਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨਿਆਂ, ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ‘ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਆਵਾਜ਼ ਬੁਲੰਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ, ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪਹਚਾਣ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਅੰਤਿਮ ਦਿਨ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ
Bhai Karamjit Singh ਸੁਨਾਮ ਅੱਜ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਅਤੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਹਨ ਕਿ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਰਾਹ ਦੀ ਥਾਂ ਜਨਸੇਵਾ, ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ ਜਾਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦੀ ਪਿਛੋਕੜ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੇਗੀ।
ਇਹ ਵੀ ਲੇਖ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Bhai Gurdas Ji: ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਦਵਾਨ, ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਲੇਖਕ
FAQs: ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਸਵਾਲ
1. ਭਾਈ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਕੌਣ ਹਨ?
: ਭਾਈ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੁਨਾਮ ਪਿੰਡ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ, 1986 ਵਿੱਚ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ।
2. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤਾ?
: 1984 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਨਿਆਂਹੀਣਤਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ‘ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
3. ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ?
: 2000 ਵਿੱਚ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਚਲਾਇਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਜੁਟ ਗਏ।
4. ਕੀ ਉਹ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਏ?
: ਹਾਂ, 2009 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਅਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਲੜੀਆਂ।
5. ਭਾਈ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਕੀ ਹੈ?
: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਿਆਂ, ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਵਿਰੋਧ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਭਾਈ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੁਨਾਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ, ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਹਿਮੀਅਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਸਾ, ਨਿਆਂਹੀਣਤਾ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਅੱਜ ਵੀ ਵਿਵਾਦੀ ਪਰ ਅਣਖੀ ਪਹਚਾਣ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਨ।
“ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਅਕਤੀ, ਵਿਵਾਦੀ ਪਰਚਾ, ਪਰ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦਾ ਚਾਨਣ!”
