Bhai Bidhi Chand Ji (1579–1640) ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਤੇ ਅਕਾਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ, ਚਲਾਕੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਬਾਰੇ ਪੂਰਾ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹੋ।
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!ਪਰਚਿਆ
ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ (26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1579 – 30 ਅਗਸਤ 1638/1640) ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਹ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਅਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਅਮਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਨੇਕੀ ਵੱਲ, ਡਰ ਤੋਂ ਨਿਸ਼ਠਾ ਵੱਲ ਅਤੇ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਵੱਲ ਬਦਲਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਰੱਖਿਆ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਵਿਖਾਇਆ, ਉਹ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਸਦਾ ਲਈ ਚਾਨਣ ਹੈ।
ਜਨਮ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1579 ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਸੁਰਸਿੰਘ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਤਰਨਤਾਰਨ (ਪੰਜਾਬ) ਵਿੱਚ ਚੀਨਾ ਜੱਟ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਵੱਸਾਂ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਰਹਾਲੀ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਸੀ।
ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ Bhai Bidhi Chand ਗਲਤ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਚੋਰੀ-ਚਕਾਰੀ ਅਤੇ ਡਾਕੂਅਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਪਰ ਇਕ ਦਿਨ ਭਾਈ ਅਦਲੀ (ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਸਿੱਖ) ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਹਜ਼ੂਰੀ ਵਿੱਚ ਲਿਆਇਆ। ਉੱਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ: “ਮੈਂ ਚੋਰ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਚੋਰ ਬਣਾ ਲਵੋ।” ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਜੁਟਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਰੂ ਦੀ ਸੇਵਾ, ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪੰਥ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਾਦਤ
1606 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ, Bhai Bidhi Chand ਉਹਨਾਂ ਪੰਜ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ, ਜੋ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ‘ਤੇ ਖਤਮ ਹੋਈ। ਇਹ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦੀ ਨਿਸ਼ਠਾ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਿਸਾਲ ਸੀ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡਰ
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਮੀਰੀ-ਪੀਰੀ’ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਸੰਕਲਪਨਾ ਨੂੰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਅਕਾਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। Bhai Bidhi Chand ਨੂੰ ਰਿਸਾਲਦਾਰ (ਘੁੜਸਵਾਰ ਫੌਜ) ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਚੀਨਾ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸੀਨਾ” (ਗੁਰੂ ਦਾ ਸੀਨਾ) ਆਖ ਕੇ ਵੱਡੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ।
ਮੁਗਲਾਂ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ
ਅਕਾਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ
Bhai Bidhi Chand ਅਕਾਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਮੁਗਲ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ:
- ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1628): ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੇ ਮੁਗਲ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬਹਾਦਰੀ ਵਿਖਾਈ।
- ਲਹੀਰਾ ਦੀ ਲੜਾਈ: ਇਸ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦੇ ਹੇਠ 500-1500 ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ, ਜਦਕਿ ਮੁਗਲ ਜਨਰਲ ਸ਼ਮਾਸ ਬੇਗ ਕੋਲ 7,000 ਫੌਜੀ। Bhai Bidhi Chand ਨੇ ਸ਼ਮਾਸ ਬੇਗ ਨੂੰ ਦੁਇਲ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਬੁਲ ਬੇਗ ਨਾਲ ਵੀ ਜੰਗ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਏ, ਪਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਹੋਈ।
- ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ: Bhai Bidhi Chand ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਨੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। 20,000 ਮੁਗਲ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਜਤੀ ਮਲ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਮੁਗਲ ਜਨਰਲ ਅਨਵਰ ਖਾਨ Bhai Bidhi Chand ਦੇ ਤੀਰ ਨਾਲ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।
ਦਿਲਬਾਗ ਅਤੇ ਗੁਲਬਾਗ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ: ਬੇਮਿਸਾਲ ਜੁਆਕ
Bhai Bidhi Chand ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਰਦਾਤ ਦਿਲਬਾਗ ਅਤੇ ਗੁਲਬਾਗ ਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਤੁਰਕੀ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਮੁਗਲ ਨਵਾਬ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ ਸੀ। ਇਹ ਘੋੜੇ ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਲਈ ਭੇਟ ਵਜੋਂ ਆ ਰਹੇ ਸਨ, ਪਰ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨਵਾਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ।
