ਪੜ੍ਹੋ ਭਾਈ Subeg Singh And Shahbaz Singh ਦੀ ਦਿਲ ਛੂਹਣ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ—ਕਿਵੇਂ ਪਿਤਾ-ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਲਈ “ਚੱਕੀ ਦੇ ਪਹੀਏ” ‘ਤੇ ਮੌਤ ਨਾਲ ਵੀ ਨ੍ਹੀਂ ਡਿਗੇ, ਤੇ ਇਹ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣੀ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!1.ਪਿਤਾ-ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਅਮਰ ਦਾਸਤਾਨ
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨਾਲ ਰੌਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਕੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੂੰ ਅਗੇ ਵਧਾਇਆ। ਭਾਈ Subeg Singh And Shahbaz Singh ਨੇ ਪਤਿਵਰਤਾ, ਨਿੱਡਰਤਾ ਅਤੇ ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਮਿਸਾਲ ਰਚੀ ਜੋ ਸਦੀਵਾਂ ਤੱਕ ਸਿੱਖ ਜਨਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਰਹੇਗੀ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਨਮ ਕਹਾਣੀ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ, ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਾਂਗੇ।
2. ਜਨਮ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸੰਦਰਭ
ਭਾਈ ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 1680–1690 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਜੰਬਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਕਿਸਾਨੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸੀ, ਪਰ ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੱਤਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਜਗਾਈ। ਭਾਈ ਸ਼ਹਬਾਜ਼ ਸਿੰਘ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਵੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਬੁਦਧੀਮਾਨ, ਸੁੰਦਰ ਬੁਨਿਆਦੀਆਂ ਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਗਹਿਰਾ ਆਸਥਾਵਾਨ ਸਨ।
3. ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨ: ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਅਨੁਖੀ ਸ਼ਕਤੀ: Subeg Singh And Shahbaz Singh
ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ-ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਗਹਿਰਾ ਧਾਰਮਿਕ ਆਸਥਾ ਪਾਈ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਵੀਣਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਠੇਕੇਦਾਰ ਅਤੇ ਕੋਤਵਾਲ (ਪੁਲਿਸ ਮੁਖੀ) ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਨਿਆਇਕ ਸੁਭਾਵ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਜਨਤਾ ਵਿੱਚ ਪਾਪੁੱਲਰ ਹੋ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਕਲਮ-ਕਲਾਕਾਰੀ ’ਚ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੁੱਤਰ ਵੀ ਗਿਆਨ ਤੇ ਨਿਆਇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਦੇ ਸਾਥ ਤੁਰ ਸਕੇ।
4. 1730–1740: ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਦਾ ਡਰਾਵਣਾ ਪਹਿਰਾ
1730 ਦੇ ਅਖੀਰ ‘ਚ ਲਾਹੌਰ ‘ਤੇ ਜ਼ਕਰੀਆ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਤਾੜਤਾਂ ‘ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਜ਼ੁਲਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਗੁਰੂਦੁਆਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਹਮਲੇ, ਕੀਰਤਨਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਨੇ ਧਰਮ-ਭਰੋਸੇ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਝਿਜਕ ਅਤੇ ਡਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
5. ਦਰਮਿਆਨੀ ਘੜੀ: ਸੁਬੇਗ ਦਾ ਰੂਪਾਂਤਰ
ਜਦ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਹੌਂਸਲਾ ਗਿਰਦਾ ਵੇਖਿਆ, ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਪੰਥ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚੱਲਾਈ। 1733 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਭੇਜ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਜਾਗੀਰ ਅਤੇ ਨਵਾਬੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕੀਸ਼ ਦਿਵਾਈ ਗਈ; ਪਰ ਜ਼ਕਰੀਆ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਜਾਇਦਾਦੀ ਪੁੱਤਰ ਯਹਿਯਾ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੋੜ ਕੇ ਦੋਸ਼ ਮੋੜ ਦਿੱਤੇ।
6. ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼: ਸ਼ਹਬਾਜ਼ ਦੀ ਪਰਖ
ਭਾਈ ਸ਼ਹਬਾਜ਼ ਸਿੰਘ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮਦਰਸੇ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋਏ, ਗੁਰੂ-ਆਸਥਾ ਵਿਚ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਨੇ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਲਈ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਤੇ ਝੂਠੇ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਬਣਾਇਆ। ਪਰ ਸ਼ਹਬਾਜ਼ ਨੇ ਅਟੱਲ “ਨਹੀਂ” ਕਿਹਾ, ਫਿਰ ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਨੇ ਅਸਲੀ ਜੋਖਮ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
7. ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ: Subeg Singh And Shahbaz Singh ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਕੈਦ
ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ‘ਤੇ ਜ਼ਕਰੀਆ-ਪੁੱਤਰ ਯਹਿਯਾ ਨੇ Subeg Singh And Shahbaz Singh ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੈਦਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਦੋਹਾਂ ‘ਤੇ ਧਰਮ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਧੱਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ; ਪਰ ਪਿਤਾ-ਪੁੱਤਰ ਨੇ “ਸਿੱਖੀ ਲਈ ਜਾਨ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਛੱਡਾਂਗੇ” ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ।
8. ਤਸ਼ੱਦਦ: ਚੱਕੀ ਦਾ ਦਰਦਨਾਕ ਦ੍ਰਿਸ਼
ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਨੇ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪਹੀਏ ‘ਤੇ ਫਤਵਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ: Subeg Singh And Shahbaz Singh ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹੀਏ ‘ਤੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਧੀਰਜ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਆਜ਼ਮ ਕਰਨਗੇ। ਤੇਜ਼ ਛੁਰੀਆਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਚੀਰੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ “ਅਕਾਲ! ਅਕਾਲ!” ਦਾ ਜਾਪ ਕਦੇ ਰੁਕਿਆ ਨਹੀਂ। ਦਰਦ ਵਧਦਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਆਤਮਾ ਅਟੁੱਟ ਰਹੀ।
9. ਸ਼ਹਾਦਤ: ਅਮਰ ਕੁਰਬਾਨੀ
1745 ਵਿੱਚ, ਅਹਿੰਸਕ ਇਨਕਾਰ ‘ਤੇ Subeg Singh And Shahbaz Singh ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਣ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤੇ। ਦੋਵੇਂ ਨੇ 80–90 ਵਾਰੀ ਦੁਬਾਰਾ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਵੀ “ਸਿੱਖੀ ਨਹੀ ਛੱਡਾਂਗੇ” ਕਿਹਾ, ਤੇ ਅਖੀਰ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।
10. ਲਹੂ ਦੀ ਗੂੰਜ: ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਨਵੀਂ ਚੇਤਨਾ
ਦੋਸ਼ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਪੈਦਾਵਾਰ-ਵਜ੍ਹਾ ਲਾਹੌਰ ‘ਚ ਅੱਗ ਵਾਂਗ ਫੈਲੀ। ਸਿੱਖ ਜਥੇ ਲਾਹੌਰ ‘ਤੇ ਟੁੱਟ ਪਏ, ਜ਼ੁਲਮੀ ਹਕੂਮਤ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਇਹ ਜਜ਼ਬਾ ਗੁਰੂਦੁਆਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਅਰਦਾਸਾਂ, ਕੀਰਤਨਾਂ ਤੇ ਲੰਗਰ-ਸੇਵਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਫੈਲਿਆ।
11. ਯਾਦਗਾਰ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ
ਪਿੰਡ ਜੰਬਰ ‘ਚ ਉਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ‘ਚ ਸਮਾਰਕ ਖੜ੍ਹ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ “ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ” ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕੀਰਤਨ, ਅਰਦਾਸ, ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਮੇਲਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
12. ਛੋਟੇ ਬਟੂਏ: ਅਟੁੱਟ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ
- ਨਿੱਡਰਤਾ: ਧਰਮ ਅਤੇ ਨਿਆਈ ਹੱਕ ਲਈ ਡਿੱਠਾ ਰਹਿਣਾ।
- ਆਸਥਾ: ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੇ ਦਰਦ ‘ਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਇਆ ਨਹੀਂ।
- ਲੋਕ-ਸੇਵਾ: ਸਿਰਫ ਜੰਗੀ ਨਹੀਂ, ਅਹਿੰਸਕ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਕਤੀ।
- ਇਕਤਾ: ਪਿਤਾ-ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮਿਲਾਪੀ ਮਿਸਾਲ।
You May Also Like…. Bhai Garja Singh
FAQ: ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ
1. Subeg Singh And Shahbaz Singh ਕੌਣ ਸਨ?
ਉਹ ਲਾਹੌਰ-ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ–ਜੰਬਰ ਤੋਂ ਪਿਤਾ-ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਵਜ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ।
2. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਕਿਵੇਂ ਹੋਈ?
1745 ਵਿੱਚ ਚੱਕੀ ਦੇ ਪਹੀਏ ‘ਤੇ ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਲਈ ਦਰਦਨਾਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ।
3. ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਦੋਸ਼ ਕੀ ਸੀ?
ਕ਼ਾਜ਼ੀ ਨੇ ਝੂਠੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ—ਖ਼ਿਲਾਫ਼-ਇਸਲਾਮ ਬੋਲਣ, ਜੋ ਸਿੱਖੀ ਛੱਡਣ ਲਈ ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਦਿਖਾਇਆ।
4. “ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ” ਕਦੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਹਰ ਸਾਲ 25 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੀ ਸਾਲਗਿਰ੍ਹਾ ਵੀ ਹੈ।
5. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅੱਜ ਕਿਵੇਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ?
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿੱਡਰਤਾ, ਆਸਥਾ ਤੇ ਲੋਕ-ਸੇਵਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਆਈ ਹੱਕ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ: ਅਮਰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ
ਭਾਈ ਸੁਬੇਗ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸ਼ਹਬਾਜ਼ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ-ਅਨੁਭੂਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ‘ਚ ਜਜ਼ਬੇ ਦੀ ਅੱਗ ਜਗਾਉਂਦੀ ਰਹੇਗੀ, ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿ ਜੇ ਧਰਮ ਲਈ ਇਮਾਨ ਅਟੁੱਟ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਤਾਕਤ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਡਿਗਾ ਸਕਦੀ।