- Bhai Bidhi Chand ਪਹਿਲਾਂ ਘਾਹ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਬਣ ਕੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਘੁਸੇ, ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਰਾਤ ਦਿਲਬਾਗ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।
- ਦੂਜੇ ਵਾਰ ਜੋਤਿਸ਼ੀ ਬਣ ਕੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਗਏ, ਸਾਰੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਾ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਘੋੜਾ ਵੀ ਚੁੱਕ ਲਿਆ।
ਇਹ ਕਾਰਨਾਮਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬੇਮਿਸਾਲ ਚਲਾਕੀ, ਹੌਸਲੇ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।
ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੇਵਾ
ਯੁੱਧਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ Bhai Bidhi Chand ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਿਓਨਗਰ (ਦੇਵਨਗਰ) ਵਿਖੇ ਪੀਰ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਗਹਿਰੀ ਦੋਸਤੀ ਬਣਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਣ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨੇਕੀ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ।
ਅੰਤਿਮ ਦਿਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
1638/1640 ਵਿੱਚ, Bhai Bidhi Chand ਨੇ ਕਿਰਤਪੁਰ ਛੱਡ ਕੇ ਦਿਓਨਗਰ (ਗੋਮਤੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ) ਵਿਖੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਗੁਜ਼ਾਰੇ। ਉੱਥੇ ਪੀਰ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਲ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਸੰਸਾਰ ਛੱਡਿਆ। ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਸਿੱਖ ਰੀਤ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਲਾਲ ਚੰਦ ਨੇ ਦਿਓਨਗਰ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਲਿਆ ਕੇ ਪਿੰਡ ਸੁਰਸਿੰਘ ਵਿਖੇ ਸਮਾਧ ਬਣਾਈ।
Bhai Bidhi Chand ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ
- ਸਿੱਖ ਜੰਗੀ ਪਰੰਪਰਾ: ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਰੱਖਿਆ, ਸ਼ੌਰੀਅ ਅਤੇ ਇਕਤਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਚਲਾਈ।
- ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਚਾਰ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੀਆਂ ਮੁਲ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ, ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਇਆ।
- ਅਕਾਲੀ ਨਿਹੰਗ ਦਲ: ਅੱਜ ਵੀ ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੋਲੀ “ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ” ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਹੈ।
- ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਸਮਾਧ ਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ: ਪਿੰਡ ਸੁਰਸਿੰਘ (ਤਰਨਤਾਰਨ) ਅਤੇ ਦਿਓਨਗਰ (ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਵਿਖੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਤੇ ਸਮਾਧਾਂ ਹਨ।
- ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼: ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਦੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰ ਅੱਜ ਵੀ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਲੇਖ ਪੂਰੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਪੜੋ: Baba Makhan Shah Lubana: ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ
FAQs
1. ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ ਕੌਣ ਸਨ?
ਉੱਤਰ: ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਜੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀ, ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ, ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਅਤੇ ਅਕਾਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਸਨ।
2. ਭਾਈ ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਰਦਾਤ ਕੀ ਸੀ?
ਉੱਤਰ: ਦਿਲਬਾਗ ਅਤੇ ਗੁਲਬਾਗ ਨਾਂ ਦੇ ਦੋ ਤੁਰਕੀ ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਨਵਾਬ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਚਲਾਕੀ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਰਦਾਤ ਹੈ।
3. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਮੁੱਖ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ?
ਉੱਤਰ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲਹੀਰਾ, ਕਰਤਾਰਪੁਰ, ਅਤੇ ਗੁਰਸਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੁਗਲ-ਸਿੱਖ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।
4. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਸੇਵਾ ਕਿਵੇਂ ਸੀ?
ਉੱਤਰ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ‘ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਪੀਰ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਏ।
5. Bhai Bidhi Chand ਦੀ ਯਾਦ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਉੱਤਰ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਸੁਰਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦਿਓਨਗਰ ਵਿਖੇ ਸਮਾਧ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ, ਨਿਹੰਗ ਦਲ ‘ਬਿਧੀ ਚੰਦ ਦਲ’ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਹੈ, ਅਤੇ ਗੋਲਡਨ ਟੈਂਪਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲਵਾਰਾਂ ਤੇ ਚਿੱਤਰ ਹਨ।
ਨਤੀਜਾ
Bhai Bidhi Chand ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਰਾਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨਿਸ਼ਠਾ, ਹੌਸਲਾ, ਚਲਾਕੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਪੰਥ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਹਰ ਸਿੱਖ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਮਾਣ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।
